Tomaszówka (obwód kijowski)
Tomaszówka (ukr. Томашівка, Tomasziwka) – wieś w rejonie fastowskim obwodu kijowskiego nad rzeką Irpień, centrum administracyjne tomaszowskiej silskiej rady (Томашівська сільська рада).
![]() Dwór w Tomaszówce Chojeckich | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Obwód | |||||
Rejon | |||||
Powierzchnia |
2,04 km² | ||||
Wysokość |
145 m n.p.m. | ||||
Populacja • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Nr kierunkowy |
+380 4565 | ||||
Kod pocztowy |
08513 | ||||
Położenie na mapie Kijowa i obwodu kijowskiego ![]() | |||||
Położenie na mapie Ukrainy ![]() | |||||
![]() |
Legendarne początki
edytujNazwa wsi pochodzi jakoby od imienia przywódcy oddziału chłopskich powstańców (kozaków, hajdamaków) – niejakiego Tomasza, który poległ w tej okolicy, walcząc ze szlachtą. Towarzysze Tomasza usypali kurhan nad jego grobem, a w pobliżu zbudowali trzy chaty, które stały się zalążkiem późniejszej wsi[1][2][3].
Historia
edytujTeren późniejszej wsi Tomaszówka w latach 80. XVI w. należał do dóbr kijowskiej Ławry Pieczerskiej. Po unii brzeskiej majątek ten przeszedł w ręce unickich metropolitów kijowskich (Rahoza, Pociej, Rutski, Korsak, Sielawa). Pierwsza pisemna wzmianka o wsi pochodzi z 1676 r.[4] Na początku XVIII w. znalazła się na obszarze ogarniętym przez powstanie Semen Palija na Ukrainie Prawobrzeżnej[1][2][3]. W 1714 r. Tomaszówka powróciła do metropolitów unickich. Tomaszówka przynależała do województwa kijowskiego Korony Królestwa Polskiego i według wojewódzkiej taryfy podatku podymnego w 1754 we wsi znajdowało się 20 domów[5]. Wieś została zajęta przez Rosję w 1793 w II rozbiorze Polski, i w 1795 r. została przejęta na własność rosyjskiego skarbu państwa. Katarzyna II podarowała wieś kniaziowi Grigorijowi Aleksiejewiczowi Dołgorukowi, który w 1810 r. sprzedał Tomaszówkę polskiemu szlachcicowi Janowi Nepomucenowi Chojeckiemu herbu Lubicz. Chojeccy władali Tomaszówką przez ponad 100 kolejnych lat.
Dwór
edytujW 1903 r. Zygmunt Chojecki po pożarze obszernego dworu wybudował tu nową murowaną piętrową rezydencję, opisaną przez Antoniego Urbańskiego[6]. Architektem, który zaprojektował budowlę, był Walerian Kulikowski z Wilna. Rezydencja, jako piętrowa, została wybudowana w stylu eklektycznym z dekorowanymi wieżyczkami i bogato zdobioną fasadą, miała od podjazdu górne balkony i narożną wieżę. W dworze znajdowała się kaplica oraz kolekcja polskiej literatury i malarstwa portretowego oraz historycznego (m.in. obrazy Gersona - Poseł Wilczek prosi Jana III o pomoc dla oblężonego Wiednia, Lessera - Wjazd Jagiełły na zamek Wawelski i Löfflera – Po napadzie Tatarów). Pałac ocalał do dzisiejszych czasów. Po przejęciu pałacu w okresie radzieckim ulokowano w nim szkołę. W 2000 roku został przejęty przez zakonników prawosławnych klasztoru moskiewskiego patriarchatu. Od XIX w. w Tomaszówce mieszkało ok. 800 mieszkańców, znajdowała się tu stacja pocztowa, stacja kolejowa, młyn oraz niewielka szkoła. Miejscowość znajdowała się na terenie powiatu (ujezdu) skwirski i należała do rzymskokatolickiej parafii Dziadowszczyzna (Dydowszczyzna, Didowszczyzna), dekanatu skwirskiego. Ludność prawosławna również korzystała z dwóch cerkwi w Dziadowszczyźnie. Po Chojeckich Tomaszówka należała do Zygmunta Straszyńskiego herbu Lubicz (ur. w 1871). W czasach radzieckich rezydencja pełniła funkcję budynku szkolnego. W dawnej siedzibie Chojeckich mieści się obecnie męski monastyr Złożenia Szat Przenajświętszej Bogurodzicy (Свято-Богородичный Ризоположенский мужской монастырь), znajdujący się w jurysdykcji Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego. Skit został założony w 2000 r. Klasztor pełni ponadto rolę ośrodka wypoczynkowego dla duchowieństwa oraz atrakcji turystycznej (park, ferma strusi)[7][8].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Усадьба Хоецких. Достопримечательность. Томашовка. Веломаршруты (velorout), 2013-05-03. [dostęp 2013-07-16]. (ros.).
- ↑ a b Петро Власенко: Томашовка, Киевская область (Tomashivka, ТОМАШІВКА, Київська обл.). ua.vlasenko.net, 2013-05-03. (ros.). - fotokopia strony z opracowania historii wsi
- ↑ a b Село Томашівка. Мій дім, моя хатина, моя хата, 2013-05-03. [dostęp 2013-07-16]. (ros.).
- ↑ Роман Маленков: Томашовка. Украина Инкогнита. (ros.).
- ↑ Київське воєводство XVIII століття. Ridni.org. [dostęp 2020-09-20]. (ukr.).
- ↑ A. Urbański, Memento kresowe, Warszawa 1929, s. 73-76.
- ↑ Томашовка. Киевская область. lyasha.livejournal.com, 2006-06-06. [dostęp 2013-07-16]. (ros.).
- ↑ Анна Лукинская: Чайковский у нас чай пил. Подорож Україною. [dostęp 2013-07-16]. (ros.).