Jan Potocki (zm. 1611)
Jan Potocki Pilawa (ur. ok. 1552, zm. 19 kwietnia 1611 w Smoleńsku) – wojewoda bracławski w latach 1608-1611, starosta podolski w latach 1588-1611, pisarz polny koronny w latach 1588-1611, rotmistrz królewski w 1579 roku, starosta płoskirowski w 1609 roku[2], starosta latyczowski, gorliwy kalwinista.
 Jan i Jakub Potoccy | |
 Pilawa | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data urodzenia |
około 1552 |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka |
Anna Czermińska |
| Żona |
Ełzbieta Kamieniecka |
| Dzieci |
Jan, Mikołaj[1] |
Wywód genealogiczny edytuj
| 4. Jakub Potocki | ||||||
| 2. Mikołaj Potocki | ||||||
| 5. Katarzyna Jemielnicka | ||||||
| 1. Jakub Potocki | ||||||
| 6. Andrzej Czermiński | ||||||
| 3. Anna Czerminska | ||||||
| 7. | ||||||
Życiorys edytuj
Jego ojcem był starosta kamieniecki Mikołaj Potocki (zm. 1572), a matką była Anna Czermińska (1525-1579). Miał braci Jakuba, Andrzeja i Stefana. Ożenił się (przed 1593 r.). z Elżbietą Kamieniecką herbu Pilawa (zm. po 1612).
Studiował w Lipsku w latach 1568-1569.
Poseł województwa podolskiego na sejm 1582 roku, sejm 1585 roku, poseł powiatu kołomyjskiego na sejm 1590 roku, poseł województwa podolskiego na sejm 1590/1591 roku, sejm 1592 roku, sejm 1593 roku, sejm 1595 roku, poseł ziemi halickiej na sejm 1597 roku, poseł województwa podolskiego na sejm 1598 roku[3].
Znany dowódca wojskowy, odznaczył się w wojnach z Tatarami i Rosją. W czasie elekcji 1587 roku głosował najpierw na Piasta[4], potem na Zygmunta Wazę[5][6]. W 1592 mianowany starostą generalnym (generałem) ziem podolskich. pisarz polny koronny od 1594 roku. W 1594 r. otrzymał zgodę na wykupienie z rąk Stanisława Golskiego, wówczas kasztelana halickiego, kilku wsi należących do starostwa kamienieckiego (m in. Jurczynki, Kopytyńce, Popowce, Rosznowka, Susłowce, Szczodrowa). W 1607 r. na tych i innych wsiach z miasteczkiem Smotryczem król zapisał mu 12000 złp. (zwrot kosztów na budowę zamku w Latyczowie. Trzymał miasteczko Czartowiec (Ruskie województwo), dlia niego w 1589 r. dostał przywilej na jarmarki i targ[7]. W 1600 roku był posłem na sejm[8]. W 1607 roku był posłem na sejm z województwa podolskiego[9]. Podczas rokoszu Zebrzydowskiego popierał gorąco sprawę Zygmunta III i przechylił na jego korzyść bitwę pod Guzowem (6 lipca 1607), rozbijając środek szyku przeciwnika, za co w 1608 mianowany został wojewodą bracławskim. W tymże roku zorganizował za zezwoleniem królewskim wyprawę do Mołdawii, która osadziła na tronie hospodara szwagra jego brata Stefana, Konstantego Mohyłę. W latach następnych towarzyszył królowi w jego wyprawach wojennych, zmarł w czasie oblężenia Smoleńska 22 kwietnia 1611. Pochowany został pod kaplicą zamku w Paniowcach[10].
Według prof. Jerzego Urwanowicza, zmarł 19 kwietnia 1611[11]. Wcześniej Andrzej Lipski twierdził, że Jan Potocki zmarł 22 lub 25 kwietnia 1611, padająć ofiarą zarazy.
-
Ruiny zamku w Paniowcach w XIX wieku -
Nieistniejąca kaplica, akademia i drukarnia kalwińska w Paniowcach na rycinie z XIX wieku -
Zamek w Latyczowie
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Stanisław Szczotka, Dobrzański Andrzej (Vandlovius, Wandłowski, Wąndłowski) w Polski Słownik Biograficzny, Kraków 1939–1946, t. V, s. 264.
- ↑ Urzędnicy podolscy XIV-XVIII wieku. Spisy". Oprac. Eugeniusz Janas, Witold Kłaczewski, Janusz Kurtyka, Anna Sochacka. Kórnik 1998, s. 226.
- ↑ Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 279, 291, 330, 338, 347, 359, 366, 386, 398, 408.
- ↑ tak nazywano bliżej nieokreślonego kandydata krajowego
- ↑ Anna Pieńkowska, Zjazdy i sejmy z okresu bezkrólewia po śmierci Stefana Batorego, Pułtusk 2010, s. 365.
- ↑ Pieńkowska tytułuje go pisarzem polnym koronnym już w 1587 roku, ale prawdopodobnie to wynik późniejszej identyfikacji tej osoby
- ↑ Andrzej Lipski. Potocki Jan h. Pilawa (ok. 1552–1611). Polski Słownik Biograficzny. Wrocław — Warszawa — Kraków — Gdańsk — Łódź. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, wyd. PWN, 1983. Tom XXVIII. Zeszyt 116, s. 26.
- ↑ Andrzej Radman, Marek Ferenc, Rejestr senatorów i posłów na sejmie walnym warszawskim 9 lutego - 21 marca 1600 r., w: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. MCCLXVII – 2004, Prace Historyczne, z. 131, s. 100.
- ↑ Anna Filipczak-Kocur, Senatorowie i posłowie koronni na sejmie 1607 roku, w: Przegląd Historyczny 76/2, 1985, s. 296.
- ↑ Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VII. Warszawa: 1880–1902, s. 839-40.
- ↑ Jerzy Urwanowicz. Marian Wolski, Potoccy herbu Pilawa do początku XVII wieku. Studium genealogiczno-własnościowe, „Societas Vistulana”, Kraków 2013, ss. 438. Recenzja. „Białostockie Teki Historyczne”. 12, s. 262, 2014.
Bibliografia edytuj
- Andrzej Lipski: Potocki Jan h. Pilawa (ok. 1552–1611). [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. XXVIII/1, zeszyt 116. Wrocław — Warszawa — Kraków — Gdańsk — Łódź : Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1984, s. 24–28.
- Teodor Żychliński: Potoccy herbu Pilawa. W: Złota ksiega szlachty polskiej. Rocz. XIV. Poznań, 1892, s. 25.