Wikipedia

Świstunka górska

gatunek ptaka

Świstunka górska[6] (Rhadina bonelli) – gatunek niewielkiego ptaka wędrownego z rodziny świstunek (Phylloscopidae), wcześniej zaliczany do pokrzewkowatych (Sylviidae). Zamieszkuje południowo-zachodnią i środkową Europę oraz północno-zachodnią Afrykę; zimuje w Afryce, głównie w strefie Sahelu. Sporadycznie zalatuje do Polski, odnotowano jeden przypadek lęgu. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Świstunka górska
Rhadina bonelli[1]
(Vieillot, 1819)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

świstunki

Rodzaj

Rhadina

Gatunek

świstunka górska

Synonimy
  • Phylloscopus bonelli (Vieillot, 1819)[2][3]
  • Phylloscopus bonelli bonelli (Vieillot, 1819)[4]
  • Sibilatrix bonelli (Vieillot, 1819)[4]
  • Sylvia bonelli Vieillot, 1819[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     w sezonie lęgowym

     przeloty

     zimowiska

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Phylloscopus bonelli

Systematyka edytuj

Świstunka górska to gatunek monotypowy[2]. Dawniej uznawano ją za jeden gatunek z wydzieloną do oddzielnego gatunku świstunką złotorzytną (Rhadina orientalis)[2][6], zamieszkującą południowo-wschodnią Europę i Bliski Wschód[3]. Z wyglądu są one niemal identyczne, odróżnia się je na podstawie głosu wabiącego[7].

Część systematyków zalicza świstunkę górską do rodzaju Phylloscopus[2][3].

Charakterystyka edytuj

Długość ciała tego ptaka wynosi około 11,5 cm[2], a rozpiętość skrzydeł 16–20 cm. Masa ciała waha się w przedziale od 7 do 11,5 gramów[2]. Wielkością dorównuje pierwiosnkowi, od którego jest jednak bardziej szara. Trudno ją zauważyć w koronach drzew i łatwo pomylić z innymi świstunkami.

Upierzenie jest typowe dla większości świstunek: biały spód ciała (w tym podgardle i pierś, co odróżnia ją od bardzo podobnej świstunki leśnej), żółtozielona plama na skrzydle, wierzch ciała jasnoszarobrązowy o szarooliwkowym odcieniu z szarą głową oraz często występującą żółtą plamą na kuprze. Lotki i sterówki są żółtozielono prążkowane. Dziób jest różowy, kantarek jasny, a duże i ciemne oczy wyróżniają się z niezaznaczonych wyraźnie białych brwi. Nogi są brunatnoszare.

Żywi się owadami i innymi bezkręgowcami, które zbiera z gałęzi drzew.

Przyjemny głos i specyficzne wabienie są istotnymi cechami pozwalającymi rozróżnić ten gatunek w terenie. To monotonna zwrotka z powtarzanym dźwiękiem tji.

Występowanie edytuj

Zamieszkuje południowo-zachodnią i środkową Europę (od Półwyspu Iberyjskiego przez Francję po południowe Niemcy, Austrię, Słowenię i Włochy) oraz północno-zachodnią Afrykę (Algierię, Maroko i północno-zachodnią Tunezję). Terytorium występowania świstunki górskiej jest dużo mniejsze niż w przypadku innych świstunek (np. pierwiosnka), choć w pewnym stopniu pokrywa się z ich terenami zasiedlania. Nie konkurują one jednak tam ze sobą ani o pokarm, ani o miejsca lęgowe, gdyż świstunki górskie preferują suchsze i rzadsze lasy. Stykają się ze sobą dopiero w czasie migracji na zimowiska. Zimują one bowiem w Afryce, na rozległych sawannach leżących na południe od Sahary.

Wykazuje dość specyficzne wymagania środowiskowe. W okresie lęgowym zasiedla tereny górskie i podgórskie. Spotkać ją można w widnych i rzadkich lasach liściastych i iglastych na nizinach i na zboczach o południowej wystawie w górach.

Do Polski zalatuje bardzo rzadko – do końca 2020 roku stwierdzono ją tylko 11 razy[8]. W 1976 roku odnotowano lęg w Beskidzie Sądeckim[9][10].

Okres lęgowy edytuj

Gatunek ten gnieździ się na ziemi, ukryty w gęstej roślinności. Gniazdo jest kopulastą budowlą z bocznym otworem, uplecioną z suchej trawy z domieszką liści i mchu, wyścieloną miękkim materiałem (np. włosami). Wyglądem przypomina lęgowisko świstunki leśnej, choć mało prawdopodobne jest, aby oba gatunki świstunek gnieździły się i wychowywały młode w tym samym typie kompleksu leśnego.

Świstunki górskie w ciągu sezonu wyprowadzają jeden, wyjątkowo dwa lęgi[2]. Samice składają w maju 5–6 białych jaj z czerwono-brązowymi plamkami. Wysiadują je przez 12–13 dni. Po wykluciu pisklęta, karmione przez oboje rodziców, pozostają w gnieździe jeszcze przez około 2 tygodnie.

Status i ochrona edytuj

IUCN uznaje świstunkę górską za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność światowej populacji w 2006 roku szacowano na 3–8 milionów dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny[5].

W Polsce gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[11].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Phylloscopus bonelli, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2016-03-13] (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g h Clement, P. & Christie, D.A.: Western Bonelli's Warbler (Phylloscopus bonelli). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-09-16].
  3. ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Bushtits, leaf warblers, reed warblers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-26]. (ang.).
  4. ↑ a b D. Lepage: Świstunka górska (Phylloscopus bonelli). Avibase. [dostęp 2023-02-16].
  5. ↑ a b BirdLife International, Phylloscopus bonelli, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2022-2 [dostęp 2023-02-16] (ang.).
  6. ↑ a b Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Phylloscopidae Jerdon, 1863 (1854) – świstunki – Old world leaf warblers (wersja: 2020-01-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-26].
  7. ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 33. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2016. „Ornis Polonica”. 58, s. 83–116, 2017. 
  8. ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 37. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2020. „Ornis Polonica”. 62, s. 113–148, 2021. 
  9. ↑ T. Chodkiewicz i inni. Ocena liczebności populacji ptaków lęgowych w Polsce w latach 2008–2012. „Ornis Polonica”. 56, s. 149–189, 2015. 
  10. ↑ Świstunka górska (Phylloscopus bonelli). [w:] ptaki.info [on-line]. [dostęp 2021-06-13].
  11. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Bibliografia edytuj

  • Zygmunt Czarnecki: Ptaki Europy: Przewodnik terenowy. Warszawa: PWN, 1982. ISBN 83-0100-229-8.
  • Klaus Richarz: Ptaki – Przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo Muza, 2009. ISBN 978-83-7495-018-3.
  • Pavel Vasak: Ptaki leśne. Warszawa: Wydawnictwo Delta, 1993. ISBN 83-85817-28-X.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Świstunka_górska&oldid=72333126”