Wikipedia

Rzyki

wieś w województwie małopolskim

Rzyki – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie wadowickim, w gminie Andrychów[4][5].

Rzyki
wieś
Ilustracja
Kościół w Rzykach
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

wadowicki

Gmina

Andrychów

Liczba ludności (2017)

3180[2]

Strefa numeracyjna

33

Kod pocztowy

34-125[3]

Tablice rejestracyjne

KWA

SIMC

0045333

Położenie na mapie gminy Andrychów
Mapa konturowa gminy Andrychów, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Rzyki”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Rzyki”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Rzyki”
Położenie na mapie powiatu wadowickiego
Mapa konturowa powiatu wadowickiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Rzyki”
Ziemia49°48′55″N 19°23′18″E/49,815278 19,388333[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

W latach 1975–1998 wieś położona była w województwie bielskim.

Położenie edytuj

Pola i zabudowania miejscowości Rzyki znajdują się w dolinie potoku Rzyczanka, oraz na stokach wznoszących się nad nią gór Beskidu Małego. Od południa jest to północno-wschodni grzbiet Potrójnej (Czarnego Gronia) i Pasmo Łamanej Skały, od wschodu odchodzący od Gronia Jana Pawła II jego boczny, północno-zachodni grzbiet[6]. Komunikację zapewnia MZK, PKS oraz busy.

Pochodzenie nazwy edytuj

Nazwa wsi pochodzi od licznie spływających potoków. Pierwotnie Rzyki określano jako Nową Wieś. Później pojawiły się: Rzeczki, Rzyczki. Po osadnikach wołoskich pozostały ślady w postaci nazw przysiółków np. Praciaki (od słowa proc – człowiek zajmujący się hodowlą świń[7]).

Integralne części wsi edytuj

Integralne części wsi Rzyki[4][5]
przysiółki Czarny Groń, Hatale, Hatalówka, Młockówka, Potrójna, Praciaki, Pracica, Równice, Sordylówka
części wsi Biczaki, Burowie, Butory, Frysie, Haczki, Jagódki, Kiszczaki, Kopry, Krzysie, Kubiki, Mikołajki, Młocki Dolne. Młocki Górne, Młynarczyki, Moskwiki, Mydlarze, Sabudy, Służyny, Sobale, Styły, Szafarze, Szczęśniaki, Ścibory, Tomiczki, Urbanki, Wantoły, Wawrzyny

Historia edytuj

Rzyki powstały w latach 1558–1560[8]. Po raz pierwszy wzmiankowane zostały w 1564 roku jako Nowa Wieś, w 1569 jako Nowa Wieś Zagorniki, a w 1580 jako Rzeczki[9]. Zostały zasiedlone ludnością wołoską na prawie wołoskim. Były siedzibą wojdy dla okolic Beskidu Małego.

Słynęły z wyrobu gontów zwanych regionalnie pascekami. Mieszkańcy zajmowali się również tkactwem i wyrobem szkła. W XVIII w. na stokach Turonia (683 m) funkcjonowała niewielka huta szkła. W 1789 roku powołano tutaj sąd kupiecki, który rozpatrywał sprawy osadników klucza zatorskiego.

Według danych z 31 grudnia 2014 roku miejscowość miała 3171 mieszkańców. Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół Rzymskokatolicki (parafia św. Jakuba).

Zabytki edytuj

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[10].

  • Zespół sakralny: kościół pw. św. Jakuba Starszego, otoczenie.

Inne

  • Stara kuźnia w Rzykach, przy której odpoczywał Karol Wojtyła.

Osoby związane z miejscowością edytuj

 
Remiza OSP
 
Centrum
 
Kuźnia i tablica upamiętniająca Jana Pawła II
 
Szkoła

Sport edytuj

W Rzykach istnieje futbolowy Ludowy Klub Sportowy Leskowiec Rzyki który został założony w 1957 roku[12]. Największym sukcesem klubu jest dwukrotny awans do ligi okręgowej[13].

Turystyka edytuj

Rzyki leżą u podnóża Leskowca. Przez wieś przebiegają szlaki turystyczne:

  – z Rzyk na przełęcz pomiędzy Leskowcem a Groniem Jana Pawła II.
  – z Inwałdu do Rzyk.

We wsi znajduje się Całoroczny Ośrodek Wypoczynkowy „Czarny Groń” (z rozbudowaną bazą noclegową i wypoczynkową), SKI-Centrum Pracica (stoki narciarskie z niezbędną infrastrukturą) oraz kilka gospodarstw agroturystycznych.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 119981
  2. ↑ Coraz mniej mieszkańców w gminie Andrychów. Mamy dokładne dane – mamNewsa.pl [online], www.mamnewsa.pl [dostęp 2018-03-29].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1130 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  5. ↑ a b GUS. Rejestr TERYT.
  6. ↑ Radosław Truś: Beskid Mały. Przewodnik. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2008. ISBN 978-83-89188-77-9.
  7. ↑ Jan Zieliński: Do źródeł Wieprzówki. Andrychów: Polska Fundacja Ochrony Przyrody „PRONATURA” w Krakowie, 2003.
  8. ↑ Artur Oboza. 450 lecie lokacji Rzyk na prawie wołoskim. „Wadoviana: przegląd historyczno-kulturalny”. 12, s. 79, 2009. 
  9. ↑ A. Oboza, 450 lecie..., 2009, s. 78
  10. ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01].
  11. ↑ Muzeum Miejskie w Wadowicach, Zbrodnia w imieniu prawa [online].
  12. ↑ Informacje podstawowe – LKS Leskowiec Rzyki [online], lksleskowiec.futbolowo.pl [dostęp 2020-03-13].
  13. ↑ Liga okręgowa 2001/2002, grupa: Wadowice [online], www.90minut.pl [dostęp 2020-03-13].

Bibliografia edytuj

  • Mapa Beskidu Małego. Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1993.
  • Andrzej Matuszczyk: Beskid Mały. Wadowice: Grafikon, 2004. ISBN 83-88744-18-6.
  • Jan Zieliński: Do źródeł Wieprzówki. Andrychów: Polska Fundacja Ochrony Przyrody „PRONATURA” w Krakowie, 2003. ISBN 83-917420-1-6.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rzyki&oldid=73027581”