Żuków (województwo podkarpackie)
Żuków – wieś w Polsce, położona w województwie podkarpackim, w powiecie lubaczowskim, w gminie Cieszanów[5][4], nad potokami Buszcza i Łówczanka.
| wieś | |
 Ruiny cerkwi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
243[2] |
| Strefa numeracyjna |
16 |
| Kod pocztowy |
37-611[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RLU |
| SIMC |
0600214[4] |
Położenie na mapie gminy Cieszanów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu lubaczowskiego  | |
 50°16′35″N 23°08′51″E/50,276389 23,147500[1]
| |
W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa przemyskiego.
Wieś starostwa niegrodowego lubaczowskiego na początku XVIII wieku[6].
Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Parafia św. Wojciecha w Cieszanowie[7].
Części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0600220 | Kosobudy | część wsi |
Historia edytuj
Żuków to piętnastowieczna wieś ulokowana na prawie wołoskim. Jej pierwotna nazwa to Orissa. Osadnicy zajmowali się tutaj hodowlą owiec i bydła, a także smolarstwem. Miejscowość doznawała strat podczas najazdów tatarskich w XVI wieku i podczas przemarszu wojsk szwedzkich w 1656 roku. We wsi ok. 1565 r. znajdowały się dwa młyny. W czasie najazdu tatarskiego (tzw. Turecczyzny) w 1672 roku zaginęły dokumenty erekcyjne parafii w Żukowie. W cerkwi zachował się ikonostas namalowany w 1749 roku przez Michała Rudkiewicza. Jego elementem jest ikona Chrztu Chrystusa w Jordanie[8].
Do 1778 r. Żuków był wsią królewską w starostwie lubaczowskim. W 1783 r. na północ od wsi powstała niemiecka kolonia Freifeld. W miejscowości mieszkali Polacy, Ukraińcy i Żydzi. W okresie dwudziestolecia Żuków był dużą wsią, istniały tu dwa młyny i szkoła.
Oświata edytuj
Początki szkolnictwa w Żukowie, są datowane na początek XIX wieku, gdy na jakiś czas przed 1830 rokiem powstała szkoła parafialna przy cerkwi greckokatolickiej (Schola Parochialis)[9][a].
Przydatnym źródłem archiwalnym do poznawania historii szkolnictwa w Galicji są austriackie Szematyzmy Galicji i Lodomerii, które podają wykaz szkół ludowych, wraz z nazwiskami ich nauczycieli. W 1873 roku powstała szkoła parafialna, (od 1874 ludowa filialna - państwowa), która od 1879 roku była 1-klasowa, a od 1904 2-klasowa. Pierwszym nauczycielem w 1873 roku został Stefan Ochabski[10]. Szkoły wiejskie początkowo były tylko męskie, a od 1890 roku były mieszane (koedukacyjne). Od 1902 roku szkoła posiadała nauczycieli pomocniczych. Pomocnicami były: Franciszka Ciećkiewiczówna (1902-1903), Helena Piątkowska (1903-1906), Helena Sobolska (1906-1908), Domicela Sobolska (1908-1914).
- Nauczyciele kierujący
- 1873-1874. Stefan Ochabski.
- 1874-1875. posada nieobsadzona[11].
- 1875-1876. Stefan Ochabski.
- 1876-1878. Julian Beigart[12].
- 1878-1879. Paweł Szabatowski[13].
- 1879-1881. Józef Markowski[14].
- 1881-1882. posada nieobsadzona[15].
- 1882-1884. Paulina Reinisch[16].
- 1884-1887. Aleksander Kiszakiewicz[17].
- 1887-1889. Julian Pańkowski[18].
- 1889-1900. Antoni Husak[19].
- 1900-1903. Bolesław Jaroszewski[20].
- 1903-1904. Włodzimierz Krupa[21].
- 1904-1906. Otton Piątkowski[22].
- 1906-1914(?). Franciszek Sobolski[23].
W 1907 roku w przysiółku Kosobudy, powstała Szkoła Eksponowana Kosobudy ad Żuków, której nauczycielami były: Sabina Frankiewiczówna (1907-1908)[24], Karolina Kalwasowa (1908-1912), Wiktoria Procykówna (1912-1914)[25].
Demografia edytuj
W 2021 roku Żuków liczył 243 mieszkańców, w tym 124 kobiet i 119 mężczyzn[2]. Ludność Żukowa stanowi 3,4% ludności gminy Cieszanów[2].
Turystyka edytuj
Od 2015 roku przez wieś przebiega jedna z czterech tras rowerowych gminy Cieszanów[26].
Kultura edytuj
We wsi znajduje się świetlica wiejska podlegająca pod Centrum Kultury i Sportu w Cieszanowie[27].
Transport i komunikacja edytuj
864 - relacji Nowy Lubliniec - Żuków
865 - relacji Jarosław - Bełżec (stanowi wschodnią granicę wsi)
Ponadto droga powiatowa 1634R - relacji Żuków - Huta Różaniecka - Susiec (także stanowi wschodnią granicę wsi)
- Przystanki autobusowe
- Żuków, osiedle
- Żuków, sklep (Kosobudy)
Ciekawostka edytuj
8 sierpnia 2007 roku podczas budowy kanalizacji na głębokości ok. 3 metrów znaleziono kieł mamuta długości ok. 1 m. Znalezisko trafiło do Muzeum Kresów w Lubaczowie[28].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 164131
- ↑ a b c Wieś Żuków w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-28], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1628 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Wiesław Bondyra, Własność ziemska w województwie bełskim w czasach saskich, Lublin 2015, s. 35.
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Szlak cieszanowski, Żuków
- ↑ Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Graeco Catholicae Premisliensis pro Anno Domini M.D.CCC.XXX (str.75) [Dostęp 2017-06-28]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1874. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-08)]. (str. 418) [Dostęp 2017-06-28]
- ↑ Szematyzm Krolestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1875
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1877
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1879
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1880 (str. 390) [Dostęp 2017-07-01]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1882 (str. 397) [Dostęp 2017-07-01]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1883 (str. 399) [Dostęp 2017-07-01]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1885 (str. 377) [Dostęp 2017-07-01]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1888 (str. 378) [Dostęp 2017-07-01]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1900 (str. 509) [Dostęp 2017-06-28]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1901. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-13)]. (str. 509) [Dostęp 2017-06-28]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1904 (str. 547) [Dostęp 2017-06-28]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1905 (str. 457) [Dostęp 2017-06-28]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1907 (str. 574) [Dostęp 2017-06-28]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1908 (str. 572) [Dostęp 2017-06-28]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1913 (str. 725) [Dostęp 2017-06-28]
- ↑ Nad Brusienką. Ścieżki rowerowe gminy. cieszanow.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-05)]. s.6
- ↑ Strona gminy. Świetlice. [dostęp 2016-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-20)].
- ↑ Strona gimnazjum. [dostęp 2016-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-31)].
Uwagi edytuj
- ↑ Szkoła parafialna w Zukowie była wzmiankowana w Schematyzmie Greckokatolickiej Eparchii Przemyskiej, w latach: 1830, 1831 (nauczyciel - adj. Dymitr Slusarz), 1847 i 1848.
Linki zewnętrzne edytuj
- Żuków 2(3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 844.
- http://bip.narol.pl/index.php?kontrast=1&page=position2.php&id=251&grp=11
- http://www.pks-jaroslaw.pl/wyszukaj-polaczenie?city=zukow&action=searcherPlate&tabToken=781cb82f37c9f983a3975464c6462617&cssPath=https%3A%2F%2Fwww.e-podroznik.pl%2Fimg%2FcarriersPrivateFolder%2F1311%2Fstyle.css&numberCarrier=1694&widgetConfigId=2768&uiv=UI1&searcherViewTypeV=default