Wikipedia:Artykuły na medal/Maj 2011

zajawka

Ulica Wileńska – raciborska ulica o długości 415 m w dzielnicy Nowe Zagrody. Została wytyczona w 1903 roku. Rozpoczyna się od skrzyżowania z ulicą Browarną i Wojska Polskiego, a kończy na skrzyżowaniu z ulicą Lwowską i Warszawską. Znajduje się przy niej kilka eklektycznych kamienic, bloków mieszkalnych, kompleks boisk Orlik 2012, budynek administracyjny Spółdzielni Mieszkaniowej Nowoczesna, Cech Rzemiosł Różnych, urząd stanu cywilnego, Zespół Szkół Budowlanych i Rzemiosł Różnych, Zespół Szkół Zawodowych, Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia, a także budynek należący do raciborskiej Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej.

zajawka

Nosorożec jawajski – gatunek ssaka z rodziny nosorożcowatych, jeden z pięciu żyjących do dziś gatunków nosorożców. Należy do tego samego rodzaju, co nosorożec indyjski. Łączy je podobna, przypominająca mozaikę skóra stwarzająca wrażenie opancerzenia. Nosorożec jawajski, mierząc 3,1–3,2 m długości i 1,4–1,7 m wysokości, jest mniejszy od swego krewniaka, wielkością bardziej zbliża się do nosorożca czarnego. Jego rogi, mniejsze niż u innych nosorożców, osiągają zwykle poniżej 25 cm. Gatunek cechował się niegdyś szerokim zasięgiem występowania. Rozciągał się on od Indonezji przez południowo-wschodnią Azję do Indii i Chin. Pomimo tego uznaje się go dziś za krytycznie zagrożony. Na wolności przetrwały jedynie dwie populacje, licząca około 40-50 zwierząt w Parku Narodowym Ujung Kulon na Jawie w Indonezji i ok. 8 sztuk w wietnamskim Parku Narodowym Cat Tien.

zajawka

Neptun (łac. neptunium, symbol Np) – pierwiastek chemiczny z grupy aktynowców o liczbie atomowej 93. Jest radioaktywnym pierwiastkiem metalicznym, pierwszym przedstawicielem transuranowców. Jego najtrwalszym izotopem jest ²³⁷Np o czasie połowicznego rozpadu ok. 2 mln lat, powstający w kilogramowych ilościach jako produkt uboczny pracy reaktorów jądrowych, np. podczas produkcji plutonu. Bardzo małe ilości tego pierwiastka można znaleźć w rudach uranowych. Pierwiastek ten jest używany do produkcji jednego z izotopów plutonu, do konstrukcji detektorów neutronów wysokoenergetycznych oraz badane są jego związki chemiczne wykazujące własności nadprzewodzące.

zajawka

Bitwa o wzgórze 140 – bitwa stoczona 9 sierpnia 1944 roku w ramach Operacji Totalize pomiędzy grupą bojową z 4 Kanadyjskiej Dywizji Pancernej a wojskami niemieckimi, głównie z 12 Dywizji Pancernej SS „Hitlerjugend”. Rozegrała się nieopodal normandzkiej wsi Estrées-la-Campagne, gdy podczas nocnego ataku kanadyjskie wojska zboczyły z osi natarcia, zajmując teren niezgodny z rozkazami własnego dowództwa. Konsekwencją pomyłki, było całkowite zniszczenie kanadyjskich oddziałów przez kilkunastogodzinny niemiecki kontratak. Był to przypadek bez precedensu podczas kampanii normandzkiej, jak i prawdopodobnie całej II wojny światowej, aby tak duże siły straciły orientację w terenie, zgubiły drogę i w konsekwencji zostały całkowicie rozbite.

zajawka

Konstanty Aleksander Wiktor Schmidt-Ciążyński (ur. 18 lutego 1818, zm. 5 stycznia 1889 w Gorycji) – kolekcjoner i znawca sztuki, ofiarodawca dużego zbioru dla Muzeum Narodowego w Krakowie. Studiował prawdopodobnie w Dorpacie. Następnie w latach 1839–1851 przebywał w Sankt Petersburgu, gdzie pracował w Ermitażu m.in. w charakterze restauratora obrazów dawnych mistrzów włoskich. Wtedy też rozpoczął tworzenie prywatnej kolekcji gemm, obrazów i grafik. W latach 1851–1859 w Paryżu zajmował się handlem dziełami sztuki, prowadząc renomowany antykwariat. Uzyskał patent dostawcy dworu Napoleona III. W roku 1859 przeniósł się do Londynu, gdzie stopniowo pozbywał się swojej kolekcji, zachowując jedynie gemmy i niektóre ulubione obrazy. U schyłku życia zdecydował o przekazaniu posiadanych zbiorów do polskich muzeów.

zajawka

Lola T97/30 – samochód Formuły 1 zaprojektowany przez Erika Broadleya dla zespołu MasterCard Lola, który podjął próbę uczestnictwa w sezonie 1997. Kierowcami byli debiutant, mistrz Formuły 3000 z 1995 roku, Vincenzo Sospiri, oraz Ricardo Rosset, który przyszedł z Footworka. T97/30 był pierwszym uczestniczącym w zawodach Formuły 1 modelem zbudowanym przez Lola Racing Cars od czasów T93/30. Pierwotnie zespół planował zadebiutować w sezonie 1998, ale ze względu na naciski MasterCard debiut przełożono na sezon 1997. Oznaczało to brak czasu na testy, zarówno w tunelu aerodynamicznym, jak i na torze, a później spowodowało, że zespół po bardzo krótkim czasie wycofał się z Formuły 1.

zajawka

Cosworth 4WD – samochód Formuły 1, zaprojektowany w 1969 roku przez Robina Herda dla firmy Cosworth. Nigdy nie wziął udziału w wyścigu, a jego głównym przeznaczeniem było przeprowadzanie testów przez Trevora Taylora i Mike’a Costina w celu poprawienia trakcji samochodów napędzanych przez silniki Cosworth DFV. Jest to jedyny samochód Formuły 1 zbudowany przez Coswortha.

zajawka

Zamach stanu w Nigrze w 2010 – zamach stanu przeprowadzony 18 lutego 2010 przez nigerskie wojsko przeciw prezydentowi Mamadou Tandji. Jego wynikiem było obalenie prezydenta i przejęcie władzy przez juntę wojskową – Radę Najwyższą na rzecz Przywrócenia Demokracji (CSRD), na czele z mjr Salou Djibo. Prawie 14-miesięczne rządy junty wojskowej zakończyły się 7 kwietnia 2011, kiedy na urząd prezydenta zaprzysiężony został Mahamadou Issoufou, wieloletni lider opozycji i zwycięzca wyborów prezydenckich.

zajawka

Walki o archipelag Marianów – operacje desantowe przeprowadzone w czerwcu i lipcu 1944 roku (przy czym zakończenie walk na Guam nastąpiło 10 sierpnia) pod kryptonimem Forager przez wojska amerykańskie w czasie wojny na Pacyfiku. Celem operacji było zajęcie wysp Saipan, Tinian i Guam, stanowiących pierwszy wewnętrzny pierścień obrony wysp macierzystych Japonii. Zajęcie kluczowych wysp archipelagu otwierało Amerykanom drogę do kolejnych celów w archipelagach Palau i Filipin, a w końcu – przed planowaną inwazją Japonii – wysp Iwo Jima i Okinawa. Zwycięstwo na Marianach miało duże znaczenie – w sensie strategicznym i propagandowym – i tak też zostało odczytane zarówno w USA, jak i w Japonii, gdzie po upadku Saipanu podał się do dymisji gabinet premiera Hideki Tōjō.