Lista książąt Liechtensteinu

lista w projekcie Wikimedia

Lista książąt Liechtensteinu – lista wszystkich członków rodziny Liechtensteinów, posiadających dziedziczny tytuł książęcy, a od 1719 pełniących również funkcję władców Liechtensteinu.

Po raz pierwszy tytuł książęcy (niem. Fürst) został nadany Karolowi I przez arcyksięcia Macieja Habsburga w 1608 roku. Od tamtej pory tytuł nosiło piętnastu członków rodu. Księstwo Liechtensteinu jako suwerenny twór państwowy pod zwierzchnictwem Liechtensteinów powstało w 1719 roku, kiedy połączone dobra Schellenberg i Vaduz zakupione kilka lat wcześniej przez Jana Adama I, zostały wyniesione do rangi księstwa przez cesarza Karola VI Habsburga. Dynastia Liechtensteinów panuje nieprzerwanie w państwie od jego utworzenia, a zwierzchnictwo nad nim miało łącznie dwunastu monarchów, którzy są bezpośrednimi potomkami księcia Hartmanna II.

Najkrócej panującym księciem był Antoni Florian (3 lata, 6 miesięcy i 30 dni), zaś najdłużej – Jan II (70 lat, 2 miesiące i 29 dni), który pozostaje również drugim najdłużej panującym samodzielnie władcą w historii Europy po królowej Elżbiecie II. Jako pierwszy Księstwo Liechtensteinu odwiedził Alojzy II w 1848 roku[1], natomiast pierwszym monarchą na stałe mieszkającym w państwie był Franciszek Józef II, który po przejęciu władzy w 1938 roku zamieszkał wraz z żoną Georginą w zamku Vaduz[2].

Aktualnie panującym monarchą jest Jan Adam II, a jego następcą jest Alojzy, który od 2004 sprawuje władzę w charakterze koregenta[3].

Małżonki książąt Liechtensteinu noszą tytuł Księżnej Liechtensteinu (niem. Fürstin von und zu Liechtenstein). Od 1608 roku łącznie dziewiętnaście kobiet nosiło ten tytuł. Jedynym księciem, który nie miał żony był Jan II, a najwięcej małżonek w czasie panowania – cztery, miał Józef Jan. Ostatnią księżną Liechtensteinu była żona Jana Adama IIMarie-Aglaë, zmarła w 2021 roku. Następną księżną najprawdopodobniej zostanie Zofia, żona Alojzego.

Panujący książę nosi tytuły: księcia Liechtensteinu, księcia opawskiego i karniowskiego, hrabiego Rietbergu i suwerena Domu Książęcego. Jego oficjalny tytuł w języku niemieckim brzmi: Fürst von und zu Liechtenstein, Herzog von Troppau und Jägerndorf, Graf zu Rietberg, Regierer des Hauses von und zu Liechtenstein.

Książęta Liechtenstein

edytuj

Rodowody Liechtensteinów sięgają XII wieku, kiedy żył pierwszy znany przedstawiciel rodu – Hugo von Weikersdorf, jednak do początku XVII wieku członkowie rodu nie nosili tytułów książęcych. Dopiero w 1608 roku arcyksiążę i późniejszy cesarz Maciej Habsburg nadał dziedziczny tytuł Księcia (niem. Fürst) Karolowi Liechtensteinowi, który wspierał go w sporze sukcesyjnym. Dziedziczność tytułu potwierdził 23 czerwca 1620 cesarz Ferdynand II. Wówczas nie istniało jednak Księstwo Liechtensteinu, a jego dzisiejsze ziemie nie były w posiadaniu rodu, zatem Liechtensteinowie byli tylko książętami tytularnymi, bez swojego suwerennego księstwa[4].

# Książę Lata życia Panowanie Rodzice Małżeństwa
Narodziny Śmierć Od Do
1 Karol I
Karl I.
  30 lipca 1569 12 lutego 1627
Praga
20 grudnia
1608
12 lutego
1627
Hartmann II
Anna Ortenburg
Anna Maria
Czernahora und Boskowitz
2 Karol Euzebiusz
Karl Eusebius
  11 kwietnia 1611 5 lutego 1684
Schwarzkostelec
12 lutego
1627[a]
5 kwietnia
1648
Karol I
Anna Maria
Joanna Beatrycze
Dietrichstein-Nikolsburg
3 Jan Adam I
Johann Adam I.
  30 listopada 1657
Brno
16 czerwca 1712
Wiedeń
5 kwietnia
1648
16 czerwca
1712
Karol Euzebiusz
Joanna Beatrycze
Edmunda Maria
Dietrichstein-Nikolsburg
4 Józef Wacław I
Josef Wenzel I.
  9 sierpnia 1696
Praga
11 lutego 1772
Wiedeń
16 czerwca
1712
12 marca
1718[b]
Filip Erazm
Krystyna Teresa
Maria Anna
Liechtenstein
5 Antoni Florian
Anton Florian
  28 maja 1656
Wilfersdorf
11 października 1721
Wiedeń
12 marca
1718
23 stycznia
1719[c]
Hartmann III
Sydonia Elżbieta
Eleonora Barbara
Thun und Hohenstein

Książęta Liechtensteinu

edytuj

18 stycznia 1699 r. trzeci tytularny książę z dynastii LiechtensteinówJan Adam I, kupił hrabstwo Schellenberg, a następnie w 22 lutego 1712 r. zakupił również hrabstwo Vaduz. Książę zmarł niespełna pół roku później i po jego śmierci rozpoczął się spór sukcesyjny między najbliższym męskim potomkiem – Antonim Florianem, a jego bratankiem – Józefem Wacławem I, na którego Jan Adam I przepisał cały majątek i tytuły[5]. Ostatecznie Józef Wacław I zrzekł się władzy na rzecz Antoniego Floriana. Dzięki jego wpływom 23 stycznia 1719 r. cesarz Karol VI połączył majątki Vaduz i Schellenberg, tworząc Księstwo Liechtensteinu i nadając tzw. bezpośrednią cesarską. Stało się ono 343. państwem członkowskim Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Zatem Antoni Florian był de facto pierwszym księciem Liechtensteinu jako suwerennego tworu państwowego[6][7].

# Książę Lata życia Panowanie Rodzice Małżeństwa
Narodziny Śmierć Od Do
5 Antoni Florian
Anton Florian
  28 maja 1656
Wilfersdorf
11 października 1721
Wiedeń
23 stycznia
1719[c]
11 października
1721
Hartmann III
Sydonia Elżbieta
Eleonora Barbara
Thun und Hohenstein
6 Józef Jan
Josef Johann
  27 maja 1690
Wiedeń
16 grudnia 1732
Feldsberg
11 października
1721
16 grudnia
1732
Antoni Florian
Eleonora Barbara
Grabriela
Liechtenstein

Maria Anna
Thun und Hohenstein

Maria Anna
Oettingen-Spielberg

Maria Anna
Kottulinsky
7 Jan Nepomucen Karol
Johann Nepomuk Karl
  8 lipca 1724
Wiedeń
22 grudnia 1748
Wischau
16 grudnia
1732[d]
22 grudnia
1748
Józef Jan
Maria Anna
Maria Józefa
Harrach
4 Józef Wacław I
Josef Wenzel I.
  9 sierpnia 1696
Praga
11 lutego 1772
Wiedeń
22 grudnia
1748
11 lutego
1772
Filip Erazm
Krystyna Teresa
Maria Anna
Liechtenstein
8 Franciszek Józef I
Franz Josef I.
  19 listopada 1726
Mediolan
18 sierpnia 1781
Metz
11 lutego
1772
18 sierpnia
1781
Emanuel
Maria Anna
Maria Leopoldyna
Sternberg
9 Alojzy I
Alois I.
  14 maja 1759
Wiedeń
24 marca 1805
Wiedeń
18 sierpnia
1781
24 marca
1805
Franciszek Józef I
Maria Leopoldyna
Karolina
Manderscheidt-Blankenheim
10 Jan I
Johann I.
  27 czerwca 1760
Wiedeń
20 kwietnia 1836
Wiedeń
24 marca
1805
20 kwietnia
1836
Franciszek Józef I
Maria Leopoldyna
Józefa
Fürstenberg-Weitra
11 Alojzy II
Alois II.
  25 maja 1796
Wiedeń
12 listopada 1858
Eisgrub
20 kwietnia
1836
12 listopada
1858
Franciszek Józef I
Maria Leopoldyna
Franciszka
Wchinitz und Tettau
12 Jan II
Johann II.
  5 października 1840
Eisgrub
11 lutego 1929
Valtice
12 listopada
1858
11 lutego
1929
Alojzy II
Franciszka
brak
13 Franciszek I
Franz I.
  28 sierpnia 1853
Mödling
25 lipca 1938
Feldsberg
11 lutego
1929
25 lipca
1938[e]
Alojzy II
Franciszka
Elżbieta
Gutmann
14 Franciszek Józef II
Franz Josef I.
  16 sierpnia 1906
Frauental
13 listopada 1989
Grabs
25 lipca
1938
13 listopada
1989[f]
Alojzy
Elżbieta Amalia
Georgina
Wilczek
15 Jan Adam II
Johann Adam II.
  14 lutego 1945
Zurych
13 listopada
1989
teraz[g] Franciszek Józef II
Georgina
Marie-Aglaë
Wchinitz und Tettau
  1. W latach 1627–1632 z powodu małoletniości Karola Euzebiusza władzę nad majątkiem w charakterze regenta sprawował brat Karola IMaksymilian I.
  2. Abdykował.
  3. a b Utworzenie Księstwa Liechtensteinu.
  4. W latach 1732–1745 z powodu małoletniości Jana Nepomucena Karola władzę nad majątkiem w charakterze regenta sprawował jego wuj i późniejszy następca – Józef Wacław I.
  5. Od 30 marca 1938 roku władzę w charakterze koregenta sprawował jego następca – Franciszek Józef II.
  6. Od 24 marca 1984 roku władzę w charakterze koregenta sprawował jego następca – Jan Adam II.
  7. Od 15 sierpnia 2004 roku władzę w charakterze koregenta sprawuje jego następca – Alojzy.

Bibliografia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Liechtenstein, Alois II. Josef von – Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dostęp 2023-05-24] (niem.).
  2. Liechtenstein, Franz Josef II. von – Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dostęp 2023-05-24] (niem.).
  3. Das Fürstenhaus | Das Fürstenhaus von Liechtenstein [online], 29 marca 2021 [dostęp 2023-05-24] (niem.).
  4. Liechtenstein, Karl I. von – Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dostęp 2023-05-24] (niem.).
  5. Liechtenstein, Johann Adam I. Andreas von – Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dostęp 2022-07-13] (niem.).
  6. Liechtenstein, Anton Florian von – Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dostęp 2022-07-13] (niem.).
  7. Liechtenstein (Fürstentum) – Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dostęp 2022-07-13] (niem.).