Państwa centralne

Państwa centralne (ang. Central Powers, fr. Empires centraux, niem. Mittelmächte, węg. Központi hatalmak, tur. Merkezî Devletleri, bułg. Централни сили) − istniejący w okresie I wojny światowej sojusz Cesarstwa Niemieckiego, Monarchii Austro-Węgierskiej, Carstwa Bułgarii i Imperium Osmańskiego. Przeciwnikiem państw centralnych była Ententa.

Uczestnicy I wojny światowej

     Państwa centralne

     Ententa

Nazwa sojuszu pochodzi od centralnego położenia w Europie Niemiec i Austro-Węgier, które były otoczone ze wszystkich stron państwami Ententy. Początkowo to Niemcy i Austro-Węgry dźwigały ciężar wojny.

Przedwojenny sojusz Niemiec i Austro-Węgier, a także Włoch, które go opuściły, nazywał się Trójprzymierzem. Niemcy podpisały układ z Austro-Węgrami w 1879 roku, natomiast układ z Włochami w 1882. Imperium Osmańskie weszło w sojusz z Niemcami 2 sierpnia 1914 roku, zaś Bułgaria 14 października 1915 roku.

Traktaty i rozejmy

Państwa centralne przegrały ostatecznie wojnę, mimo pokonania Rosji i Rumunii. W 1918 roku kolejno zawieszenie broni podpisywały:

Straty wśród państw centralnych

Rozejmy Państwo Rozejm Bułgaria 1918-09-29 29 września 1918(dts) w Salonikach Imperium Osmańskie 1918-10-30 30 października 1918(dts) w Mudros Austro-Węgry 1918-11-04 4 listopada 1918(dts) w Villa Giusti Cesarstwo Niemieckie 1918-11-11 11 listopada 1918(dts) w Compiègne

Ponieważ Austro-Węgry rozpadły się, osobny rozejm w Belgradzie oraz traktat pokojowy podpisano również z Węgrami, uznając je za jedno z państw centralnych.

Traktaty pokojowe z państwami centralnymi:

Traktaty

Państwo	Traktat
Austria	Traktat z Saint-Germain
Bułgaria	Traktat z Neuilly
Rzesza Niemiecka	Traktat wersalski
Węgry	Traktat w Trianon
Imperium Osmańskie (następnie)Turcja	Traktat w Sèvres (następnie)Traktat w Lozannie

Przywódcy

Wilhelm II, Mehmed V, Franciszek Józef I: trzech imperatorów państw centralnych.

Wilhelm II, Franciszek Józef I, Mehmed V, Ferdynand I: przywódcy poczwórnego przymierza.

Pocztówka przedstawiająca przywódców państw centralnych.

Austro-Węgry

• Franciszek Józef I: cesarz Austrii i król Węgier
• Karol I: cesarz Austrii i król Węgier
• Leopold Berchtold: minister spraw zagranicznych Austro-Węgier
• István Tisza: premier Węgier
• Fryderyk Habsburg: naczelny wódz armii austro-węgierskiej
• Franz Conrad von Hötzendorf: szef austro-węgierskiego sztabu generalnego
• Arthur Arz von Straussenburg: szef austro-węgierskiego sztabu generalnego
• Svetozar Boroević von Bojna: marszałek postrzegany jako jeden z najlepszych strategów obronnych wojny
• Anton Haus: naczelny dowódca austro-węgierskiej marynarki wojennej
• Maximilian Njegovan: naczelny dowódca austro-węgierskiej marynarki wojennej
• Miklós Horthy: naczelny dowódca austro-węgierskiej marynarki wojennej

Cesarstwo Niemieckie

• Wilhelm II: cesarz niemiecki
• Theobald von Bethmann Hollweg: kanclerz Niemiec
• Helmuth von Moltke: szef niemieckiego sztabu generalnego
• Erich von Falkenhayn: szef niemieckiego sztabu generalnego
• Paul von Hindenburg: szef niemieckiego sztabu generalnego
• Alfred von Tirpitz: admirał Kaiserliche Marine
• Reinhard Scheer: dowódca cesarskiej floty morskiej
• Erich Ludendorff: naczelny kwatermistrz armii niemieckiej
• Leopold Bawarski: naczelny dowódca teatru wschodniego
• Max Hoffmann: szef sztabu teatru wschodniego
• Wilhelm Souchon: niemiecki doradca ds. marynarki wojennej w imperium osmańskim
• Otto Liman von Sanders: niemiecki doradca ds. marynarki wojennej w imperium osmańskim
• Paul von Lettow-Vorbeck: niemiecki dowódca kampanii wschodnioafrykańskiej
• Hermann von François: niemiecki generał
• Georg von der Marwitz: niemiecki generał kawalerii

Imperium Osmańskie

• Mehmed V: sułtan imperium osmańskiego
• Mehmed VI: sułtan imperium osmańskiego
• Said Halim Pasza: wielki wezyr
• İsmail Enver: naczelny dowódca armii imperium osmańskiego
• Fritz Bronsart von Schellendorf: szef sztabu generalnego
• Mustafa Kemal Atatürk: dowódca 2 Armii
• Ahmed Dżemal: dowódca 4 Armii w Syrii, minister marynarki wojennej
• Fevzi Çakmak: dowódca 7 Armii w Palestynie

Bułgaria

• Ferdynand I: car Bułgarii
• Wasił Radosławow: premier Bułgarii
• Nikoła Żekow: naczelny dowódca bułgarskiej armii
• Georgi Todorow: dowódca 2 Armii, zastępca naczelnego dowódcy
• Konstantin Żostow: szef sztabu generalnego
• Władimir Wazow: bułgarski generał

Dżabal Szammar

• Saʿūd I bin ʿAbd al-ʿAzīz: emir Jabal Shammar

Państwo Derwiszów

• Mohammed Abdullah Hassan: sajjid Derwiszów

Sułtanat Dar Fur

• Ali Dinar: sułtan Dar Furu

Demokratyczna Republika Azerbejdżanu

• Fətəli xan Xoyski: premier Azerbejdżanu od 28 maja 1918 do 14 kwietnia 1919
• Nəsib bəy Yusifbəyli: premier Azerbejdżanu od 14 kwietnia 1919 do 1 kwietnia 1920
• Samad bej Mehmandarow: azerski generał artylerii
• Ali-Agha Szixlinski: azerski generał artylerii