Wikipedia

NML Cygni

czerwony hiperolbrzym w gwiazdozbiorze Łabędzia

NML Cygni – czerwony hiperolbrzym[1] i jedna z największych znanych gwiazd, o promieniu około 1650 razy większym niż promień Słońca[3], co odpowiada średnicy 15,3 au. Jej odległość od Ziemi wynosi ok. 1,61 kpc (około 5250 lat świetlnych)[1]. NML Cygni jest częścią asocjacji gwiazdowej Cygnus OB2[4].

NML Cygni
Ilustracja
Obraz w pasmie H-alfa asocjacji Cygnus OB2, w której znajduje się NML Cygni
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Łabędzia

Rektascensja

20h 46m 25,6s

Deklinacja

+40° 06′ 59,4″

Paralaksa (π)

0,620 ± 0,047×10−3″[1]

Odległość

5,25 tys. ly (1,61 kpc[1])

Wielkość obserwowana
(pasmo V)

16,60m

Ruch własny (RA)

−1,55 mas/rok[1]

Ruch własny (DEC)

−4,59 mas/rok[1]

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

hiperolbrzym

Typ widmowy

M6I[2]

Masa

25–40 M☉[1]

Promień

1642–2775 R☉[1]

Jasność

270 000 L☉[1]

Alternatywne oznaczenia
2MASS: J20462554+4006594
V1489 Cyg, RAFGL 2650, IRC +40448

Historia obserwacji edytuj

NML Cygni została odkryta w 1965 roku przez Neugebauera, Martza i Leightona, którzy opisali dwie bardzo czerwone gwiazdy, których temperatury ustalono na 1000 K[5]. Skrótowiec NML pochodzi od nazwisk odkrywców[6]. Druga gwiazda była przez krótki okres nazywana NML Tauri[7], obecnie jest znana jako IK Tauri[8], miryda typu widmowego M9. NML Cygni nadano również oznaczenie V1489 Cygni z uwagi na półregularne zmiany jasności[9], ale jest nadal powszechnie określana pierwotną nazwą. Jej skład zaczęto analizować wraz z odkryciem maserów wodnych (1612 MHz) w 1968 roku[10]. Wykryto cząsteczki H
2O, SiO, CO, HCN, CS, SO, SO
2 i H
2S[11].

Charakterystyka edytuj

Średnica NML Cygni jest około 1650 razy większa od średnicy Słońca. Gdyby została umieszczona w centrum Układu Słonecznego, sięgałaby poza orbitę Jowisza, do połowy odległości pomiędzy orbitami Jowisza i Saturna.

 
Porównanie wielkości wybranych ciał niebieskich
1. Merkury < Mars < Wenus < Ziemia
2. Ziemia < Neptun < Uran < Saturn < Jowisz
3. Jowisz < Proxima Centauri < Słońce < Syriusz
4. Syriusz < Pollux < Arktur < Aldebaran
5. Aldebaran < Rigel < Antares < Betelgeza
6. Betelgeza < VY Canis Majoris < NML Cygni < UY Scuti.

Jej objętość jest 4,5 miliarda razy większa od objętości Słońca. Jasność bolometryczna (Lbol) NML Cygni jest blisko trzysta tysięcy większa od jasności Słońca (L☉), a bolometryczna absolutna wielkość gwiazdowa (Mbol) wynosi około -9,0. Jest jednym z najjaśniejszych zimnych hiperolbrzymów[4] i jedną z najjaśniejszych gwiazd Drogi Mlecznej. Jest również półregularną gwiazdą zmienną, z okresem około 940 dni[4].

NML Cygni jest w okresie dojrzałym, w jej atmosferze odkryto ciężkie pierwiastki, cząsteczki i grupy, w szczególności tlen, grupy wodorotlenowe i wodę. Jest otoczona przez pył gwiazdowy[1][4] asymetrycznej mgławicy w kształcie fasoli, w której następuje dystrybucja pary wodnej z jej wodnych maserów[11].

NML Cygni traci rocznie ok. 2×10−4 M☉[11][12], najwięcej ze wszystkich znanych gwiazd. Jej roczna paralaksa wynosi ok. 0,62 milisekundy kątowej[1]. Z obserwacji wynika, że gwiazda ma dwie odrębne grube otoczki pyłu i molekuł. Głębokość optyczną wewnętrznej powłoki określono na 1,9 a zewnętrznej na 0,33[13]. Z uwagi na położenie NML Cygni na peryferiach masywnej asocjacji Cygnus OB2 wykrywalne efekty oddziaływania jej promieniowania na otaczający pył i gaz są ograniczone do obszarów oddalonych od centralnych, gorących gwiazd tej asocjacji[4].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i j k B. Zhang et al. The distance and size of the red hypergiant NML Cygni from VLBA and VLA astrometry. „Astronomy and Astrophysics”. 544 (A42), sierpień 2012. DOI: 10.1051/0004-6361/201219587. (ang.). 
  2. ↑ J. D. Monnier et al. High-Resolution Imaging of Dust Shells by Using Keck Aperture Masking and the IOTA Interferometer. „Astrophysical Journal”. 605 (1), s. 436–461, 2004-04-10. DOI: 10.1086/382218. (ang.). 
  3. ↑ Michael Thomas Schuster: Investigating the Circumstellar Environments of the Cool Hypergiants. ProQuest, 2007, s. 57. ISBN 978-0-549-32782-0. (ang.).
  4. ↑ a b c d e M. T. Schuster et al. Imaging the Cool Hypergiant NML Cygni’s Dusty Circumstellar Envelope with Adaptive Optics. „Astrophysical Journal”. 699 (2), s. 1423–1432, 2009-07-10. DOI: 10.1088/0004-637X/699/2/1423. (ang.). 
  5. ↑ G. Neugebauer, D.E. Martz, R.B. Leighton. Observations of Extremely Cool Stars. „Astrophysical Journal”. 142, s. 399–401, lipiec 1965. DOI: 10.1086/148300. Bibcode: 1965ApJ...142..399N. (ang.). 
  6. ↑ New infrared sources and their interpretation. W: J.B. Hearnshaw: The Measurement of Starlight: Two Centuries of Astronomical Photometry. Cambridge University Press, 2 maja 1996, s. 278. ISBN 978-0-521-40393-1. (ang.).
  7. ↑ Peter Pesch. Objective-Prism Spectra of Some Very Red Stars. „Astrophysical Journal”. 147, s. 381, styczeń 1967. DOI: 10.1086/149015. Bibcode: 1967ApJ...147..381P. (ang.). 
  8. ↑ B.V. Kukarkin, Yu. N. Efremov, M.S. Frolov, G.I. Medvedeva i inni. Identification List of the New Variable Stars Nominated in 1968. „Information Bulletin on Variable Stars”. 311 (1), 8 listopada 1968. Bibcode: 1968IBVS..311....1K. (ang.). 
  9. ↑ B.V. Kukarkin, P.N. Kholopov, N.P. Kukarkina. 61st Name-List of Variable Stars. „Information Bulletin on Variable Stars”. 1068 (1), 27 listopada 1975. Bibcode: 1975IBVS.1068....1K. (ang.). 
  10. ↑ R.J. Cohen, G. Downs, R. Emerson, M. Grimm i inni. Narrow polarized components in the OH 1612-MHz maser emission from supergiant OH-IR sources. „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”. 225, s. 491–498, 1 kwietnia 1987. DOI: 10.1093/mnras/225.3.491. Bibcode: 1987MNRAS.225..491C. (ang.). 
  11. ↑ a b c NML Cygni. W: Kevin Marvel: The Circumstellar Environment of Evolved Stars As Revealed by Studies of Circumstellar Water Masers. Universal-Publishers, 19 grudnia 1996, s. 182–212. ISBN 978-1-58112-061-5. (ang.).
  12. ↑ Combined Array for Research in Millimeter-wave Astronomy. [dostęp 2012-08-27]. (ang.).
  13. ↑ W.C. DanchiI, W.H. Green, D.D.S. Hale, K. McEleroy i inni. Proper Motions of Dust Shells Surrounding NML Cygni. „Astrophysical Journal”. 555, s. 405, lipiec 2001. DOI: 10.1086/322237. Bibcode: 2001ApJ...555..405D. (ang.). 

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=NML_Cygni&oldid=71860716”