Luzino
Luzino (kaszub. Lëzëno; niem. Lusin) – wieś kaszubska położona w województwie pomorskim, w powiecie wejherowskim, w gminie Luzino, nad rzeką Bolszewką w pobliżu drogi ekspresowej S6.
| wieś | |
 Kościół pw. Św. Wawrzyńca w Luzinie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
8019[2] |
| Strefa numeracyjna |
58 |
| Kod pocztowy |
84-242[3] |
| Tablice rejestracyjne |
GWE |
| SIMC |
0166930 |
Położenie na mapie gminy Luzino  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wejherowskiego  | |
 54°33′58″N 18°06′14″E/54,566111 18,103889[1]
| |
| Strona internetowa | |
Według danych z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2021 roku liczba ludności w Luzinio to 8019 osób, z czego 49,9% stanowią kobiety, a 50,1% mężczyźni[2].
Miejscowość jest siedzibą gminy Luzino. Znajduje się tu Szkoła Podstawowa im. Lecha Bądkowskiego. W Luzinie znajduje się parafia pod wezwaniem MB Różańcowej i parafia pod wezwaniem św. Wawrzyńca oraz cmentarz katolicki.
Położenie edytuj
Wieś znajduje się na trasie linii kolejowej nr 202 Gdańsk – Słupsk – Stargard, ze stacją Luzino oraz w pobliżu drogi ekspresowej S6.
Kolejowy ruch pasażerski obsługiwany jest przez trójmiejską SKM oraz Przewozy Regionalne[4].
Wieś duchowna położona była w II połowie XVI wieku w powiecie puckim województwa pomorskiego[5]. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Luzino. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.
W sąsiedztwie wsi znajdują się pozostałości wczesnośredniowiecznego grodziska z IX wieku. Podczas zaboru pruskiego wieś nosiła nazwę niemiecką Lusin. Podczas okupacji niemieckiej nazwa Lusin w 1942 została przez nazistowskich propagandystów niemieckich (w ramach szerokiej akcji odkaszubiania i odpolszczania nazw niemieckiego lebensraumu) zweryfikowana jako zbyt kaszubska i przemianowana na nowo wymyśloną i bardziej niemiecką – Freienau, którą w 1943 po raz kolejny zmieniono na Lintzau[6].
Demografia edytuj
| Dane historyczne | ||
|---|---|---|
| Data | Ludność | Zm., % |
| 1910 | 1223 | – |
| 1945 | 960 | −21,5% |
| 1963 | 2160 | 125% |
| 1973 | 3573 | 65,4% |
| 1984 | 4220 | 18,1% |
| 1993 | 5169 | 22,5% |
| 2000 | 6086 | 17,7% |
| 2001 | 6187 | 1,7% |
| 2002 | 6264 | 1,2% |
| 2003 | 6436 | 2,7% |
| 2004 | 6573 | 2,1% |
| 2005 | 6666 | 1,4% |
| 2006 | 6742 | 1,1% |
| 2007 | 6844 | 1,5% |
| 2008 | 7056 | 3,1% |
| 2010 | 7116 | 0,9% |
| 2011 | 7264 | 2,1% |
| 2015 | 7335 | 1% |
| 2018 | 7646 | 4,2% |
| lata 1963–2010: dane z 31 grudnia; 1945[7] i 1910[potrzebny przypis] bez szczególnej daty | ||
Luzino jest wsią charakteryzującą się dużym przyrostem ludności spowodowanym wysokim przyrostem naturalnym oraz migracją ludzi z sąsiednich miejscowości, szczególnie z terenów powiatu wejherowskiego i Trójmiasta. Luzino jest jedną z największych wsi w województwie pomorskim, a także jedną z większych w Polsce.
Zabytki edytuj
- Kościół św. Wawrzyńca zbudowany w latach 1733–1740 i rozbudowany (przedłużenie prezbiterium ku wschodowi) w pierwszej połowie XX wieku; z bogatym barokowym wyposażeniem wewnętrznym. Na dachu kościoła znajduje się chorągiewka z datą 1689 pochodząca z poprzedniego kościoła drewnianego. Wewnątrz zwracają uwagę liczne rzeźby z XVIII w., droga krzyżowa z XIX w., XVIII-wieczna chrzcielnica oraz wykuta z kamienia średniowieczna kropielnica pochodząca z poprzedniego kościoła. Na frontonie znajduje się fresk upamiętniający „marsz śmierci” i kanonizację o. Maksymiliana Kolbego pędzla artysty Edmunda Szyftera. Na wieży kościelnej znajdują się 4 dzwony: zabytkowy z gdańskiego warsztatu E. Lindemana z 1793 roku, dzwon „Niemiec” z 1895 r. (przeniesiony z kościoła ewangelickiego), dzwon „Maryja” (1950) oraz dzwon okrętowy; a także czynny zegar mechaniczny z 1912 roku. Na południowej ścianie kościoła umieszczono zegar słoneczny.
- Były neogotycki kościół ewangelicki – obecnie siedziba Gminnej Biblioteki Publicznej.
Atrakcje turystyczne edytuj
- Muzeum Kaszubskie przy ul. Ofiar Stutthofu (w budynku posterunku policji). W muzeum znajdują się eksponaty z typowej wsi kaszubskiej oraz historyczne urządzenia codziennego użytku. Muzeum składa się z dwóch części: w budynku – część muzealna oraz na wolnym powietrzu – skansen
- Park Dendrologiczny przy siedzibie Nadleśnictwa Strzebielino, w którym podziwiać można niespotykane na co dzień rzadkie okazy drzew i krzewów.
- Grodzisko położone w południowo-wschodniej części Luzina, w lesie nad rzeką Bolszewką.
Galeria edytuj
-
Plac św. Józefa w Luzinie wraz z kapliczką i zabytkowym budynkiem wybudowanym w 1911 roku. -
Obelisk „Pamięci Ofiar «Marszu Śmierci»” KL Stutthof usytuowany na Placu św. Józefa w Luzinie. -
Pomnik Towarzystwa Powstańców i Wojaków w Luzinie usytuowany przy ul. Kościelnej na miejscu pierwotnego pomnika zniszczonego przez hitlerowców podczas okupacji.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 70893
- ↑ a b Wieś Luzino (pomorskie) w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-09-28], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 695 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ ROZKŁAD JAZDY POCIĄGÓW: LUZINO [online], Portal Pasażera [dostęp 2018-08-01] (pol.).
- ↑ Tomasz Panecki (red.), Prusy Królewskie w drugiej połowie XVI wieku : suplement. Cz. 1, Mapy, plany, Warszawa: Instytut Historii PAN, 2021, ISBN 978-83-66911-07-9 (pol.).
- ↑ Familienforschung in Westpreußen. www.westpreussen.de. [dostęp 2015-08-15]. (niem.).
- ↑ Uchwała Nr XII/122/2011 Rady Gminy Luzino z dnia 17 października 2011 r. w sprawie uchwalenia „Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Gminy Luzino na 2012 rok”, listopad 2011 (Załącznik Nr 3 do Uchwały Nr XII/122/2011 Rady Gminy Luzino z dnia 17 października 2011 r.), s. 3.
Linki zewnętrzne edytuj
- Luzino, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 494.