Rudolf Klemens
Rudolf Antoni Jan Klemens (ur. 11 czerwca 1899 w Oberschützen, zm. 1986 w Opolu) – major żandarmerii Wojska Polskiego, narodowości węgierskiej, kawaler Orderu Virtuti Militari.
| |
 major żandarmerii
| |
| Pełne imię i nazwisko |
Rudolf Antoni Jan Klemens |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
11 czerwca 1899 |
| Data i miejsce śmierci |
1986 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1916–1946 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
szef żandarmerii |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
.jpg)
| |
| Odznaczenia | |
     
| |
Życiorys edytuj
Urodził się 11 czerwca 1899 w Oberschützen (węg. Felsőlövő), w ówczesnym komitacie Vas Zalitawii, w rodzinie Jana, nauczyciela gimnazjum, i Janiny z Ebenspangerów[1][2][3]. Szkołę powszechną i siedem klas gimnazjum ukończył w Preszowie[2].
3 września 1916 został powołany do królewsko-węgierskiej Obrony Krajowej i skierowany do szkoły oficerskiej w Budapeszcie, w charakterze frekwentanta[2]. Równolegle ze szkoleniem wojskowym ukończył, w systemie skróconym, ósmą klasę gimnazjum i zdał maturę[2]. 18 sierpnia 1918 jako podporucznik został przeniesiony do batalionu zapasowego 9 pułku piechoty Honwedu w Koszycach na stanowisko dowódcy plutonu[2]. W działaniach wojennych nie wziął bezpośredniego udziału[4]. Jesienią 1918, po rozpadzie Austro-Węgier i klęsce państw centralnych, wstąpił do ochotniczego oddziału na Słowacji i wziął udział w walkach przeciwko Czechom[2]. 10 stycznia 1919, po zajęciu Słowacji przez wojsko czeskie i zaprzestaniu walk, przekroczył linię frontu polsko-czeskiego w okolicy Muszyny „z zamiarem wstąpienia do Wojska Polskiego i dalszej walki przeciwko Czechom”[2].
12 stycznia 1919 został przyjęty do batalionu zapasowego 1 pułku strzelców podhalańskich w Nowym Sączu i wyznaczony na stanowisko dowódcy plutonu[5]. W tym samym miesiącu został wysłany do Krakowa na kurs szturmowy i instruktorski[5]. W kwietniu, po ukończeniu kursu, wrócił do macierzystego batalionu i objął dowództwo kompanii marszowej[5]. W maju 1919 został wysłany na front do 1 pułku strzelców podhalańskich[5]. Walczył na wojnie z Ukraińcami, a następnie na wojnie z bolszewikami. Dowodził plutonem, a później kompanią[5]. 27 maja 1920 pod Kijowem został ranny[6].
4 lipca 1920 dowódca 1 psp pułkownik Kazimierz Horoszkiewicz we wniosku na odznaczenie Orderem Virtuti Militari napisał:
w czasie ataków bolszewickich na nasze pozycje na przyczółku mostowym «Kijów» pod Roszówką, pomimo bardzo silnego ognia piechoty, karabinów maszynowych i artylerii, chociaż niemal cały pluton zniszczony został, wytrwał na pozycji. Mając tylko kilku ludzi z plutonu, chcąc wzmocnić ogień karabinowy, wziął sam karabin od rannego żołnierza i sam strzelał i utrzymał pozycję. W tym czasie został poważnie ranny, pozostał jednak przy swoim plutonie dopóki atak nie osłabł na sile. Zachowanie podporucznika Klemensa w każdej walce cechowało odwagę i męstwo, jako ochotnik chodził często na dalekie patrole wywiadowcze[7].
Do lipca leczył się w szpitalu wojskowym w Nowym Sączu, a później wrócił do batalionu zapasowego 1 psp na stanowisko dowódcy kompanii marszowej[5]. W sierpniu ponownie wysłany na front do 1 psp[5]. 29 września 1920 pod Grodnem został ranny[6]. Ponownie leczył się w szpitalu wojskowym w Nowym Sączu[5]. W październiku wrócił do pułku na stanowisko dowódcy kompanii[5]. W styczniu 1921 został odkomenderowany do Szkoły Podchorążych w Warszawie, w charakterze frekwentanta kursu oficerskiego[5]. W kwietniu zachorował i został przyjęty do Szpitala Wojskowego w Modlinie[5][8]. W maju wrócił do pułku i został dowódcą szkoły podoficerskiej[5]. We wrześniu 1921 został przeniesiony do 3 pułku strzelców podhalańskich w Bielsku na stanowisko dowódcy kompanii[5][9][10].
3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 2447. lokatą w korpusie oficerów piechoty[11]. Z dniem 4 października 1927 został przeniesiony służbowo na pięciomiesięczny kurs aplikacyjny oficerów młodszych w dywizjonie szkolnym żandarmerii w Grudziądzu z równoczesnym zwolnieniem z zajmowanego stanowiska na czas pobytu na kursie[12]. 27 lutego 1928, po ukończeniu kursu, wrócił do macierzystego pułku na stanowisko oficera ewidencji personalnej, a później oficera administracji materiałowej i referenta mobilizacyjnego[13][14]. 19 marca 1928 prezydent RP Ignacy Mościcki nadał mu stopień kapitana z dniem 1 stycznia 1928 i 246. lokatą w korpusie oficerów piechoty[15][16]. Z dniem 1 kwietnia 1930 został przydzielony do 5 dywizjonu żandarmerii w Krakowie, w celu odbycia pięciomiesięcznej praktyki w żandarmerii[17].
W sierpniu 1928 został przeniesiony z korpusu oficerów piechoty do korpusu oficerów żandarmerii w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 i 2,1 lokatą z jednoczesnym przeniesieniem z 3 psp do 6 dywizjon żandarmerii we Lwowie[18]. W dywizjonie pełnił kolejno służbę na stanowisku oficera mobilizacyjnego i oficera śledczego, a następnie dowódcy plutonu żandarmerii Lwów[6][5][19]. 14 kwietnia 1934 ożenił się z Kazimierą z Rozmusów[2]. 27 października 1935 został przeniesiony do 5 dywizjonu żandarmerii na stanowisko dowódcy plutonu żandarmerii Katowice[5][20]. Na tym stanowisku awansował na majora ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 3. lokatą korpusu oficerów żandarmerii[21][22]. W lipcu tego roku został przeniesiony do 4 dywizjonu żandarmerii w Łodzi na stanowisko II zastępcy dowódcy dywizjonu (kwatermistrza)[13].
Po wybuchu II wojny światowej, do 6 września 1939, kierował mobilizacją pododdziałów żandarmerii[23][24]. 9 września przed południem przybył do Warszawy[a]. Tego samego dnia z rozkazu podpułkownika Stanisława Galosa udał się do Garwolina z zadaniem zorganizowania „ośrodka skupiającego rozbitki żandarmerii”[26]. 15 września w Klewaniu objął dowództwo zapasowego szwadronu żandarmerii[27]. 17 września otrzymał rozkaz wycofania się ze szwadronem w kierunku granicy rumuńskiej[23]. 22 września szwadron został rozbrojony przez oddziały Armii Czerwonej, a następnie rozwiązany, a żołnierzom pozwolono udać się do swych miejsc zamieszkania[23][28].
17 października 1939 przekroczył granicę polsko-węgierską i został internowany[27]. 24 grudnia tego roku wyjechał przez Jugosławię i Włochy do Francji, gdzie został przyjęty do Wojska Polskiego i przydzielony do Stacji Zbornej Oficerów w Paryżu[27]. 2 lutego 1940 został wyznaczony na stanowisko dowódcy szwadronu zapasowego żandarmerii w obozie Coëtquidan[27]. 25 czerwca tego roku ewakuował się z podległym mu szwadronem do Wielkiej Brytanii[27]. 9 lipca 1940 został referentem bezpieczeństwa w Komendzie Placu Glasgow, a 19 sierpnia tego roku kierownikiem referatu bezpieczeństwa w Komendzie Placu Londyn[27]. 6 kwietnia 1941 objął funkcję szefa żandarmerii 5 Brygady Kadrowej Strzelców. 15 listopada tego roku został przeniesiony na stanowisko zastępcy dowódcy 1. szwadronu żandarmerii[5][29]. 21 października 1942 został wyznaczony na stanowisko szefa żandarmerii 1 Dywizji Pancernej[5][30]. 1 kwietnia 1943 objął dowództwo nowo powstałego 3. szwadronu żandarmerii, który został przydzielony do 1 Dywizji Pancernej, lecz już 31 października zlikwidowany[31]. 13 marca 1944 został przeniesiony do Londynu na stanowisko dowódcy 2. szwadronu żandarmerii[5]. 19 października 1945 został szefem żandarmerii i regulacji ruchu I Korpusu Polskiego w Szkocji. 6 września 1946 został odesłany do obozu repatriacyjnego Polkemmet koło Whitburn[23].
5 października tego roku wypłynął z Liverpoolu, a po tygodniu dotarł do kraju[23]. 11 listopada został zarejestrowany w Rejonowej Komendzie Uzupełnień Gliwice, gdzie otrzymał odroczenie od służby wojskowej na 6 miesięcy z powodu zapalenia woreczka żółciowego. Razem z żoną mieszkał w Zabrzu przy ul. Żółkiewskiego 7/II[23]. Według ustaleń Jerzego Gizy zmarł w Domu Starców w Opolu w 1986[3].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 1881[1] – 17 maja 1921[32][33]
- Krzyż Walecznych[34]
- Srebrny Krzyż Zasługi – 1938 „za zasługi w służbie wojskowej”[35][22]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[36]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[36]
- Odznaka za Rany i Kontuzje z dwiema gwiazdkami[36]
Uwagi edytuj
- ↑ Według Stanisława Galosa major Klemens przybył do Warszawy i nie posiadał przydziału mobilizacyjnego[25], natomiast Jan Suliński stwierdził, że major Klemens należał do kadry Ośrodka Zapasowego Żandarmerii „Staszów”[24]. Sam zainteresowany w wypełnionym arkuszu ewidencji personalnej oraz napisanym życiorysie pominął wydarzenia z okresu 6–15 września 1939[13].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 1.
- ↑ a b c d e f g h Kolekcja 2 ↓, s. 4.
- ↑ a b Varga 2010 ↓, s. 81.
- ↑ Kolekcja 2 ↓, s. 2.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Kolekcja 2 ↓, s. 3.
- ↑ a b c Kolekcja ↓, s. 2.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 6.
- ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 225.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 382, 442.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 330, 384.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 114.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927, s. 323.
- ↑ a b c Kolekcja 2 ↓, s. 3, 4.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 103.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 19 marca 1928, s. 53.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 227.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 marca 1930, s. 115.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20 września 1930, s. 293.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 289, 794.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 835.
- ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 538.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 282.
- ↑ a b c d e f Kolekcja 2 ↓, s. 5.
- ↑ a b Suliński 2014 ↓, s. 107.
- ↑ Galos 2013 ↓, s. 275.
- ↑ Galos 2013 ↓, s. 274–275.
- ↑ a b c d e f Kolekcja 2 ↓, s. 3, 5.
- ↑ Kolekcja 2 ↓, s. 200.
- ↑ Suliński 2003 ↓, s. 232–233.
- ↑ Suliński 2003 ↓, s. 233.
- ↑ Suliński 2003 ↓, s. 233, 236.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 21 z 28 maja 1921, s. 997.
- ↑ Bober 1929 ↓, s. 32.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 3.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938, s. 39.
- ↑ a b c Kolekcja ↓, s. 1 foto.
Bibliografia edytuj
- Klemens Rudolf Antoni Jan. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.82-7730 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-08-26].
- Klemens Rudolf. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.12317 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-08-26].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Roman Bober: Zarys historji wojennej 1-go pułku Strzelców Podhalańskich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Stanisław Galos. Udział Żandarmerii w obronie Warszawy we wrześniu 1939 r.. „Rocznik Archiwalno-Historyczny Centralnego Archiwum Wojskowego”. 6 (35), 2013. Warszawa: Centralne Archiwum Wojskowe.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
- Jan Suliński: Żandarmeria organ bezpieczeństwa armii 1918-1945. Warszawa: Kompas II, 2003. ISBN 83-912638-5-1.
- Jan Suliński: Żandarmeria DOK IV – Łódź w latach 1919-1939. Mińsk Mazowiecki: Centrum Szkolenia Żandarmerii Wojskowej, 2014. ISBN 978-83-63700-08-9.
- Endre László Varga. Ochotnicy węgierscy w Wojsku Polskim w latach 1919-1920. „Niepodległość i Pamięć”. 17/2 (32), 2010. Warszawa: Muzeum Niepodległości. ISSN 1427-1443.