Wikipedia

Porażajuszczij (1898)

Porażajuszczij (Поражающий) – rosyjski niszczyciel z końca XIX wieku i okresu I wojny światowej, jedna z 27 jednostek typu Sokoł. Okręt zwodowany został jako „Nyrok” w 1898 roku w stoczni Zakładów Iżorskich w Kołpino, a do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego wszedł w maju 1902 roku, pod nazwą „Porażajuszczij”, z przydziałem do Floty Bałtyckiej. Od 1914 roku jednostkę wykorzystywano jako okręt łącznikowy, a w 1917 roku został opanowany przez bolszewików. Od kwietnia do maja 1918 roku był internowany przez Niemców, a następnie został zwrócony Rosji Radzieckiej, gdzie przeklasyfikowano go na torpedowiec i skierowano na Morze Kaspijskie. Ze służby wycofano go w 1925 roku i złomowano.

Porażajuszczij (Поражающий)
Ilustracja
„Porażajuszczij”
Klasa

niszczyciel

Typ

Sokoł

Historia
Stocznia

Zakłady Iżorskie, Kołpino Imperium Rosyjskie

Położenie stępki

1896

Wodowanie

3 listopada?/15 listopada 1898

 MW Imperium Rosyjskiego
Nazwa

„Nyrok” (1898)
„Porażajuszczij” (1902)

Wejście do służby

maj 1902

 Flota Czerwona
Nazwa

„Porażajuszczij”

Wejście do służby

1918

Wycofanie ze służby

21 listopada 1925

Los okrętu

złomowany

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

normalna: 220 ton
pełna: 240 t

Długość

57,91 metra

Szerokość

5,64 m

Zanurzenie

2,29 m

Napęd
2 maszyny parowe potrójnego rozprężania
8 kotłów Yarrow
moc 3800 KM
2 śruby
Prędkość

26,5-27,5 węzła

Zasięg

450-660 Mm przy prędkości 13 węzłów

Uzbrojenie
1 działo 75 mm
3 działa kal. 47 mm (3 x I)
Wyrzutnie torpedowe

2 x 381 mm (2 x I)

Załoga

51-58

Multimedia w Wikimedia Commons

Projekt i budowa edytuj

„Porażajuszczij” był jednym z pierwszych niszczycieli typu Sokoł, który został wykonany przez rodzimy przemysł okrętowy na wzór zbudowanego w Wielkiej Brytanii prototypu – „Sokoła”[1]. Na skutek szybkiego rozwoju tej klasy okrętów na świecie i opóźnień rosyjskich stoczni, w chwili wejścia do służby, okręty te z racji niewielkiej wyporności bardziej odpowiadały już klasie torpedowców[2]. Początkowo okręty klasyfikowane były też jako torpedowce i dopiero w 1907 roku zaliczono je do nowo wyodrębnionej w Rosji klasy niszczycieli (dosłownie: torpedowców eskadrowych, ros. eskadriennyj minonosiec)[3].

Okręt zbudowany został w Zakładach Iżorskich w Kołpino pod nazwą „Nyrok” (Нырок, pol. hełmiatka)[4]. Był jednym z dwóch pierwszych zbudowanych tam niszczycieli tego typu, jeszcze według oryginalnych planów, bez przedłużonego o 2 metry kadłuba[4]. Budowę prowadzono pod numerami stoczniowymi 15 i 16[5]. Prace konstrukcyjne, podawane jako data położenia stępki, rozpoczęły się jesienią 1896 roku, lecz faktycznie budowę kadłuba rozpoczęto wiosną 1897 roku[6]. Okręt został zwodowany 3 listopada?/15 listopada 1898 roku[7]. W latach 1899–1900 prowadzone były jego próby morskie, po których przerobiono kotły okrętu z opalania paliwem płynnym na węgiel, co spowodowało opóźnienia[4]. 9 marca 1902 roku zmieniono pierwotne „ptasie” nazwy okrętów i do służby w Marynarce Wojennej Rosji przyjęto go w maju 1902 roku, już pod nazwą „Porażajuszczij”[7].

Dane taktyczno-techniczne edytuj

Okręt był niewielkim, czterokominowym niszczycielem z taranowym dziobem[8]. Długość całkowita wykonanego ze stali niklowej kadłuba wynosiła 57,91 metra, szerokość 5,64 metra i zanurzenie 2,29 metra[9][10]. Wyporność normalna wynosiła 220 ton, zaś pełna 240 ton[11][12][a]. Okręt napędzany był przez dwie maszyny parowe potrójnego rozprężania o mocy 3800 KM, do których parę dostarczało osiem kotłów Yarrow[1][11]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 26,5-27,5 węzła[1][11]. Okręt mógł zabrać zapas węgla o masie 58-80 ton, co zapewniało zasięg wynoszący od 450 do 660 Mm przy prędkości 13 węzłów[1][b].

Okręt wyposażony był w dwie pojedyncze obrotowe wyrzutnie torped kalibru 381 mm, umieszczone w osi podłużnej na pokładzie na rufie, z zapasem sześciu torped[13]. Główne uzbrojenie artyleryjskie stanowiło pojedyncze działo kal. 75 mm Canet o długości 50 kalibrów (L/50), umieszczone na platformie nad pomostem bojowym, strzelające pociskami o masie 4,9 kg, z zapasem 160 pocisków przeciwpancernych[14]. Uzbrojenie uzupełniały trzy pojedyncze działa kal. 47 mm Hotchkiss M1885 L/40 (dwa umieszczone na burtach za pomostem bojowym i jedno na samej rufie)[14]. Strzelały pociskami o masie 1,5 kg, a zapas amunicji wynosił 800 sztuk[14].

Załoga okrętu liczyła początkowo 52 osoby, w tym czterech oficerów, później stan wzrastał do 55 osób[15]. Do początku I wojny światowej załoga wzrosła do 61 osób, w tym czterech oficerów[16].

Służba edytuj

Niszczyciel wszedł w skład Floty Bałtyckiej[12][17]. W 1909 roku dokonano modernizacji uzbrojenia jednostki: zdemontowano obie wyrzutnie torped kal. 381 mm i wszystkie działka kal. 47 mm, instalując w zamian dwie pojedyncze wyrzutnie torped kal. 450 mm[c] oraz drugą armatę kal. 75 mm (usytuowaną w pobliżu rufy) i dwa pojedyncze karabiny maszynowe kal. 7,62 mm[1]. Prócz tego okręt przystosowano do przenoszenia 10 min[1][11]. W 1914 roku „Porażajuszczij” został pozbawiony uzbrojenia torpedowego i stał się okrętem łącznikowym[1][18]. Został następnie oficjalnie przeklasyfikowany na okręt łącznikowy (ros. posylnoje sudno) i był wykorzystywany do zabezpieczenia działań wodnosamolotów[19][d].

W wyniku rewolucji październikowej okręt został przejęty przez bolszewików, a 12 kwietnia 1918 roku został internowany przez Niemców[1]. Zwrócony po zawarciu pokoju brzeskiego w maju 1918 roku Rosji Radzieckiej, został w sierpniu ponownie wyposażony w wyrzutnie torped i przeklasyfikowany na torpedowiec[1]. Jednostkę wysłano w październiku 1918 roku na Morze Kaspijskie, w celu wsparcia wojsk Armii Czerwonej, w składzie Astrachańsko-Kaspijskiej Flotylli Wojennej[19]. Okręt służył tam bojowo przez kolejne dwa lata, a w 1921 roku został wycofany do rezerwy w Baku[19]. Został następnie wycofany ze służby 21 listopada 1925 roku, po czym złomowany[19].

Uwagi edytuj

  1. ↑ Według Navypedii wyporność normalna wynosiła 250 ton, zaś pełna 305 ton[1].
  2. ↑ Według Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905 zapas węgla wynosił 60 ton[11].
  3. ↑ Według Afonin 2009 ↓, s. 79, kaliber wyrzutni torpedowych pozostał ten sam (381 mm)
  4. ↑ Według innych źródeł, w marcu 1917 roku jednostka była przydzielona do sił podwodnych (Gozdawa-Gołębiowski i Wywerka Prekurat 1994 ↓, s. 512)

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i j Ivan Gogin: KRECHET torpedo boats (1900-1904). Navypedia. [dostęp 2017-10-30]. (ang.).
  2. ↑ Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 32.
  3. ↑ Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 4.
  4. ↑ a b c Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 5.
  5. ↑ Afonin 2009 ↓, s. 11.
  6. ↑ Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 5-9.
  7. ↑ a b Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 9.
  8. ↑ Roger Chesneau, Eugene Kolesnik: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. London: 1979, s. 205.
  9. ↑ Roger Chesneau, Eugene Kolesnik: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. London: 1979, s. 205-206.
  10. ↑ Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 2: Bitwa pod Cuszimą. Sandomierz: 2012, s. 247.
  11. ↑ a b c d e Roger Chesneau, Eugene Kolesnik: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. London: 1979, s. 206.
  12. ↑ a b T.A. Brassey (red.): The Naval Annual, 1905. Portsmouth: 1905, s. 330.
  13. ↑ Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 11-12.
  14. ↑ a b c Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 11.
  15. ↑ Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 12.
  16. ↑ Afonin 2009 ↓, s. 82.
  17. ↑ Gozdawa-Gołębiowski i Wywerka Prekurat 1994 ↓, s. 573
  18. ↑ Gozdawa-Gołębiowski i Wywerka Prekurat 1994 ↓, s. 490
  19. ↑ a b c d Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 29.

Bibliografia edytuj

  • Edmund Kosiarz: Pierwsza wojna światowa na Bałtyku. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1979. ISBN 83-215-3234-9.
  • Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 2: Bitwa pod Cuszimą. Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-56-6.
  • Nikołaj Afonin, Siergiej Bałakin. Minonoscy tipa «Sokoł». „Morskaja Kollekcyja”. Nr 2(59)/2004, 2004. (ros.). 
  • Nikołaj Afonin: Minonosiec «Sokoł» i «sokoły». Sankt Petersburg: Gangut, 2009, seria: Midel-Szpangout. nr 18. ISBN 978-5-904180-07-2. (ros.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Porażajuszczij_(1898)&oldid=70837638”