Wikipedia

Gójsk

wieś w województwie mazowieckim

Gójsk – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie sierpeckim, w gminie Szczutowo[5][6].

Gójsk
wieś
Ilustracja
Kościół parafialny w Gójsku
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

sierpecki

Gmina

Szczutowo

Liczba ludności (2011)

569[2][3]

Strefa numeracyjna

24

Kod pocztowy

09-216[4]

Tablice rejestracyjne

WSE

SIMC

0578331[5]

Położenie na mapie gminy Szczutowo
Mapa konturowa gminy Szczutowo, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Gójsk”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Gójsk”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, blisko lewej krawiędzi u góry znajduje się punkt z opisem „Gójsk”
Położenie na mapie powiatu sierpeckiego
Mapa konturowa powiatu sierpeckiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Gójsk”
Ziemia52°54′04″N 19°31′37″E/52,901111 19,526944[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

We wsi funkcjonuje Szkoła podstawowa im. Tadeusza Kościuszki, filia Gminnej Biblioteki Publicznej, Ochotnicza Straż Pożarna[7]. W Gójsku swoją siedzibę ma parafia pw. Świętego Mikołaja. Przez wieś przebiega droga krajowa nr 10, przepływa przez nią także rzeka Gozdawnica.

Podział administracyjny edytuj

Do 1954 roku siedziba wiejskiej gminy Gójsk. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Gójsk. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa płockiego.

Toponimia edytuj

Wcześniejsze nazwy edytuj

Historyczne nazwy Gójska[8]:

  • 1302 – Goisczko;
  • 1564 – Gosczko;
  • 1784 – Goysk;
  • 1881 – Gójsk (czasem zapisywany jako Guisk).

Etymologia nazwy edytuj

Pierwotna nazwa pochodziła od staropolskiego słowa Gozd, oznaczającego las, drzewo[8].

Historia edytuj

Gójsk leży na terenie historycznej ziemi dobrzyńskiej i właśnie z nią łączy swoją historię. Pierwsza osada na terenie dzisiejszego Gójska powstała najpóźniej w XIV wieku. Parafia i kościół powstały zapewne w II połowie XIV wieku, choć pierwsza wzmianka pochodzi z 1506 r., wówczas istniała tu drewniana świątynia. Kolejne kościoły zostały ufundowane na miejscu poprzednich w 1700 r. przez Ks. J. Podleskiego oraz w 1783 r. przez Ludwikę Wessel. W latach 1903–1906 wzniesiono obecny, murowany kościół[9]. W XVIII i XIX wieku dobra Gójskie należały do rodziny Majewskich. Pierwszy ośrodek nauczania powstał w 1856 r. dzięki staraniom miejscowej ludności i właściciela folwarku Ludwikowi Majewskiemu, który oddał na rzecz szkoły część swojego dworu[10].

W 1915 r. wojska niemieckie wybudowały kolejkę wąskotorową wzdłuż drogi kołowej z Lipna do Sierpca, kolejka omijała zabudowania Gójska od strony północnej, na prawym brzegu Gozdawnicy. Stacja Gójsk znajdowała się przy drodze w kierunku Sierpca, niedaleko Całowni. Linia została zlikwidowana w 1936 r[11].

Zabytki edytuj

Najważniejszym zabytkiem wsi jest kościół pw. Najświętszego Serca Jezusa z 1906 roku. Jest to budowla neogotycka wzniesiona według projektu architekta Stefana Szyllera. Charakterystyczne dla budowli są dwie monumentalne wieże frontowe. Kościół wzniesiono jako budowlę halową, trójnawową z trójbocznie zamkniętym prezbiterium. W ołtarzu głównym znajduje się XIX wieczna rzeźba Miłosiernego Chrystusa pochodząca z poprzedniego drewnianego kościoła z połowy XVIII wieku. Przy kościele działa parafia pw. św. Mikołaja, wyodrębniona dopiero na początku XX wieku. Wcześniej opiekę nad świątynią sprawowali proboszczowie z parafii Szczutowo. W wyposażeniu kościoła znajdują się dwa XVII-wieczne obrazy przedstawiające Matkę Boską Dobrej Opieki oraz św. Józefa z Dzieciątkiem. W kruchcie znajduje się tablica epitafijna Jakuba Gąsowskiego (zm. 1923) – dziedzica dóbr gójskich. Świątynia wpisana jest do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego[12].

Przy jednej z bocznych dróg znajduje się zbiorowa mogiła żołnierzy z 1915 roku, dość dobrze zachowana. Z zachowanej na pomniczku inskrypcji wynika że spoczywa tam 81 żołnierzy niemieckich i 99 rosyjskich.

Architektura Gójska
 
Cmentarz wojenny z 1915 roku
 
Kapliczka z przełomu XIX i XX wieku


Urodzeni w Gójsku edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 35633
  2. ↑ Wieś Gójsk w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-03-06], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 325 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT.
  6. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  7. ↑ Lista jednostek OSP w gminie Szczutowo, Biuletyn Informacji Publicznej.
  8. ↑ a b Kazimierz Rymut, Nazwy miejscowe Polski, Urszula Bijak, t. 3 E-I, historia, pochodzenie, zmiany., Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, 2005, s. 289.
  9. ↑ Gójsk, Parafia pw. św. Mikołaja, Diecezja Płocka.
  10. ↑ Szkoła podstawowa im. Tadeusza Kościuszki, Kronika szkolna.
  11. ↑ Kolejki wąskotorowe Mazowsza, [w:] Bogdan Pokropiński, Kolejki wąskotorowe Mazowsza. W: Koleje polowe na ziemiach polskich w okresie I wojny światowej. Funkcja, znaczenie i późniejsze wykorzystanie. Materiały z konferencji Piaseczno – Nieporęt – Sochaczew 2019, Sochaczew: Stacja Muzeum, 2019, ISBN 978-83-953336-0-6.
  12. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo mazowieckie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2017-08-10].

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gójsk&oldid=72538672”