Manuel Neuer

niemiecki piłkarz

Manuel Peter Neuer (ur. 27 marca 1986 w Gelsenkirchen) – niemiecki piłkarz, występujący na pozycji bramkarza w niemieckim klubie Bayern Monachium oraz w reprezentacji Niemiec. Wychowanek FC Schalke 04.

Manuel Neuer
Ilustracja
Manuel Neuer (2018)
Pełne imię i nazwisko

Manuel Peter Neuer

Data i miejsce urodzenia

27 marca 1986
Gelsenkirchen

Wzrost

193 cm

Pozycja

bramkarz

Informacje klubowe
Klub

Bayern Monachium

Numer w klubie

1

Kariera seniorska[a]
Lata Klub Wyst. Gole
2004–2008 FC Schalke 04 II 29 (0)
2005–2011 FC Schalke 04 156 (0)
2011– Bayern Monachium 338 (0)
W sumie: 523 (0)
Kariera reprezentacyjna[b]
Lata Reprezentacja Wyst. Gole
2004  Niemcy U-18 1 (0)
2004–2005  Niemcy U-19 11 (0)
2005–2006  Niemcy U-20 4 (0)
2006–2009  Niemcy U-21 20 (0)
2009–  Niemcy 117 (0)
W sumie: 153 (0)
  1. Aktualne na: 1 marca 2024. Uwzględniono wyłącznie rozgrywki ligowe.
  2. Aktualne na: 1 grudnia 2022.
Dorobek medalowy
Mistrzostwa świata
złoto Brazylia 2014 piłka nożna
brąz Południowa Afryka 2010 piłka nożna
Mistrzostwa Europy
brąz Polska/Ukraina 2012 piłka nożna
brąz Francja 2016 piłka nożna
Mistrzostwa Europy U-21
złoto Szwecja 2009 piłka nożna
Odznaczenia
Order Zasługi Nadrenii Północnej-Westfalii Order Bawarski Zasługi
Srebrny Liść Laurowy (RFN)
Strona internetowa

Uważany przez wielu za jednego z najlepszych bramkarzy w historii piłki nożnej[1][2][3]. Złoty medalista Mistrzostw Świata 2014, Mistrzostw Europy U-21 2009, brązowy medalista Mistrzostw Świata 2010. Uczestnik Mistrzostw Świata 2018 i 2022, a także Mistrzostw Europy 2012, 2016 i 2020. Dwukrotny zdobywca Ligi Mistrzów UEFA z Bayernem Monachium w sezonie 2012/2013 i 2019/2020. Zwycięzca FIFA The Best 2020 w kategorii Najlepszy Bramkarz świata[4].

Kariera klubowa edytuj

FC Schalke 04 edytuj

Manuel Neuer urodził się w Gelsenkirchen, a piłkarską karierę rozpoczynał w FC Schalke 04. Przeszedł przez wszystkie szczeble drużyn juniorskich, aż w 2003 trafił do rezerw Schalke grających w Regionallidze – jednak spadł z nimi do Oberligi i przez rok grywał na szczeblu czwartoligowym. W sezonie 2005/2006 został przesunięty do pierwszej drużyny Schalke jako zmiennik Franka Rosta. W sezonie 2006/2007 zadebiutował w Bundeslidze – 19 sierpnia w wygranym 1:0 wyjazdowym meczu z Alemannią Aachen. Natomiast w 10. kolejce w meczu z Bayernem Monachium znów zagrał w pierwszej jedenastce i grał na tyle dobrze, że trener Mirko Slomka postawił na niego, zaś Frank Rost musiał odejść do Hamburger SV[5]. W całym sezonie rozegrał 27 ligowych spotkań i wywalczył z Schalke wicemistrzostwo Niemiec.

W sierpniu 2010 został ogłoszony kapitanem zespołu[6]. W sezonie 2010/2011 Neuer zdobył Puchar Niemiec, wystąpił w przegranym półfinale Ligi Mistrzów UEFA z Manchesterem United i wraz z drużyną zajął 10. miejsce w Bundeslidze. 20 kwietnia 2011 klub potwierdził, że Neuer nie przedłuży wygasającego po sezonie 2011/2012 kontraktu i po sezonie odejdzie z FC Schalke[7]. Łącznie w barwach Schalke 04 rozegrał 203 mecze, w tym 156 spotkań zaliczył w Bundeslidze.

Bayern Monachium edytuj

1 czerwca 2011 za około 25 mln euro przeszedł do Bayernu Monachium[8], z którym podpisał pięcioletni kontrakt, do czerwca 2016[9]. W barwach Bayernu zadebiutował 1 sierpnia w meczu Pucharu Niemiec przeciwko Eintrachtowi Brunszwik, zachowując czyste konto[10]. W półfinale Ligi Mistrzów 2011/2012 z Realem Madryt obronił 2 rzuty karne wykonane przez: Cristiano Ronaldo i Kakę[11]. Natomiast w finale przegranym przez Bayern po serii rzutów karnych strzelił gola na 3:2 z karnego[12]. Rok później zdobył to trofeum, gdzie w finale „Bawarczycy” pokonali Borussię Dortmund 2:1[13]. Wraz z klubem zdobył także mistrzostwo Niemiec. 30 sierpnia 2013 zagrał przeciwko Chelsea w meczu o Superpuchar Europy UEFA. Mecz zakończył się wynikiem 2:2 po dogrywce, a w serii rzutów karnych Neuer obronił strzał Romelu Lukaku[14]. Neuer został wybrany piłkarzem roku według francuskiego „L’Equipe” za rok 2014[15]. Ponadto został po raz uznany za najlepszego bramkarza na świecie według IFFHS[16]. 12 stycznia uplasował się na 3. pozycji w plebiscycie Złotej Piłki FIFA, za Cristiano Ronaldo i Lionelem Messim[17]. 2 kwietnia 2016, dzięki czystemu kontu w meczu z Eintrachtem Frankfurt (1:0), Neuer skończył mecz bez straconej bramki po raz 150. w 311 meczach w Bundeslidze[18]. W maju 2017, po decyzji Philippa Lahma o zakończeniu kariery piłkarskiej[19], Neuer został mianowany nowym kapitanem drużyny[20]. 13 września wystąpił w swoim 100. meczu w rozgrywkach Ligi Mistrzów przeciwko Anderlechtowi (3:0)[21].

14 stycznia 2020 został uznany najlepszym bramkarzem dekady 2011–2020 według IFFHS[22], a także znlazł się w jdenastce dekady 2011–2020[23]. 26 maja 2020 wystąpił w swoim 400. spotkaniu w Bundeslidze, rozgrywając mecz przeciwko Borussi Dortmund[24]. 23 sierpnia 2020 zachował czyste konto w finale Ligi Mistrzów UEFA z Paris Saint-Germain, po raz drugi zdobywając trofeum Ligi Mistrzów[25]. 5 lutego 2022 w wygranym meczu 21. kolejki Bundesligi z RB Leipzig (3:2), Neuer wyrównał rekord Olivera Kahna (310) pod względem liczby zwycięstw w lidze niemieckiej[26]. 19 marca 2022 Neuer pobił rekord Olivera Kahna pod względem liczby zwycięstw w lidze niemieckiej, zostając samodzielnym rekordzistą z 311 zwycięstwami w Bundeslidze[27]. 10 grudnia 2022, podczas jazdy na nartach złamał nogę, co spowodowało jego absencję do końca sezonu[28]. 12 stycznia 2024 rozegrał 500. mecz w barwach Bayernu, występując w wygranym 3:0 meczu z TSG Hoffenheim[29]. 5 marca 2024, dzięki zachowanemu czystemu kontu w wygranym 3:0 meczu Ligi Mistrzów z Lazio, Neuer wyrównał rekord Ikera Casillasa, który zachowywał czyste konto w 57 meczach[30].

Kariera reprezentacyjna edytuj

 
Manuel Neuer podczas treningu reprezentacji Niemiec

W młodości występował w młodzieżowych reprezentacjach Niemiec U-18 (1 mecz), U-19 (11 meczów), U-20 (4 mecze), oraz U-21 (20 meczów). W 2009 wraz z reprezentacją U-21 zdobył mistrzostwo Europy. Po kontuzji René Adlera, został powołany przez selekcjonera Joachima Löwa na Mistrzostwa świata 2010[31], na którym zdobył wraz z drużyną brązowy medal[32]. W meczu z Anglią zaliczył asystę przy golu Miroslava Klose[33]. Dwa lata później wystąpił na Mistrzostwach Europy 2012 w Polsce i na Ukrainie, w których Niemcy dotarli do półfinału, w którym przegrali 2:1 przeciwko reprezentacji Włoch[34]. 2 czerwca 2014 został powołany na Mistrzostwa Świata 2014 w Brazylii[35]. W pierwszym meczu grupowym bramkarz zachował czyste konto, a niemiecka drużyna wygrała z Portugalią 4:0[36].13 lipca zagrał w finale Mistrzostw Świata z reprezentacją Argentyny, gdzie jego drużyna wygrała 1:0, a gola zdobył w 113. minucie meczu Mario Götze[37]. Neuer otrzymał wówczas nagrodę dla najlepszego bramkarza turnieju. Ponadto otrzymał także złote rękawice[38].

7 czerwca 2021, w wygranym 7:1 towarzyskim meczu z Łotwą, Neuer rozegrał 100. spotkanie w barwach reprezentacji Niemiec[39].

Statystyki edytuj

Klubowe edytuj

(aktualne na 5 marca 2024)
Klub Sezon Liga Liga Puchar Niemiec Europa[a] Inne[b] Suma
Mecze Bramki Mecze Bramki Mecze Bramki Mecze Bramki Mecze Bramki
FC Schalke 04 2005/2006 Bundesliga 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
2006/2007 27 0 0 0 0 0 3 0 30 0
2007/2008 34 0 3 0 10 0 47 0
2008/2009 27 0 2 0 5 0 34 0
2009/2010 34 0 5 0 39 0
2010/2011 34 0 6 0 12 0 1 0 53 0
Ogólnie 156 0 16 0 27 0 4 0 203 0
Bayern Monachium 2011/2012 Bundesliga 33 0 5 0 14 0 52 0
2012/2013 31 0 5 0 13 0 1 0 50 0
2013/2014 31 0 5 0 12 0 3 0 51 0
2014/2015 32 0 5 0 12 0 1 0 50 0
2015/2016 34 0 5 0 11 0 1 0 51 0
2016/2017 26 0 4 0 9 0 1 0 40 0
2017/2018 3 0 0 0 1 0 0 0 4 0
2018/2019 26 0 3 0 8 0 1 0 38 0
2019/2020 33 0 6 0 11 0 1 0 51 0
2020/2021 33 0 1 0 8 0 4 0 46 0
2021/2022 28 0 1 0 9 0 1 0 39 0
2022/2023 12 0 0 0 3 0 1 0 16 0
2023/2024 16 0 1 0 5 0 0 0 22 0
Ogólnie 338 0 41 0 116 0 15 0 510 0
Ogólnie w karierze 494 0 57 0 143 0 19 0 713 0

Reprezentacyjne edytuj

(aktualne na dzień 1 grudnia 2022)
Reprezentacja Rok Mecze Bramki
Niemcy
2009 2 0
2010 13 0
2011 10 0
2012 11 0
2013 8 0
2014 13 0
2015 6 0
2016 11 0
2017 0 0
2018 10 0
2019 8 0
2020 4 0
2021 12 0
2022 9 0
Ogólnie 117 0

Sukcesy edytuj

FC Schalke 04 edytuj

Bayern Monachium edytuj

Niemcy edytuj

Mistrzostwa świata

Mistrzostwa Europy

Niemcy U-21 edytuj

Mistrzostwa Europy U-21

Wyróżnienia edytuj

Rekordy edytuj

  • Bramkarz z największą liczbą występów w historii finałów Mistrzostw świata: 19 meczów[c][79]
  • Najwięcej zwycięstw w historii Bundesligi: 322 zwycięstwa (w 478 meczach)[d][27]
  • Najwięcej meczów z czystym kontem w historii Bundesligi: 223 mecze[e][80]

Odznaczenia edytuj

Uwagi edytuj

  1. Uwzględniono:
    Liga Mistrzów UEFA – 136 (0)
    Puchar UEFA – 5 (0)
    kwalifikacje do Ligi Mistrzów UEFA – 2 (0)
  2. Uwzględniono mecze w Superpucharze Niemiec, Superpucharze Europy i Klubowych Mistrzostwach Świata.
  3. Wyrównany rekord przez Hugo Llorisa – 19 meczów.
  4. Pobity rekord Olivera Kahna – 310 zwycięstw (w 557 meczach).
  5. Pobity rekord Olivera Kahna – 196 meczów

Przypisy edytuj

  1. Neuer najlepszy na świecie, Przegląd Sportowy Onet [dostęp 2024-02-10] (pol.).
  2. Is Manuel Neuer the greatest goalkeeper of all time?, bundesliga.com - the official Bundesliga website [dostęp 2024-02-10] (ang.).
  3. Elaine Teng, Tim Howard Is Great, But I'll Take Manuel Neuer Any Day, „The New Republic”, 10 lipca 2014, ISSN 0028-6583 [dostęp 2024-02-10].
  4. The Best FIFA Football Awards™ – The Best FIFA Men’s Goalkeeper – FIFA.com, fifa.com [dostęp 2020-12-17] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-02] (ang.).
  5. Ulrich Hartmann, In den Händen eines Buben, Süddeutsche.de, 10 grudnia 2008 [dostęp 2024-02-17] (niem.).
  6. Neuer named new captain: FC Schalke 04. schalke04.com, 2010-08-20. [dostęp 2011-01-26].
  7. Oficjalnie: Neuer odchodzi z Schalke 04. Bayern?, Transfery.info, 20 kwietnia 2011 [dostęp 2024-02-17] (pol.).
  8. Manuel Neuer z Schalke do Bayernu za 22 mln euro, „Gazeta.pl” [dostęp 2011-09-01].
  9. Wirtualna Polska Media, Bundesliga: Manuel Neuer oficjalnie piłkarzem Bayernu za 25 mln euro, sportowefakty.wp.pl, 1 czerwca 2011 [dostęp 2024-02-11] (pol.).
  10. Müller bestraft Braunschweiger Ungeschicktheit, kicker [dostęp 2024-02-11] (niem.).
  11. Neuer: podnieśliśmy się po katastrofalnym początku, Przegląd Sportowy Onet [dostęp 2024-02-11] (pol.).
  12. Daniel Bednarek, Chelsea F.C. wygrała Ligę Mistrzów, Sport Onet.pl, 20 maja 2012 [dostęp 2012-05-19] [zarchiwizowane z adresu 2012-07-10] (pol.).
  13. Borussia 1-2 Bayern, BBC.sport [dostęp 2014-05-25] (ang.).
  14. Telewizja Polska S.A, Pep lepszy od Mourinho! Superpuchar dla Bayernu!, sport.tvp.pl, 30 sierpnia 2013 [dostęp 2024-02-10] (pol.).
  15. Manuel Neuer piłkarzem 2014 roku według „L’Equipe”, Robert Lewandowski 28.. onet.sport. [dostęp 2014-12-27]. (pol.).
  16. a b Telewizja Polska S.A, Ranking IFFHS: Neuer najlepszym bramkarzem roku, sport.tvp.pl, 8 stycznia 2015 [dostęp 2023-03-19] (pol.).
  17. Telewizja Polska S.A, Złota Piłka 2014: szczegóły głosowania, sport.tvp.pl, 12 stycznia 2015 [dostęp 2024-02-10] (pol.).
  18. Wirtualna Polska Media, 150. czyste konto Manuela Neuera w Bundeslidze! Bramkarz Bayernu goni rekord Olivera Kahna, sportowefakty.wp.pl, 2 kwietnia 2016 [dostęp 2024-02-16] (pol.).
  19. Bundesliga. Philipp Lahm kończy karierę po sezonie!, Sport.pl, 8 lutego 2017 [dostęp 2024-02-10] (pol.).
  20. Wirtualna Polska Media, Manuel Neuer nowym kapitanem Bayernu Monachium, sportowefakty.wp.pl, 17 maja 2017 [dostęp 2024-02-10] (pol.).
  21. #FCBRSCA: Debüt, Jubiläum, Comeback, FC Bayern München, 12 września 2017 [dostęp 2024-02-17] (niem.).
  22. a b Oto najlepszy bramkarz dekady wg IFFHS. Manuel Neuer wyraźnie wyprzedził rywali, Meczyki.pl [dostęp 2023-03-19] (pol.).
  23. Wirtualna Polska Media, Robert Lewandowski w jedenastce dekady. Doborowe towarzystwo Polaka, sportowefakty.wp.pl, 29 stycznia 2021 [dostęp 2024-02-12] (pol.).
  24. Wirtualna Polska Media, Bundesliga: Borussia - Bayern. Manuel Neuer obchodzi jubileusz. 400. mecz weterana, sportowefakty.wp.pl, 26 maja 2020 [dostęp 2024-02-12] (pol.).
  25. Bayern Monachium zwycięzcą Ligi Mistrzów!!! Brawo Robert Lewandowski!, Przegląd Sportowy Onet [dostęp 2024-02-16] (pol.).
  26. Adam Kłos: Spektakularny wyczyn Manuela Neuera. Bramkarz Bayernu Monachium wyrównał historyczny rekord. meczyki.pl. [dostęp 2022-02-06]. (pol.).
  27. a b Karol Brandt: OFICJALNIE: Manuel Neuer z rekordem Bundesligi. Pobił Olivera Kahna. transfery.info, 2022-03-20. [dostęp 2022-03-20]. (pol.).
  28. Kapitan Bayernu złamał nogę. To dla niego koniec sezonu!, Przegląd Sportowy Onet [dostęp 2024-02-17] (pol.).
  29. Bundesliga: Historische Neuer-Marke! Bayern-Keeper zieht mit Schweinsteiger gleich, SPORT1, 12 stycznia 2024 [dostęp 2024-02-10] (niem.).
  30. Wirtualna Polska Media, Gwiazdor wyrównał rekord. Dołączył do wielkiej postaci, sportowefakty.wp.pl, 6 marca 2024 [dostęp 2024-03-06] (pol.).
  31. Wirtualna Polska Media, Skład reprezentacji Niemiec na MŚ w RPA, sportowefakty.wp.pl, 1 maja 2010 [dostęp 2024-02-10] (pol.).
  32. MŚ 2010. Trzeci z rzędu medal Niemców, Sport.pl, 10 lipca 2010 [dostęp 2024-02-10] (pol.).
  33. MŚ 2010. Klose strzela Anglii, asysta Neunera, Sport.pl, 27 czerwca 2010 [dostęp 2024-02-10] (pol.).
  34. Półfinał Euro: Niemcy - Włochy 1-2, sport.interia.pl [dostęp 2024-02-10] (pol.).
  35. Joachim Löw odkrył karty: Oto kadra Niemiec na mundial, Przegląd Sportowy Onet [dostęp 2024-02-10] (pol.).
  36. MŚ 2014. Niemcy - Portugalia. Koncertowa gra Niemców. Hat trick Mullera, Sport.pl, 16 czerwca 2014 [dostęp 2024-02-10] (pol.).
  37. Niemcy 1-0 Argentyna, sport.pl [dostęp 2014-07-14] (pol.).
  38. Neuer ze złotymi rękawicami, Messi ze złotą piłką, sport.pl [dostęp 2014-07-14] (pol.).
  39. Telewizja Polska S.A, Popis siły Niemców. Siedem goli przed Euro, sport.tvp.pl, 7 czerwca 2021 [dostęp 2022-12-12] (pol.).
  40. „Liczy się prezencja, a nie wyniki. To niesprawiedliwe”. Niemcy zdziwieni porażką Neuera, eurosport.tvn24.pl [dostęp 2023-03-19] (pol.).
  41. FIFA The Best: kto wygrywał w innych kategoriach?, sport.onet.pl [dostęp 2024-02-09] (pol.).
  42. Manuel Neuer ist „Fußballer des Jahres”, kicker [dostęp 2023-03-19] (niem.).
  43. Gianni Verschueren, Manuel Neuer Earns Germany’s Footballer of the Year Award for 2013-14 Season, Bleacher Report [dostęp 2023-03-19] (ang.).
  44. Telewizja Polska S.A, L’Equipe: Neuer piłkarzem roku. „Lewy” w „30”, sport.tvp.pl, 27 grudnia 2014 [dostęp 2023-03-19] (pol.).
  45. IFFHS: Piłkarz Dekady w Europie, dieroten.pl [dostęp 2023-03-19] (pol.).
  46. Ranking IFFHS: Neuer najlepszym bramkarzem roku, a Webb – sędzią, sport.interia.pl [dostęp 2023-03-19] (pol.).
  47. IFFHS’ World’s Best Goalkeeper of the Year 2015, rsssf.org [dostęp 2023-03-19].
  48. Telewizja Polska S.A, Manuel Neuer czwarty raz z rzędu najlepszym bramkarzem świata, sport.tvp.pl, 27 grudnia 2016 [dostęp 2023-03-19] (pol.).
  49. Wielkie wyróżnienie Manuela Neuera! Niemiec wyrównał osiągnięcie Casillasa i Buffona!, Sport.pl [dostęp 2023-03-19] (pol.).
  50. UEFA.com, Manuel Neuer: Champions League Goalkeeper of the Season | UEFA Champions League, UEFA.com, 1 października 2020 [dostęp 2024-02-09] (ang.).
  51. AIPS Media, aipsmedia.com [dostęp 2020-02-24].
  52. AIPS Media, aipsmedia.com [dostęp 2020-02-24].
  53. UEFA.com users’ Team of the Year 2013 revealed, UEFA.com, 15 stycznia 2014 [dostęp 2023-03-19] (ang.).
  54. Wirtualna Polska Media, „Drużyna Roku” UEFA bez Lewandowskiego, ale z „Ibrą”, sportowefakty.wp.pl, 9 stycznia 2015 [dostęp 2023-03-19] (pol.).
  55. Wirtualna Polska Media, „Drużyna roku” UEFA bez Polaków, pięciu graczy Barcelony, James Rodriguez zaskoczeniem, sportowefakty.wp.pl, 8 stycznia 2016 [dostęp 2023-03-19] (pol.).
  56. Robert Lewandowski z kolejnym wyróżnieniem. UEFA znów go doceniła, TVN24.pl [dostęp 2023-03-19] (pol.).
  57. IFFHS, www.iffhs.com [dostęp 2023-03-19].
  58. Robert Lewandowski w jedenastce dekady! Fenomenalna drużyna gwiazd, Sport.pl [dostęp 2023-03-19] (pol.).
  59. IFFHS: Drużyna Dekady UEFA, dieroten.pl [dostęp 2023-03-19] (pol.).
  60. UEFA.com, UEFA Champions League squad of the season | UEFA Champions League, UEFA.com, 2 czerwca 2014 [dostęp 2024-02-09] (ang.).
  61. UEFA.com, UEFA Champions League Squad of the Season | UEFA Champions League, UEFA.com, 30 maja 2016 [dostęp 2024-02-09] (ang.).
  62. UEFA Champions League Squad of the Season, UEFA.com, 28 sierpnia 2020 [dostęp 2023-03-19] (ang.).
  63. Finalistas da Champions, Borussia e Bayern dominam seleção do Alemão, globoesporte.com [dostęp 2023-03-19].
  64. Schalke’s Uchida makes Bundesliga Team of the Year – Tribal Football, www.tribalfootball.com [dostęp 2023-03-19].
  65. Robert Lewandowski i Łukasz Piszczek w „11” sezonu Bundesligi, sport.interia.pl [dostęp 2017-05-26] (pol.).
  66. The EA Sports Bundesliga Team of the Season 2021/22 is here!, bundesliga.com – the official Bundesliga website [dostęp 2023-03-19] (ang.).
  67. Eén landgenoot in ESM Elftal van het Seizoen, Elfvoetbal.nl [dostęp 2023-03-19].
  68. ESM-Top-11: Nur Torres und Ivanovic durchbrechen Bundesliga-Phalanx, kicker [dostęp 2023-03-19] (niem.).
  69. ESM Team of the Season – 2014-15, World Soccer, 11 czerwca 2015 [dostęp 2023-03-19] (ang.).
  70. FIFA/FIFPro World XI – FIFA.com, web.archive.org, 25 stycznia 2014 [dostęp 2023-03-19] [zarchiwizowane z adresu 2014-01-25].
  71. Wirtualna Polska Media, Znamy najlepszą jedenastkę 2013 roku! FC Barcelona górą, z kim przegrał Lewandowski?, sportowefakty.wp.pl, 13 stycznia 2014 [dostęp 2023-03-19] (pol.).
  72. 3 z Realu, 2 z Barcelony, 0 z Atletico. Czy to naprawdę jest jedenastka roku?, TVN24.pl [dostęp 2023-03-19] (pol.).
  73. Jedenastka 2015 roku wybrana przez FIFA i FIFPro, sport.interia.pl [dostęp 2023-03-19] (pol.).
  74. Drużyna roku FIFA 2016. Dominacja piłkarzy Realu i Barcelony, Echo Dnia Radomskie, 9 stycznia 2017 [dostęp 2023-03-19] (pol.).
  75. Ten Spain players in Team of the Tournament, UEFA.com, 2 lipca 2012 [dostęp 2023-03-19] (ang.).
  76. FIFA.com, web.archive.org, 28 czerwca 2010 [dostęp 2023-03-19] [zarchiwizowane z adresu 2010-06-28].
  77. FIFA.com – FIFA.com – 2010 FIFA World Cup South Africa™ statistics, web.archive.org, 11 lutego 2011 [dostęp 2023-03-19] [zarchiwizowane z adresu 2011-02-11].
  78. 2014 FIFA World Cup Brazil™ – Statistics – Castrol Index – FIFA.com, web.archive.org, 30 grudnia 2014 [dostęp 2023-03-19] [zarchiwizowane z adresu 2014-12-30].
  79. Francuz wyrównał niesamowity rekord Neuera. Ta liczba robi wrażenie. przegladsportowy.onet.pl, 2022-12-14. [dostęp 2022-12-15]. (pol.).
  80. Manuel Neuer pobił rekord Bundesligi! Legendarny Oliver Kahn został zdetronizowany, Sport.pl, 29 sierpnia 2021 [dostęp 2024-02-10] (pol.).
  81. Weltmeister erhalten Silbernes Lorbeerblatt vom Bundespräsidenten, DFB - Deutscher Fußball-Bund e.V. [dostęp 2024-01-09] (niem.).
  82. a b Manuel Neuer mit Bayerischem Verdienstorden ausgezeichnet, FC Bayern Munich AG, 22 września 2021 [dostęp 2023-11-20] (niem.).

Bibliografia edytuj