Stanisław Oktawiusz Małachowski
Stanisław Oktawiusz Małachowski h. Nałęcz (ur. 1 stycznia 1882 w Białozórce, zm. 3 listopada 1971 w Santiago) – generał brygady Wojska Polskiego.
| |
 generał brygady
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1 stycznia 1882 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1903–1945 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
4 Dywizja Strzelców Polskich (WP na Wschodzie), XX Brygada Piechoty (II RP), 10 Dywizja Piechoty (II RP) |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
              
| |
Życiorys
edytujOd 1903 był oficerem piechoty Armii Imperium Rosyjskiego. W trakcie I wojny światowej dowodził pułkiem, a w styczniu 1917 awansował na stopień pułkownika.
Po rewolucji lutowej i obaleniu caratu brał udział w Związkach Wojskowych Polaków w Rosji. Po przewrocie bolszewickim (rewolucji październikowej) wstąpił we wrześniu 1918 do tzw. Oddziału Polskiego utworzonego na Kubaniu przy Armii Ochotniczej generała Michaiła Aleksiejewa. Po przekształceniu w październiku 1918 oddziału w 4 Dywizję Strzelców Polskich wszedł w jej skład. Od listopada 1918 dowodził samodzielną Brygadą Strzelców Polskich. Po przetransportowaniu w grudniu 1918 4 Dywizji Strzelców do Odessy i jej reorganizacji został dowódcą 14 pułku strzelców, od marca 1919 zastępca dowódcy dywizji, generała Lucjana Żeligowskiego.
Wraz z dywizją poprzez Besarabię, Bukowinę przybył w połowie czerwca 1919 do Galicji Wschodniej. Uczestniczył w końcowej fazie wojny polsko-ukraińskiej, następnie w wojnie polsko-bolszewickiej. Od lipca 1919 do lutego 1920 dowodził XX Brygadą Piechoty, a od 1 marca do 10 września 1920 XIX Brygadą Piechoty. 28 września 1920 objął dowództwo 10 Dywizji Piechoty i sprawował je do 15 lipca 1927. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919, a 31 marca 1924 awansowany na generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 20. lokatą w korpusie generałów. Od lipca 1927 do września 1934 był dowódcą Okręgu Korpusu IV w Łodzi. Zarówno w dywizji, jak i w DOK jego adiutantem był kpt. Kazimierz Czyhiryn[1]. Od 31 grudnia 1934 Stanisław Małachowski w stanie spoczynku – osiadł w Łodzi.
Od stycznia 1924 do stycznia 1925 był prezesem Łódzkiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej[2].
Posiadał status osadnika wojskowego i ziemię w osadzie Chlewiszcze (gmina Braszewicze)[3].
Po napaści Niemiec na Polskę w 1939 roku zgłosił się do służby – zorganizował obronę Modlina i czasowo nią dowodził, a potem został zastępcą dowódcy obrony Modlina, generała Wiktora Thommée, do czasu kapitulacji. Po kampanii wrześniowej przebywał w niewoli niemieckiej (oflagi Murnau i Königstein) do roku 1945.
Po uwolnieniu udał się do Francji, a w 1952 do Chile. Tam pracował społecznie wśród Polonii i kombatantów i tam zmarł 3 listopada 1971[4]. Zgodnie z życzeniem zwłoki zostały spopielone, sprowadzone do kraju i 15 lutego 1972 złożone na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera 28CII-2-1)[5].
Żona, z pochodzenia Szwedka, Anna-Lisa Pettersen–Riedberg[6] i jedyny syn Raul[6].
Jego imię nosi jedna z łódzkich ulic[7].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari[8]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)[9][10]
- Krzyż Niepodległości (17 marca 1932)[11]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)[8][12]
- Krzyż Walecznych[8]
- Złoty Krzyż Zasługi (19 marca 1931)[13]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[8]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[8]
- Komandor Orderu Orła Białego (Jugosławia, 1925)[8][14]
- Komandor Orderu Chrystusa (Portugalia, 1931)[15]
- Komandor Orderu Białej Róży Finlandii (Finlandia)
- Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja, 1921)[8][16]
- Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny (Francja)[8]
- Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”)[8]
Przypisy
edytuj- ↑ Kpt. Kazimierz Czyhiryn opuszcza Łódź, przenosząc się do Lwowa. „Republika”, s. 6, nr 40 z 10 lutego 1938.
- ↑ Mariusz Goss, Bożena Lidia Szmel, Łódzki OZPN. 80 lat. 1920–2000. Ludzie, fakty, kluby, wyd. gia, Katowice 2000, s. 169.
- ↑ Osadnicy wojskowi – lista kompletna. kresy.genealodzy.pl. s. 119. [dostęp 2015-04-05].
- ↑ Krzysztof Smolana. Dzieje Polaków w Chile. „Studia Polonijne”. Tom 14, s. 95, 1992.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze.
- ↑ a b Michał Haykowski, Szwedzkimi śladami w Polsce (cz. 14). Żona generała, matka Polaka; [w:] „Polonia”, nr 3/1997.
- ↑ Małachowskiego Stanisława Łódź (Łódź-Widzew, ...), Ulica, 90-158, 90-159, 90-160 [online], mapa.targeo.pl [dostęp 2024-07-15] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Czy wiesz kto to jest?. Stanisław Łoza (red.). Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 462.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 630 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
- ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 15 z 11 listopada 1928.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 64, poz. 82 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 26.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 101 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
- ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 12 z 4 lutego 1925.
- ↑ Portugalskie odznaczenia: MALACHOWSKI Stanislas.
- ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 1717 z 28 maja 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 29, poz. 1208).
Bibliografia, linki
edytuj- Mieczysław Cieplewicz, Stanisław Oktawiusz Małachowski w: Polski Słownik Biograficzny, t. XIX Warszawa-Kraków-Wrocław –Gdańsk 1974, s. 423 wersja zdigitalizowana IPSB
- Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej. wyd.: Editions Spotkania Warszawa 1991.
- Mieczysław Bielski: Grupa Operacyjna „Piotrków” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1991, s. 396–397. ISBN 83-11-07836-X.
- H.P Kosk, Generalicja Polska, wyd.: Oficyna Wydawnicza „Ajaks” Pruszków 1998.