Granulit
Granulit, Leptynit – skała metamorficzna powstała na skutek przeobrażenia arkozy w warunkach metamorfizmu regionalnego. Zbudowana z drobnych ziarenek kwarcu, skaleni alkalicznych, granatów i ubogich w miki amfiboli[1]. Nazwa pochodzi od częstego wykształcenia granoblastycznego (F. Weiss, 1803). W literaturze fachowej granulit określany jest nieraz jako leptynit.
Skład mineralny edytuj
Skalenie potasowe, plagioklazy, kwarc, pirop, almandyn, enstatyt, diopsyd, kyanit, silimanit, rutyl, ilmenit, korund, spinel, biotyt, hornblenda.
Cechy zewnętrzne edytuj
Barwa biała, szara, różowawa. Przełam nierówny, ziarnisty. Foliacja słabo zaznaczona, podkreślona smugami wzbogaconymi w granaty, kyanit i biotyt. W odsłonięciach widoczna charakterystyczna podzielność kostkowa.
Budowa wewnętrzna edytuj
Struktura granoblastyczna, granofelsowa (ziarnista), gnejsowa, porfiroblastyczna, tekstura zbita, kierunkowa lub bezładna.
Powstawanie edytuj
W środowisku bezwodnym, w strefach głębokiego metamorfizmu (strefa kata) – facja granulitowa[2]. W wyniku przeobrażeń obojętnych skał magmowych głębinowych (dioryt, gabro), kwaśnych i zasadowych wylewnych skał magmowych oraz osadowych (arkoza, szarogłaz, mułowce, tufy i tufity).
Występowanie edytuj
Granulity należą do skał rzadkich, pojawiają się tylko w niektórych rejonach Ziemi, szczególnie w obrębie starych kontynentalnych platform prekambryjskich, oraz w strefach korzeniowych łańcuchów górskich.
W Polsce: Zagórze Śląskie, Bystrzyca Górna (Góry Sowie), Stary Gierałtów (Masyw Śnieżnika), w krystalicznym podłożu Suwalszczyzny i Mazur (stwierdzone wierceniami).
W świecie: Kanada, Grenlandia, Afryka (RPA, Algieria, Uganda), Madagaskar, Australia, Antarktyda, Brazylia, Indie, Sri Lanka, Rosja (Półwysep Kola, Syberia), USA (kompleks Adirondack), Szkocja, Szwajcaria, Czechy (Masyw Czeski), Włochy (Novara).
Zastosowanie edytuj
- skała o znaczeniu naukowym
- materiał okładzinowy
Przypisy edytuj
- ↑ Słownik Encyklopedyczny Geologia. [dostęp 2013-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-03)].
- ↑ Poradni Górnika t.1. s. 232.
Bibliografia edytuj
- Praca zbiorowa, Poradnik Górnika, tom 1, Dział: II, Mineralogia i petrografia, Wyg. Śląsk, Katowice 1972,Nr bibliografii narodowej PB 1927/73, str.232
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcie granulitu. nierzucajkamieniami.w.interia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-20)].
