Stanisław Künstler
Stanisław Künstler (ur. 2 maja 1892 w Józefowie, zm. 4 stycznia 1971 w Londynie) – pułkownik doktor Wojska Polskiego. Naczelny Wódz generał broni Władysław Anders mianował go generałem brygady ze starszeństwem z 1 stycznia 1964 roku w korpusie generałów[1].
| |
 pułkownik
| |
| Data i miejsce urodzenia |
2 maja 1892 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
4 stycznia 1971 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1947 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
5 Dywizji Piechoty |
| Stanowiska |
szef sztabu dywizji |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
            
| |
.png){kind=small}
Życiorys edytuj
Był synem Jana. Od sierpnia 1914 do września 1917 walczył w Legionach Polskich. Był m.in. oficerem 1 pułku artylerii. 25 maja 1915 awansował na chorążego, a 1 grudnia 1915 na podporucznika[2]. Latem 1917, po kryzysie przysięgowym, wcielony został do cesarskiej i królewskiej armii, w której ukończył szkołę oficerską.
W okresie od stycznia 1920 do września 1921 był słuchaczem I Kursu Normalnego Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. W tym czasie (od kwietnia do grudnia 1920) pełnił służbę w Oddziale III Operacyjnym Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego na stanowisku szefa Sekcji „Wschód”. 6 września 1921, po ukończeniu kursu i „przyznaniu pełnych kwalifikacji do służby na stanowiskach Sztabu Generalnego”, przydzielony został na stanowisko szefa sztabu 5 Dywizji Piechoty we Lwowie, pozostając oficerem nadetatowym 2 pułku artylerii polowej Legionów w Kielcach[3]. 27 września 1923 roku został przeniesiony do Oddziału II Sztabu Generalnego w Warszawie[4]. Zajmował w nim stanowisko kierownika Referatu Ogólnego, a od lutego 1925 – kierownika Samodzielnego Referatu Ligi Narodów[5][6]. W październiku 1927 wyznaczony został na stanowisko zastępcy dowódcy 1 pułku artylerii ciężkiej, stacjonującego w Twierdzy Modlin[7]. 22 marca 1929 został przesunięty na stanowisko dowódcy pułku[8]. W czerwcu 1931 został I oficerem sztabu inspektora armii we Lwowie[9]. W marcu 1937 został oficerem do zleceń II Wiceministra Spraw Wojskowych i szefa Administracji Armii, gen. bryg. Aleksandra Litwinowicza. W sierpniu 1938 wyznaczony został na stanowisko dowódcy 3 Grupy Artylerii w Grodnie[1]. Rok później, w sierpniu 1939, objął stanowisko dowódcy artylerii Armia „Prusy”.
W okresie II RP został osadnikiem wojskowym w kolonii Wola Korybutowiecka (osada Gniłowa, gmina Wiśniowiec, powiat krzemieniecki)[10].
W trakcie kampanii wrześniowej 27 września 1939 we wsi Wołoczuchy (Wołczuchy) k. Gródka Jagiellońskiego dostał się do niewoli sowieckiej, gdy z częścią sztabu gen. Dąb-Biernackiego kierował się na południe. Sowieci przesłuchiwali go najpierw w Winnikach, by następnie przez Tarnopol przewieźć do obozu przejściowego we Frydrychówce. Po kilku dniach pobytu w obozie przejściowych został przewieziony do obozu w Putywlu[11]. Od 1940 był osadzony w obozie jenieckim NKWD w Griazowcu[12][13]. Stamtąd 10 października 1940 został przewieziony do Moskwy[14]. W 1941 był osadzony w moskiewskim więzieniu Butyrki[15]. W sierpniu 1941, po zawarciu układu Sikorski-Majski oraz podpisaniu umowy wojskowej z ZSRR i ogłoszeniu „amnestii” dla obywateli polskich w ZSRR, zwolniony został z więzienia i wcielony do Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, w których powierzono mu stanowisko dowódcy artylerii. W październiku 1942 został oficerem łącznikowym przy brytyjskim Dowództwie Persja-Irak. W październiku 1943 wyznaczony został na stanowisko zastępcy szefa sztabu Armii Polskiej na Wschodzie, a w marcu 1944 szefa sztabu Dowództwa Jednostek Wojskowych na Środkowym Wschodzie[1]. Od kwietnia 1945 do lipca 1947 zajmował stanowisko dowódcy Jednostek Terytorialnych w Egipcie[1].
Po demobilizacji pozostał na emigracji. Naczelny Wódz generał broni Władysław Anders mianował go generałem brygady ze starszeństwem z 1 stycznia 1964 roku w korpusie generałów[1]. Mieszkał w Londynie, gdzie zmarł 4 stycznia 1971 roku.
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari[16]
- Krzyż Niepodległości (6 czerwca 1931)[17]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Walecznych (dwukrotnie)[16]
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
- Złoty Krzyż Zasługi (29 kwietnia 1925)[18]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[16]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[16]
- Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych (12 maja 1936)
- Komandor Orderu Korony Rumunii (Rumunia)[16]
- Oficer Orderu Legii Honorowej (Francja, 24 czerwca 1929)[19]
- Kawaler Orderu Leopolda (Belgia)[20]
- Order Trzech Gwiazd (Łotwa)[16]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 119.
- ↑ Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 37.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 99, 717, 815.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 63 z 27 września 1923 roku, s. 584.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 23 z 28 lutego 1925 roku, s. 102.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 9, 640, 738.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 304.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 22 marca 1929 roku, s. 102.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 3 sierpnia 1931 roku, s. 235.
- ↑ Osadnicy wojskowi – lista kompletna. kresy.genealodzy.pl. s. 102. [dostęp 2015-04-05].
- ↑ Samodzielny Referat Historyczny Dowództwa PSZ w ZSRR/Biuro Dokumentów Armii Polskiej na Wschodzie, Dokumenty Władysława Andersa. Reports, 18 września 1939 [dostęp 2019-03-25].
- ↑ Jerzy Turski: Lista jeńców z obozu w Griazowcu. W: Zdzisław Peszkowski: Wspomnienia jeńca z Kozielska. Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, 1989, s. 71. ISBN 83-85015-66-3.
- ↑ Lista jeńców Kampanii Wrześniowej 1939, umieszczonych w obozie w Griazowcu. raportnowaka.pl. s. 18. [dostęp 2015-11-20].
- ↑ Stanisław Jaczyński. „Willa szczęścia” w Małachówce. Próby pozyskania przez NKWD oficerów polskich do współpracy politycznej i wojskowej (1940–1941). „Przegląd Historyczno-Wojskowy”, s. 65, 2011. 12 (63)/3 (236).
- ↑ Stanisław Jaczyński. „Willa szczęścia” w Małachówce. Próby pozyskania przez NKWD oficerów polskich do współpracy politycznej i wojskowej (1940–1941). „Przegląd Historyczno-Wojskowy”, s. 74, 2011. 12 (63)/3 (236).
- ↑ a b c d e f Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 404.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1925 r. nr 102, poz. 438 „za zasługi położone przy zawieraniu umów międzynarodowych”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 12 grudnia 1929 roku, s. 361.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 9.
Bibliografia edytuj
- Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.