SS Poznań
SS Poznań – polski statek handlowy, masowiec zbudowany w 1925 roku we francuskiej stoczni Chantiers Navals Français w Blainville-sur-Orne. Bliźniaczymi statkami były SS Wilno, SS Kraków, SS Katowice oraz SS Toruń. Dorobiły się one przydomku twarde francuzy, ze względu na solidną konstrukcję[2]. 3 stycznia 1927 „Poznań” przypłynął po raz pierwszy do Gdyni, a 6 stycznia podniesiono na nim banderę[2].
| |
| Poprzednie nazwy |
Wojciech (nazwa kodowa, II wojna światowa) |
|---|---|
| Następne nazwy |
MAG-ZPS-3 (po 1962) |
| Bandera | |
| Znak wywoławczy |
SPAB (wcześniej PBHA) |
| Dane podstawowe | |
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia |
Chantiers Navals Français w Blainville |
| Data wodowania | |
| Data oddania do eksploatacji |
6 stycznia 1927 |
| Data wycofania ze służby | |
| Dane techniczne | |
| Nośność (DWT) |
2978 |
| Liczebność załogi |
28 |
| Długość całkowita (L) |
84,6 m |
| Szerokość (B) |
12,1 m |
| Zanurzenie (D) |
5,7 m |
| Pojemność |
brutto 2051 RT |
| Napęd mechaniczny | |
| Silnik |
maszyna parowa potrójnego rozprężania, 3-cylindrowa |
| Moc silnika |
1200 KM |
| Liczba śrub napędowych |
1 |
| Prędkość maks. |
9,5 (później 8,5) w. |
Pierwszym kapitanem był kapitan ż.w. Stanisław Łabęcki[2]. W pierwszy rejs handlowy statek wyruszył 14 stycznia 1927 z Gdańska do Calais[2]. Pływał następnie głównie po Bałtyku, Morzu Północnym i kanale La Manche[2]. W roku 1935 SS „Poznań” jako pierwszy statek z biało-czerwoną banderą dotarł do Afryki Zachodniej, podejmując w czarterze Ligi Morskiej i Kolonialnej nieudaną próbę otwarcia tych rynków dla polskiego handlu[3][4]. Kapitanem podczas tej wyprawy był Leon Rusiecki, a załogę stanowiło ok. 20 osób, statek zabrał też kilku pasażerów[3]. 28 grudnia 1934 wyruszył z Gdyni, a 17 stycznia 1935 dotarł do Monrovii w Liberii[3]. Odwiedził także m.in. Takoradi, Akrę, Lagos i Freetown, po czym wrócił do Gdyni 18 kwietnia 1935[3].
Wybuch II wojny światowej zaskoczył SS „Poznań” w szwedzkim porcie Luleå. Statek korzystając z osłony szwedzkich okrętów przedarł się wodami terytorialnymi Szwecji 31 października 1939 do Göteborga, a następnie przez Bergen dotarł 18 listopada do Methil w Szkocji. Dowodził nim wówczas (od 1936 roku) kpt. ż.w. Zygmunt Deyczakowski[5]. Był ostatnim statkiem alianckim, jaki wydostał się z Bałtyku[5].
Od grudnia 1939 do czerwca 1940 statek pływał między Wielką Brytanią a Francją. Podczas inwazji niemieckiej na Francję wydostał się z zaminowanego ujścia Sekwany do Wielkiej Brytanii. Pływał dalej w konwojach na Morzu Północnym i Atlantyku, w czarterze brytyjskiego Ministerstwa Żeglugi, następnie Ministerstwa Transportu Wojennego[5]. Podczas operacji Overlord jako transportowiec zawinął 18 czerwca 1944 roku do sztucznego portu Mulberry A, gdzie zaskoczył go sztorm. Statek zaczął tonąć i jedynie dzięki załodze udało się go sztrandować. Stojący na płyciźnie, wyładowany amunicją statek znalazł się w ogniu walki. Amerykański dowódca sektora uznał go za stracony, jednak nieustępliwość załogi sprawiła, że kontynuowano akcję ratunkową. Po doholowaniu do redy SS „Poznań” o własnych siłach doszedł do stoczni remontowej w Cardiff. Po gruntownym remoncie statek powrócił do służby[4].
Po wojnie SS „Poznań” powrócił 22 grudnia 1945 do kraju, gdzie do 1962 roku pływał jako tramp po Bałtyku. Był to najdłużej pozostający w czynnej służbie statek swojego typu. Po wycofaniu z eksploatacji 8 stycznia 1962, przez ponad dziesięć lat służył jako magazyn pływający MAG-ZPS 3 w Szczecinie. W 1975 roku jako ostatni z piątki został zezłomowany i pocięty w Świnoujściu[6].
Pamiątką po SS „Poznań” jest kotwica ze statku, wyeksponowana przy zachodnim brzegu Jeziora Maltańskiego w Poznaniu. W dziale morskim Muzeum Narodowego w Szczecinie znajduje się natomiast ocalony podczas rozbiórki statku i zrekonstruowany mostek nawigacyjny.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Dane według Kroniki Miasta Poznania nr 3/1977
- ↑ a b c d e Michał Boksa, "Szczęśliwy francuz". S/s Poznań. "Morze, Statki i Okręty" nr 5/2011, s. 71
- ↑ a b c d Michał Boksa, "Szczęśliwy francuz". S/s Poznań. "Morze, Statki i Okręty" nr 5/2011, s. 72-74
- ↑ a b J. Piwowoński, s. 20.
- ↑ a b c Michał Boksa, "Szczęśliwy francuz". S/s Poznań. "Morze, Statki i Okręty" nr 5/2011, s. 76-77
- ↑ J. Piwowoński, s. 21.
Bibliografia
edytuj- Jerzy Pertek: Druga mała flota. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1983. ISBN 83-210-0371-0.
- Jan Piwowoński: Flota spod biało-czerwonej. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989. ISBN 978-83-100-8902-1.