Janina Porazińska
Janina Porazińska (ur. 29 września 1882[1] w Lublinie, zm. 2 listopada 1971 w Warszawie) – polska prozaiczka, redaktorka, tłumaczka literatury skandynawskiej i literatury szwedzkojęzycznej.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
29 września 1882 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
2 listopada 1971 |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
| Ważne dzieła | |
| |
| Odznaczenia | |
    
| |
Swoją twórczość szczególnie poświęciła literaturze dziecięcej.
Życiorys edytuj
Była córką Edwarda i Heleny z Saryusz-Bielskich[1]. Studiowała na Wydziale Przyrodniczym Uniwersytetu Jagiellońskego w Krakowie. Debiutowała w 1903 na łamach „Wędrowca” jako poetka. Była współpracowniczką pism dla dzieci: „Przyjaciela Dzieci”, a w latach 1909–1910 „Promyka” i „Promyczka”. Należała do władz ruchu junackiego. W 1917 założyła pismo „Płomyk”. W latach 1927–1939 była redaktorką czasopism „Płomyczek”, „Słonko” i „Poranek”. W latach 1922–1925 była urzędniczką Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, a w okresie okupacji działaczką podziemia oświatowego i kulturalnego.
Pisarka rozmiłowana była w polskim folklorze i w oparciu o niego pisała własne poezje i baśnie. Czerpała z gadek, przypowieści, pieśni, podań. Książki jej były tłumaczone na wiele języków. Dokonała też przekładów literatury skandynawskiej. W 1958 opracowała fińską Kalevalę w wersji dla dzieci[2].
Odznaczana za twórczość literacką i pracę na rzecz edukacji dzieci. Była także Kawalerem Orderu Uśmiechu. Bywa nazywana jedną z czterech „dam literatury dla dzieci” (obok Ewy Szelburg-Zarembiny, Marii Kownackiej i Hanny Januszewskiej).
Zmarła w Warszawie, pochowana na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 19-2-7)[3].
Twórczość edytuj
- 1923: W spalonym dworze. Opowiadanie z 1920
- 1924: Kichuś majstra Lepigliny
- 1925: W Wojtusiowej izbie
- 1929: Kopciuszek
- 1933: Jaś i Kasia
- 1933: Wesoła gromada
- 1937: Legendy
- 1937: Maciuś Skowronek
- 1938: Baśń o siedmiu krukach
- 1939: Kozucha Kłamczucha
- 1946: O dwunastu z Zapiecka
- 1947: Borówka
- 1947: Pleciugowe nowinki
- 1947: Boża ścieżka królowej Kingi
- 1950: O babulce
- 1952: Smyku smyku na patyku (wiersze)
- 1952: Za górami... za lasami...
- 1952: Bajdurki
- 1955: Za trzydziewiątą rzeką
- 1955: Zuchwały strzyżyk
- 1955: Trzy gadulki
- 1955: Psotki i śmieszki (wiersze)
- 1957: Kto mi dał skrzydła (o Janie Kochanowskim)
- 1958: Tajemnicze butki
- 1958: Wesele Małgorzatki
- 1959: Pan Twardowski w Czupidłowie
- 1961: I w sto koni nie dogoni (wspomnienia)
- 1961: Czarodziejska księga
- 1962: Starodzieje
- 1964: Pamiętnik Czarnego Noska
- 1967: Moja książeczka
- 1971: Nad wiślaną wodą
- 1973: Szewczyk Dratewka
Przekłady edytuj
- Zachariasz Topelius, Daleka podróż małego Lucka
- Zachariasz Topelius, Perła Adalminy
- Zachariasz Topelius, Sampo Lappelill
- Zachariasz Topelius, Skrzat z zamku w Abo
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1966)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 lipca 1955)[4]
- Srebrny Wawrzyn Akademicki (4 listopada 1937)[5]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)[6]
- Orderu Uśmiechu (1969)
Nagrody edytuj
- 1950: nagroda Związku Literatów Polskich
- 1953: nagroda Prezesa Rady Ministrów
- 1957: nagroda miasta Warszawy
Upamiętnienie edytuj
Od 1988 r. imię Janiny Porazińskiej nosi ulica w Łodzi na osiedlu Andrzejów[7].
Od 2003 r. imię Janiny Porazińskiej nosi szkoła podstawowa w Boryszowie[8].
29 września 2011 na warszawskim Powiślu otwarto skwer im. Janiny Porazińskiej[9].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Józef Z. Białek: Porazińska Janina (1882–1971). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 27. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: 1983, s. 639–641.
- ↑ Janina Porazińska. ksiazki.wp.pl. [dostęp 2019-10-15].
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: JANINA PORAZIŃSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19].
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 257, poz. 407 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
- ↑ Danuta Bieńkowska, Elżbieta Umińska-Tytoń, Leksykon nazewnictwa miejskiego Łodzi [online], Łódzki Ośrodek Geodezji [dostęp 2023-03-27].
- ↑ Nasza Szkoła, [w:] Szkoła Podstawowa im. Janiny Porazińskiej w Boryszowie [online] [dostęp 2023-03-27].
- ↑ Park dla dzieci im. Janiny Porazińskiej otwarto w Warszawie. gazeta.pl, 2011-09-29.
Bibliografia edytuj
- Lesław M. Bartelski: Polscy pisarze współcześni, 1939–1991: Leksykon. Tower Press, 2000, s. 334–335.