Banan (owoc)
_%27Red_Dacca%27_-_red_banana.jpg)
.svg)
Banan – jadalny owoc tropikalny, z botanicznego punktu widzenia – jagoda[1], produkowany przez kilka gatunków roślin okrytonasiennych z rodzaju banan (Musa), najczęściej są to owoce banana zwyczajnego[1][2].
Słowo banan pochodzi bądź od arabskiego słowa banan, oznaczającego palec[3] lub z afrykańskiego języka wolof, w którym rośliny te określa się mianem banaana[4].
Hodowane są głównie w strefie międzyzwrotnikowej – w Afryce, Ameryce Południowej i Północnej oraz w Azji i krajach Pacyfiku[1][2].
Najczęściej banany mają od 10 do 15 cm, największe okazy osiągają do 30 cm. Rosną w groniastych owocostanach[2]. Owoce poszczególnych gatunków różnią takie cechy jak stopień mączystości czy zawartość cukrów, co decyduje o ich zastosowaniu kulinarnym.
Często spotykanym mitem na temat bananów jest twierdzenie, że w końcówkach tych owoców mogą znajdować się lamblie – pasożyty lambliozy. Ciemna końcówka owocu jest pozostałością po kwiatostanie.
Spis treści
Wartość odżywczaEdytuj
Należy wziąć pod uwagę, że owoce z importu, często sztucznie doprowadzane do stanu dojrzałości[5], mają inną wartość odżywczą.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Dane liczbowe na podstawie: USDA National Nutrient Database for Standard Reference, Release 28[6] Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[8] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ZastosowanieEdytuj
Banany w kulturzeEdytuj
ProducenciEdytuj
W 2014 łączne zbiory bananów wyniosły wg danych FAOSTAT-u 114 130 tysięcy ton, z czego na Azję przypadało 55,8%, na obie Ameryki 24,7%, Afrykę 17,9%, Oceanię 1,3% oraz Europę 0,3%. Największymi producentami były następujące kraje[9]:
| Lp. | Kraj | Tysiące ton | Udział % |
|---|---|---|---|
| 1. | Indie | 29 725 | 26% |
| 2. | Chiny | 11 792 | 10,3% |
| 3. | Filipiny | 8885 | 7,8% |
| 4. | Brazylia | 6954 | 6,1% |
| 5. | Indonezja | 6863 | 6,0% |
| 6. | Ekwador | 6756 | 5,9% |
| 7. | Gwatemala | 3553 | 3,1% |
| 8. | Angola | 3483 | 3,1% |
| 9. | Tanzania | 3192 | 2,8% |
| 10. | Kostaryka | 2195 | 1,9% |
Łącznie uprawy bananów zajęły obszar 5 393 811 ha[9]. Głównymi eksporterami owoców w 2014 były Ekwador (26% światowego eksportu), Filipiny (15%), Kostaryka (12%), Kolumbia (7,8%) i Gwatemala (7,2%), a największymi importerami – kraje Unii Europejskiej, Stany Zjednoczone, Japonia, Chiny i Rosja[10].
Przez lata znaczącym producentem bananów była amerykańska korporacja United Fruit Company, założona w 1899 roku. Jej obecnym następcą jest główny amerykański dystrybutor bananów Chiquita Brands International[11]. Firma ta miała trzynastoprocentowy udział w światowym eksporcie bananów w 2013, podczas gdy jej główni konkurenci: Fresh Del Monte Produce (do 1989 część spółki Del Monte Foods) 12% zaś Dole Food Company 11%[12].
W 2014 banany były głównym produktem eksportowym Belize[10].
Transport i przechowywanieEdytuj
Banany wymagają dalekiego transportu z miejsca, gdzie są uprawiane do miejsca sprzedaży. Aby osiągnąć jak najdłuższą trwałość skórki, której wygląd decyduje o wartości handlowej owoców, zbiór bananów następuje przed osiągnięciem dojrzałości. Owoce wymagają ostrożnego traktowania, szybkiego transportu do portów, schłodzenia i transportu w chłodniach. Celem jest powstrzymanie bananów przed wydzielaniem etylenu, naturalnego środka powodującego ich dojrzewanie. Takie postępowanie umożliwia przechowanie i transport przez 3-4 tygodnie w temperaturze 13 °C. Po przybyciu na miejsce przeznaczenia banany trafiają do dojrzewalni – miejsca gdzie umieszczane są w temperaturze 17 °C i traktowane etylenem o niskim stężeniu. Po kilku dniach banany zaczynają dojrzewać i rozprowadzane są do docelowej sprzedaży. Niedojrzałe banany nie powinny być przechowywane w domowych lodówkach, ze względu na zbyt niską temperaturę, która szkodzi owocom. Dojrzałe banany mogą być przechowane w domowej chłodziarce przez kilka dni.
Dwutlenek węgla (który banany wytwarzają samoistnie) i sorbenty etylenu mogą wydłużyć trwałość owoców nawet w wyższych temperaturach. Efekt ten można wykorzystać pakując owoce w szczelny worek polietylenowy z dodatkiem absorbentu etylenu (np. nadmanganianu potasu). Zabieg ten wydłuża okres przechowywania do 3-4 tygodni bez potrzeby chłodzenia[13][14][15].
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b c Julia F. Morton: Fruits of warm climate. Miami. s. 29–46.
- ↑ a b c Banan. Internetowa encyklopedia PWN. [dostęp 2017-02-20].
- ↑ Dan Keppel, Banana, Hudson Street Press, 2008; s. 44.
- ↑ Banana (ang.). W: Merriam-Webster [on-line]. [dostęp 2011-09-17].
- ↑ Ciemna strona banana. W: fairtrade.org.pl [on-line]. Fairtrade Polska. [dostęp 2017-02-20].. Tamże: Na podstawie artykułu Rebeki Cohen, Global Issues for Breakfast: The Banana Industry and its Problems, w: The Science Creative Quarterly, wydanie 3, wrzesień 07 – kwiecień 08.
- ↑ 09040, Bananas, raw [Scientific Name: Musa acuminata Colla]. „USDA National Nutrient Database for Standard Reference, Release 28, full version”, wrzesień 2015, wersja poprawiona maj 2016. Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych (USDA) (ang.). (zob. zarchiwizowany wyciąg HTML).
- ↑ a b (na podstawie USDA National Nutrient Database for Standard Reference, Release 21): Bananas, raw Nutrition Facts & Calories. W: Self Nutrition Data [on-line]. Condé Nast.. [dostęp 2016-08-16].
- ↑ Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.)
- ↑ a b Production/Yield quantities of Bananas in World + (Total), Production share of Bananas by region, Production of Bananas: top 10 producers (ang.). W: www.fao.org [on-line]. FAOSTAT. [dostęp 2017-02-22].
- ↑ a b Bananas (ang.). W: atlas.media.mit.edu [on-line]. The Observatory of Economic Complexity. [dostęp 2017-02-22].
- ↑ Chiquita Brands International, Inc. History (ang.). W: www.fundinguniverse.com [on-line]. „International Directory of Company Histories”, Vol. 21. St. James Press, 1998. [dostęp 2017-02-22].
- ↑ Companies (ang.). W: www.bananalink.org.uk [on-line]. Banana Link. [dostęp 2017-02-22].
- ↑ Scott, KJ, McGlasson, WB, Roberts, EA. Potassium permanganate as an ethylene absorbent in polyethylene bags to delay ripening of bananas during storage. „Australian Journal of Experimental Agriculture”. 10 (43), s. 237–240, 1970. DOI: 10.1071/EA9700237.
- ↑ KJ Scott JR Blake, G Strachan, BLTugwell, WB McGlasson. Transport of Bananas at Ambient Temperatures using Polyethylene Bags. „Tropical Agriculture”. 48, s. 163–165, 1971.
- ↑ KJ Scott, S Gandanegara. Effect of Temperature on the Storage Life of bananas Held in Polyethylene Bags with an Ethylene Absorbent. „Tropical Agriculture”. 51, s. 23–26, 1974.