Rdest mniejszy

gatunek rośliny

Rdest mniejszy (Persicaria minor) – gatunek rośliny z rodziny rdestowatych (Polygonaceae). Występuje na rozległym obszarze Eurazji znajdującej się pod wpływem klimatu umiarkowanego, w tym także w Polsce, poza tym jako gatunek introdukowany obecny jest na innych kontynentach. Jest rośliną roczną występującą w miejscach wilgotnych.

Rdest mniejszy
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

rdestowate

Rodzaj

Persicaria

Gatunek

rdest mniejszy

Nazwa systematyczna
Persicaria minor (Huds.) Opiz
Seznam: 72 (1852)[3]

Rozmieszczenie geograficzne

edytuj

Gatunek występuje na rozległym obszarze Europy z wyjątkiem południowych i północnych krańców kontynentu – brak go w południowej części Półwyspu Iberyjskiego, Apenińskiego i Bałkańskiego oraz w północnej części Półwyspu Skandynawskiego i na Islandii. Rośnie w rejonie Kaukazu i na obszarze Federacji Rosyjskiej po Rosyjski Daleki Wschód oraz w Kazachstanie[4]. Introdukowany rośnie w bardzo wielu miejscach na różnych kontynentach[4], m.in. w Ameryce Północnej i Południowej, w południowej Afryce, w Azji południowej na Cejlonie i Nowej Gwinei[5].

W Polsce jest gatunkiem rozpowszechnionym na całym obszarze z wyjątkiem gór i pogórza – nie rośnie powyżej ok. 600 m n.p.m.[6]

Morfologia

edytuj
Pokrój
Roślina zielna osiągająca zwykle do 40 cm[6], rzadziej do 60 cm wysokości[7]. Łodyga jest cienka i delikatna, w dole często rozgałęziona i tu pokładająca się lub czołgająca, często korzeniąca się w węzłach, dalej podnosząca się[7][6].
Liście
Od równowąskich do wąskolancetowatych[6], osiągające 2,5 do 7,5 cm długości, a o szerokości zwykle 5–8 mm, rzadko więcej (długość zwykle jest 6–9 razy większa od szerokości)[6][8]. U nasady blaszka jest zaokrąglona lub słabo zwężona, z wyraźnym, choć krótkim ogonkiem. Użyłkowanie poza wiązką centralną jest bardzo delikatne i słabo widoczne, na brzegu blaszki znajdują się krótkie szczecinki, od spodu – gruczołki w większej lub mniejszej liczbie. U nasady ogonka znajduje się przylegająca do łodygi gatka, z której górnej krawędzi wyrastają dość długie, osiągające do 2–3 mm, czasem 5 mm włoski[6].
Kwiaty
Zebrane w cienki, w dole przerywany kwiatostan[6], zwykle prosto wzniesiony, czasem przewisający na szczycie[6][8] osiągający od 1 do 5 cm długości[7]. Kwiaty wyrastają w pęczkach po 1–3, okryte błoniastą gatką[7]. Pięć listków okwiatu jest mniej więcej równych, osiągają 2–2,5 mm długości[6] i są zwykle ciemnoróżowe lub różowe, rzadziej białawe[7][6]. Pręcików jest zwykle 6, nie wystających ponad okwiat. Słupek z dwiema szyjkami w dolnej części zrośniętymi[6].
Owoce
Soczewkowate, rzadziej nieco trójkanciaste[7] i gładkie orzeszki długości do 2,5, rzadziej do 3 mm, barwy ciemnobrązowej do czarnej, lśniące[6][8].
Gatunki podobne
Gatunek wyróżnia się wąskimi liśćmi. Przerywane, cienkie kwiatostany ma także rdest ostrogorzki P. hydropiper i rdest łagodny P. mite. Oba różnią się liśćmi zwężającymi się równomiernie z obu stron i osiągającymi 1 cm i więcej szerokości. Rdest ostrogorzki odróżnia się także liśćmi o piekącym smaku; kwiatami 4-krotnymi, ogruczolonymi; gatką luźną, z niewyraźnymi, krótkimi (do 2 mm) włoskami na krawędzi. Rdest łagodny ma gatkę luźną, kwiatostany zwykle zwieszające się, okwiat i owoce dłuższe (3–4 mm), owoce zazwyczaj trójkanciaste[6][8].

Biologia i ekologia

edytuj

Roślina jednoroczna. Kwitnąca od lipca do października[6][8].

Występuje w miejscach wilgotnych[6][8] i odsłoniętych[7] – na polach, na przydrożach, przy rowach, na wilgotnych łąkach[6][8]. W syntaksonomii jest to gatunek charakterystyczny dla zespołu Polygono-Bidentetum[9].

Liczba chromosomów 2n = 40[6][8].

Mieszańce

edytuj

Gatunek tworzy mieszańce z: rdestem ostrogorzkim Persicaria hydropiper, szczawiolistnym P. lapathifolia, łagodnym P. mitis i plamistym Persicaria maculosa[6][8].

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-17] (ang.).
  3. a b Persicaria minor (Huds.) Opiz. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-02-17].
  4. a b Taxon: Persicaria minor (Huds.) Opiz. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2021-02-17].
  5. Polygonum minus. [w:] Den Virtuella Floran [on-line]. Naturhistoriska riksmuseet. [dostęp 2021-02-17].
  6. a b c d e f g h i j k l m n o p q r Adam Jasiewicz (red.): Flora Polski. Rośliny naczyniowe. T. III. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, PAN, 1992, s. 127. ISBN 83-85444-06-8.
  7. a b c d e f g Persicaria minor (Hudson) Opiz. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-02-17].
  8. a b c d e f g h i Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 110. ISBN 83-01-14342-8.
  9. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 489. ISBN 83-01-14439-4.