Solec (powiat wolsztyński)
Solec – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie wolsztyńskim, w gminie Przemęt.
wieś | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2006) |
645 |
Strefa numeracyjna |
65 |
Kod pocztowy |
64-234[2] |
Tablice rejestracyjne |
PWL |
SIMC |
0375622 |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego | |
Położenie na mapie powiatu wolsztyńskiego | |
Położenie na mapie gminy Przemęt | |
52°01′43″N 16°09′35″E/52,028611 16,159722[1] |
Historia
edytujMiejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od pierwszej połowy XV wieku. Wymieniona w dokumencie zapisanym po łacinie z 1424 pod nazwą „Szolecz, Solecz”, 1434 „Solcz”, 1445 „Soliecz”, 1563 „Szolyecz”, 1567 „Szoliecz”, 1580 „Soliec”, 1424 „Szolecz, Solecz”, 1434 „Solcz”, 1445 „Soliecz”, 1563 „Szolyecz”, 1567 „Szoliecz”, 1580 „Soliec”[3].
Wieś była własnością szlachecką w dobrach Kiełbowo należącą do lokalnej szlachty wielkopolskiej Kiełbowskich, Potulickich, Leszczyńskich, Herbertów, Łąckich, Leszczyńskich, Jaskółeckich. W 1466 należała do powiatu kościańskiego Korony Królestwa Polskiego. W 1580 leżała w parafii Kębłowo[3].
W latach 1424–1450 jako właściciela Solca odnotowano pisarza ziemskiego poznańskiego Abrahama Kiełbowskiego z Kiełbowa, który toczył spory sądowe o majętności. W 1424 pozwany został przez opata wieleńskiego m.in. o to, że zajął w jazie w bagnie między Mochami, a Solcem 20 sieci rybackich. Kolejne spory dziedzic Solca toczył z Mościcem ze Stęszewa. Dokument z 1424 nakazywał zrezygnować Mościcowi ze Stęszewa odsprzedać Kiebłowo wraz z okolicznymi wsiami, w tym m.in. wieś Solec, za kwotę 2800 grzywien; co nie zostało zrealizowane. W 1425 w spór ten wkroczył król polski Władysław II Jagiełło polecając wznowienie terminów sądowych wspomnianego Mościca, dotyczące jego sporu z Abrahamem Kiełbowskim. W 1428 Abraham zapowiedział własność wsi przed sądem ziemskim, a w 1434 zawarł ugodę dotyczącą Kiebłowa wraz z wsiami, w tym z Solcem[3].
Majętności po Abrahamie Kiebłowskim odziedziczył jego syn, również Abraham. W 1466 zapisał on żonie Katarzynie z domu Jaszkowskiej po 550 grzywien posagu oraz wiana m.in. na Solcu. W 1473 Abraham wraz z Katarzyną zwolnieni zostali z kar sądowych z dóbr Kiebłowo, w tym z Solca. W 1474 zapisał po raz kolejny swojej żonie Katarzynie 500 grzywien posagu oraz 700 grzywien wiana na swych dobrach, w tym m.in. na Solcu. W 1485 Abraham sprzedał Andrzejowi Proskiemu ze wsi Prochy 8 florenów węgierskich czynszu rocznego na Solcu z zastrzeżeniem prawa wykupu za 100 florenów węgierskich[3].
Solec po rodzicach odziedziczyła Małgorzata Kiebłowska, która wyszła za mąż za kasztelana rogozińskiego Mikołaja Potulickiego. W 1519 zastawiła ona mężowi Kiebłowo wraz z wsiami, w tym m.in. Solec, za 1400 florenów węgierskich, a niedługo potem oddała mu majętności kiełbowskie w dożywocie. W 1519 Mikołaj Potulicki wykupił od wikariuszy katedry poznańskiej za 42 floreny węgierski czynsz roczny zapisany na Solcu. W 1529 Małgorzata jako wdowa po Mikołaju Potulickim sprzedała swoim córkom Zofii, Dorocie i Annie miasto Kiebłowo wraz z wsiami, w tym także Solec, z zastrzeżeniem prawa wykupu za 7000 florenów. Natomiast dobra kiebłowskie wraz z Solcem sprzedała swemu synowi Andrzejowi Potulickiemu za 10000 florenów[3].
Kolejną odnotowaną dziedziczką we wsi była córka Małgorzaty Kiebłowskiej i Mikołaja Potulickiego - Dorota Potulicka z Potulic. W 1549 sprzedała ona kasztelanowi przemęckiemu Rafałowi Leszczyńskiemu z Leszna część dóbr Kiebłowo, w tym Solec. W 1558 dała synom Andrzejowi, Janowi, Wacławowi i Jerzemu połowę Kiebłowa wraz z wsiami, a w tym m.in. część Solca. W 1555 Rafał Leszczyński sprzedał Jakubowi Jaskóleckiemu część dóbr Kiebłowo, w tym połowę Solca, za 3250 złotych węgierskich[3].
W latach 1558–1561 w dokumentach historycznych jako właściciele miejscowości odnotowani zostali Andrzej i Jan Zarembowie, synowie Doroty Potulickiej oraz Wacława Zaremby z Kalinowej. W 1558 otrzymali w podziale dóbr od swych braci Kiebłowo wraz z wsiami, w tym m.in. połowę Solca. W 1561 Andrzej Zaremba otrzymał w podziale dóbr od brata Jana połowę dóbr kiebłowskich wraz z połową Solca. W 1561 Andrzej sprzedał Mikołajowi Łąckiemu kasztelanowi kamieńskiemu połowę dóbr Kiebłowo, w tym połowę Solca[3].
W latach 1560–1561 Stanisław Jaskólecki posiadał zastaw na połowie dóbr Kiebłowo, w tym na połowie wsi Solec. W 1561 w majętności połowy miasta Kiebłowo wraz z okolicznymi wsiami, w tym w części Solca wwiązany został Mikołaj Łącki, który dobra te kupił od Andrzeja Zaremby z Kalinowej[3].
W dokumentach odnotowani zostali również kmiecie mieszkający we wsi. W 1430 Bartosz i Wawrzyniec toczyli spór sądowy z opatem przemęckim o sieci do połowu ryb. W latach 1566–1567 odnotowani zostali Marcin Krzykała, Bartłomiej oraz Stanisław Prędki. W 1567 karczmarz Maciej oraz kmieć Błażej Świadek (lub Świątek) pozwali przed sądem opata przemęckiego o zniszczenie ich jazów na rzece Kopaniec i wyłowienie ryb z jeziora Mochy oraz zabranie sieci[3].
Wieś odnotowały także historyczne rejestry podatkowe. W 1563 miał miejsce pobór podatków we wsi od zagrodników gospodarujących na gruncie kasztelana kamieńskiego Mikołaja Łąckiego. W 1566 odnotowano pobór od 7 zagrodników z części Marcina Herburta, a z części Mikołaja Łąckiego od 8 zagrodników. W 1581 miał miejsce pobór od 6 zagrodników, 6 rybaków oraz jednego rzemieślnika z części należącej do kasztelana mińskiego Jana Hlebowicza. Natomiast z części Stanisława Łąckiego od 6 zagrodników, jednego rzemieślnika oraz od połowów ryb. W latach 1603–1607 w miejscowości odnotowano 9 zagrodników oraz karczmarza[3].
W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Solec (Silz) należała do wsi większych w ówczesnym powiecie babimojskim rejencji poznańskiej[4]. Solec należał do wolsztyńskiego okręgu policyjnego tego powiatu i stanowił część majątku Wroniawy, który należał do Antoniny Platerowej[4]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Solec liczył 334 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 53 dymów (domostw)[4]. W 1921 roku stacjonowała tu placówka 17 batalionu celnego.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa leszczyńskiego.
Zobacz też: Solec, Solec Kujawski, Solec Nowy, Solec nad Wisłą, Solec-Zdrój
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 126416
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1190 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ a b c d e f g h i j Jurek 2003 ↓, s. 596-598.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 187.
Bibliografia
edytuj- Tomasz Jurek: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. IV (R – S), zesz. 2, hasło „Solec”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2003, s. 596-598.