Serotonina

Serotonina
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	3-(2-aminoetylo)-1H-indol-5-ol
	Inne nazwy i oznaczenia
	5-hydroksytryptamina, 5-HT
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C10H12N2O
Masa molowa	176,22 g/mol
	Identyfikacja
Numer CAS	50-67-9
PubChem	5202
DrugBank	DB08839
SMILES
	C1=CC2=C(C=C1O)C(=CN2)CCN
InChI
	InChI=1S/C10H12N2O/c11-4-3-7-6-12-10-2-1-8(13)5-9(7)10/h1-2,5-6,12-13H,3-4,11H2
	InChIKey
	QZAYGJVTTNCVMB-UHFFFAOYSA-N
	Podobne związki
Podobne związki	tryptamina
Pochodne	melatonina
	Multimedia w Wikimedia Commons

Serotonina (5-HT, pot. hormon szczęścia)^[1] – organiczny związek chemiczny, 5-hydroksylowa pochodna tryptaminy. Należy do grupy amin biogennych, jest hormonem tkankowym^[1]^[2]^[3]^[4] i ważnym neuroprzekaźnikiem w ośrodkowym układzie nerwowym^[1]^[5]^[6]. Produkowana głównie w komórkach enterochromatofilnych w błonie śluzowej jelit (około 90% serotoniny przewodu pokarmowego)^[7] i jądrach szwu w mózgu^[5], a także w szyszynce oraz trombocytach. Najwyższy poziom serotoniny występuje u noworodków, okresowo spada podczas dojrzewania, po czym ponownie wzrasta. U mężczyzn jest średnio o 20–30% niższy niż u kobiet^[1].

Serotonina występuje także w niektórych roślinach (np. pokrzywa, banan)^[1].

Biosynteza

W organizmie powstaje na drodze enzymatycznych przemian L-tryptofanu^[1]. Odbywa się to w dwóch etapach:

Addycja grupy hydroksylowej do tryptofanu w obecności hydroksylazy tryptofanowej. Powstaje 5-hydroksytryptofan.
Dekarboksylacja powstałego 5-hydroksytryptofanu przeprowadzana przez dekarboksylazę 5-hydroksytryptofanu.

Działanie

Schemat działania serotoniny w szczelinie synaptycznej

Współdziałając ze swoim metabolitem – melatoniną, reguluje sen^[1]. Blokowanie jej syntezy powoduje bezsenność^[1]^[8]. Reguluje apetyt^[8] (hamuje go po spożyciu węglowodanów, zaś podwyższa po spożyciu białek) oraz temperaturę ciała, ciśnienie krwi^[1] (podwyższa)^[6] i jej krzepnięcie^[1]. Powoduje także skurcz mięśni gładkich^[6] (naczyń krwionośnych, oskrzeli, macicy i jelit)^[2].

Ilość serotoniny w mózgu wpływa również na potrzeby seksualne i zachowania impulsywne. Jej niski poziom może powodować agresywność^[1]^[8] oraz zmęczenie, zwiększoną wrażliwość na ból^[1], a także zaburzenia depresyjne^[1]^[6]. Mutacje w genie kodującym receptor serotoninowy 2A (5-HT_2A) mogą dwukrotnie zwiększać ryzyko popełnienia samobójstwa u osób z takim genotypem^[9].

Farmakologia

Leki wpływające na mechanizmy działania serotoniny są stosowane w lecznictwie w postaci takich grup leków jak inhibitory MAO oraz SSRI, np. fluoksetyna (Prozac)^[1]. Są to leki przeciwdepresyjne działające dopiero po dłuższym czasie zażywania (od tygodnia do miesiąca). Pełne działanie terapeutyczne ukazuje się po okresie dwóch miesięcy. Mechanizm leków czy substancji psychoaktywnych wpływających na poziom serotoniny w mózgu polega zwykle na blokowaniu jej wychwytu zwrotnego. Należy uważać przy ich stosowaniu oraz łączeniu z innymi substancjami wpływającymi na ten neuroprzekaźnik (w przypadku inhibitorów MAO - można je stosować dopiero 2 tygodnie po odstawieniu leków z grupy selektywnie blokujących i na odwrót^[10]) by nie doprowadzić do zespołu serotoninowego.

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p Encyklopedia Biologia, s. 488–489.
↑ ^a ^b Tablice biologiczne. Witold Mizerski (red.). Wyd. IV. Warszawa: Wydawnictwo Adamantan, 2004, s. 222. ISBN 83-7350-059-6.
↑ D.W.D.W. Woolley D.W.D.W., A probable mechanism of action of serotonin, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 44 (2), 1958, s. 197–201, DOI: 10.1073/pnas.44.2.197, PMID: 16590166, PMCID: PMC335388 (ang.).
↑ Serotonina. WIEM, darmowa encyklopedia. [dostęp 2010-03-16].
↑ ^a ^b George J. Siegel, Bernard W. Agranoff: Basic neurochemistry: Molecular, cellular and medical aspects. Filadelfia: Lippincott-Raven, 1999. ISBN 0-397-51820-X. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Podręczny słownik chemiczny, RomualdR. Hassa (red.), JanuszJ. Mrzigod (red.), JanuszJ. Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 355, ISBN 83-7183-240-0 .
↑ KarolinaK. Tomaszewska-Warda KarolinaK. i inni, Ocena jakości snu w odniesieniu do stężenia serotoniny i melatoniny w surowicy u osób z marskością wątroby, „Folia Medica Lodziensia 2014”, 41 (2), 2014, s. 169–180 [dostęp 2019-05-10] .
↑ ^a ^b ^c N.N. Caspi N.N. i inni, Pindolol augmentation in aggressive schizophrenic patients: a double-blind crossover randomized study:, „International Clinical Psychopharmacology”, 16 (2), 2001, s. 111–115, DOI: 10.1097/00004850-200103000-00006, PMID: 11236069 [dostęp 2023-10-31] (ang.).
↑ GregG. Basky GregG., Suicide linked to serotonin gene, „Canadian Medical Association Journal”, 162 (9), 2000, s. 1343, PMCID: PMC1232434 (ang.).
↑ JarosławJ. Woroń JarosławJ., Interakcje selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny [online], Medycyna Praktyczna, 11 lutego 2010 [dostęp 2019-07-25] .

Bibliografia

Encyklopedia Biologia. Agnieszka Nawrot (red.). Kraków: Wydawnictwo GREG, s. 488–489. ISBN 978-83-7327-756-4.

[EB-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p Encyklopedia Biologia, s. 488–489.

[TB-2] Tablice biologiczne. Witold Mizerski (red.). Wyd. IV. Warszawa: Wydawnictwo Adamantan, 2004, s. 222. ISBN 83-7350-059-6.

[Woolley-3] D.W.D.W. Woolley D.W.D.W., A probable mechanism of action of serotonin, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 44 (2), 1958, s. 197–201, DOI: 10.1073/pnas.44.2.197, PMID: 16590166, PMCID: PMC335388 (ang.).

[WIEM-4] Serotonina. WIEM, darmowa encyklopedia. [dostęp 2010-03-16].

[Siegel-5] George J. Siegel, Bernard W. Agranoff: Basic neurochemistry: Molecular, cellular and medical aspects. Filadelfia: Lippincott-Raven, 1999. ISBN 0-397-51820-X. (ang.).

[PSChem-6] Podręczny słownik chemiczny, RomualdR. Hassa (red.), JanuszJ. Mrzigod (red.), JanuszJ. Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 355, ISBN 83-7183-240-0 .

[FML-7] KarolinaK. Tomaszewska-Warda KarolinaK. i inni, Ocena jakości snu w odniesieniu do stężenia serotoniny i melatoniny w surowicy u osób z marskością wątroby, „Folia Medica Lodziensia 2014”, 41 (2), 2014, s. 169–180 [dostęp 2019-05-10] .

[Caspi-8] N.N. Caspi N.N. i inni, Pindolol augmentation in aggressive schizophrenic patients: a double-blind crossover randomized study:, „International Clinical Psychopharmacology”, 16 (2), 2001, s. 111–115, DOI: 10.1097/00004850-200103000-00006, PMID: 11236069 [dostęp 2023-10-31] (ang.).

[Basky-9] GregG. Basky GregG., Suicide linked to serotonin gene, „Canadian Medical Association Journal”, 162 (9), 2000, s. 1343, PMCID: PMC1232434 (ang.).

[10] JarosławJ. Woroń JarosławJ., Interakcje selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny [online], Medycyna Praktyczna, 11 lutego 2010 [dostęp 2019-07-25] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]