Reńsko (województwo wielkopolskie)

wieś w województwie wielkopolskim

Reńsko (hist. pol. Ręcsko[4]) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie grodziskim, w gminie Wielichowo[5].

Reńsko
wieś
Ilustracja
Fragment centrum wsi
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

grodziski

Gmina

Wielichowo

Liczba ludności (2011)

116[2]

Strefa numeracyjna

61

Kod pocztowy

64-050[3]

Tablice rejestracyjne

PGO

SIMC

0597558

Położenie na mapie gminy Wielichowo
Mapa konturowa gminy Wielichowo, po prawej znajduje się punkt z opisem „Reńsko”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Reńsko”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Reńsko”
Położenie na mapie powiatu grodziskiego
Mapa konturowa powiatu grodziskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Reńsko”
Ziemia52°05′46″N 16°25′19″E/52,096111 16,421944[1]

W sąsiedztwie wsi przepływa Środkowy Kanał Obry[6].

Nazwa edytuj

Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od końca XIV wieku. Pierwotnie nazywała się Ręcsko. Po raz pierwszy wymieniana w łacińskim dokumencie z 1396 jako Ranczczko, Rancczko, a w 1405 Ranczsko. W 1420 odnotowano odmiejscowe nazwisko Ransky, w 1424 zwrot na Ranczsku, a dalej w 1425 Ranczsco, 1425 Ranczssco, 1425 między Ranczskem, 1428 ponownie odmiejscowe nazwisko Raczsky, Rąnczsky, 1428 Ranczko, 1428 Raczsko, 1432 odmiejscowe nazwisko Randsky, a w 1443 Ronczski, 1444 Ronszko, 1459 Ranczska, 1463 Rączko, Rąnczko, 1466 Reczko, 1482 Ranthszko, 1500 nazwisko Raczke, 1566 Renczko, 1567 nazwisko Reczka, 1580 Renczko, 1592 zwrot od Ręncka[4][7].

Jak wynika z dawnych zapisów historycznych nazwa zmieniła się i kiedyś brzmiała Ręcsko zanim wieś stała się Reńskiem[4][7].

Historia edytuj

Tereny, na których leży miejscowość były jednak zasiedlone wcześniej niż odnotowują to zachowane, archiwalne zapisy historyczne. Na łąkach wśród lasów w dolinie Obry, w odległości ok. 1500 m na południe od wsi znajduje się dobrze zachowane grodzisko wklęsłe owalne o wymiarach 57x70 metrów o wysokości wałów 1,5-2,5 m. Od wschodu i zachodu okalające je wały są obniżone i przebiega obok nich rodzaj grobli przez fosę o szerokości 5 metrów i głębokości 0,8 metra, która otacza wokół cały gród. Badania powierzchniowe przeprowadzone w 1922 oraz weryfikacyjne, które odbyły się w roku 1977 ujawniły cztery fragmenty naczyń grubej roboty pochodzące z około IX wieku[4].

Początkowo wieś była częścią opola przemęckiego stanowiącego relikt plemiennej wspólnoty rodowo-terytorialnej na tym terenie, które w średniowieczu stało się okręgiem przynależnym do lokalnej kasztelanii. W 1417 miejscowość odnotowana została jako jedna ze wsi w tym opolu, która miała zapłacić karę Przybysławowi Gryżyńskiemu z powodu niesłusznego pozwu[4][7].

Miejscowość początkowo była własnością rycerską należącą do lokalnej szlachty wielkopolskiej z rodu Ręcskich, którzy od nazwy wsi utworzyli swoje odmiejscowe nazwisko, w później także Zbąskich, Kotowieckich, Ossowskich. W 1463 leżała ona w powiecie kościańskim Korony Królestwa Polskiego. W 1580 była częścią parafii Wilkowo Polskie[4].

W 1396 właścicielką wsi była Małgorzata z Reńska, która pozwana została przez Wyszka Granowskiego z Parzęczewa. W latach 1419-1449 właścicielem wsi był Michał Ręcski wicepodkomorzy kościański w latach 1426-30, wicesędzia kościański (1432-33), wicechorąży kościański (1434-36) oraz prawdopodobnie także rycerz pasowany i komandor joannitów poznańskich. W latach 1424-1434 wraz z bratem Mikołajem z Reńska toczył spory przed sądem ziemskim z Mikołajem oraz Tomaszem o granice pomiędzy Reńskiem i Parzęczewem[4]. W 1793 właścicielem Reńska był Wincenty Zbijewski, dziedzic Białcza[7].

W 1463 Stanisław Zbąski sprzedał odziedziczoną wieś Reńsko Kasprowi Proskiemu z Dąbrowy koło Wolsztyna za 350 grzywien, a Kasper zapisuje na niej po 40 grzywien posagu i wiana swej żonie Dorocie. W 1466 Jakub Szwab dał swojemu bratu Wincentemu 1/3 swoich dóbr po ojcu w Dąbrowie i Reńsku. W 1469 Wincenty sprzedaje z zastrzeżeniem prawa odkupu Arnoldowi opatowi klasztoru w Obrze całą wieś Reńsko za 100 grzywien. W latach 1466-1469 dziedzicami we wsi byli Wincenty, Jakub oraz Marcin Szwab Dąbrowscy z Dąbrowy, a także Kotowieccy z Kotusza. W 1475-1489 Jan Dąbrowski dziedzic w Reńsku, brat Wincentego, Marcina i Jakuba. W 1475 Jan Dąbrowski, który otrzymał od braci Reńsko i od nazwy wsi przyjął nazwisko Ręcski zapisując na nim swojej żonie Barbarze po 100 grzywien posagu i wiana. W 1477 sprzedał z zastrzeżeniem prawa odkupu połowę wsi Andrzejowi Popowskiemu za 50 grzywiena ten z kolei w 1478 zapisał żonie Annie po 70 grzywien posagu i wiana na 1/8 Reńska oraz na 25 grzywnach, które miał zapisane na wsi[4].

W latach 1500-1531 dziedzicem we wsi był burgrabia starościński Kościana Andrzej Ręcski. W 1504 na połowie wsi Reńsko, którą nabył od brata, oraz na folwarku, domu oraz okolicznych lasach, zapisał on swej żonie Helenie Niemierzyckiej po 130 florenów węgierskich posagu oraz wiana. W latach 1537-60 dziedzicami wsi byli synowie Andrzeja Ręcskiego Jakub oraz Jan. W 1538 Jakub zobowiązał się wydzierżawić na 6 lat bratu Janowi swoją część wsi. W 1540 Jakub zgodził się, aby brat Jan zapisał na jego części Reńska 100 grzywien oprawy swojej przyszłej żony Katarzynie Bojanowskiej. W 1540 Jan zapisał wspomnianej Katarzynie po 130 grzywien posagu oraz wiana na na połowach swoich części w Reńsku, które przypadły mu w dziale z bratem Jakubem[4].

Wieś odnotowały historyczne rejestry podatkowe. W 1530 odnotowano we wsi pobór podatków od 1,5 łana osiadłego. W 1563 wieś nie zapłaciła poboru. W 1562 wieś uległa pożarowi i została spalona. W 1580 płatnikiem poboru z Reńska i Wilkowa Polskiego był właściciel wsi Mikołaj Ossowski, który zapłacił pobór od 2 łanów, 5 zagrodników oraz od jednego rzemieślnika[4].

W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Reńsko Olendry należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Kosten rejencji poznańskiej[8]. Reńsko Olendry należało do okręgu wielichowskiego tego powiatu i stanowiło część prywatnego majątku Białcz, którego właścicielem była wówczas Zbiewska[8]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Reńsko Olendry liczyło 211 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 28 dymów (domostw)[8].

Pod koniec XIX wieku Reńsko nadal wchodziło w skład powiatu kościańskiego (Śmigiel)[7]. Liczyło wtedy 37 domostw i 279 mieszkańców, wśród których 43 było katolikami, a 236 protestantami[7]. Właścicielem folwarku Reńsko (2 domostwa, 15 mieszkańców) był Marceli Żółtowski[7].

Do 1945 roku większość ludności wsi stanowili Niemcy[potrzebny przypis] - ewangelicy, którzy uciekli z Reńska przed zbliżającym się frontem. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie poznańskim[6]. W 2011 Reńsko liczyło 116 mieszkańców[2].

Przez Reńsko przebiega zielony znakowany szlak pieszy z Ziemina do Książa Wielkopolskiego[6].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 115315
  2. a b woj. wielkopolskie >> pow. grodziski >> gmina Wielichowo. Wszystkie dane dla miejscowości Reńsko. [w:] Bank Danych Lokalnych [on-line]. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-02-22].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1092 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. a b c d e f g h i j Gąsiorowski 2001 ↓, s. 66–72.
  5. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1842, 13 lutego 2013. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-02-22]. 
  6. a b c Alicja Dziewulska, Jan Maj: Kościan: mapa topograficzna Polski. Wydanie turystyczne. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Geodezyjno-Kartograficzne, 1997. ISBN 83-7135-149-6.
  7. a b c d e f g Reńsko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 61.
  8. a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 213.

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj