Synod w Borzykowej
Synod w Borzykowej – synod prowincjonalny duchowieństwa zwołany w 1210 przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Henryka Kietlicza, połączony ze zjazdem książąt polskich: Henryka Brodatego, Leszka Białego, Konrada mazowieckiego i Władysława Odonica.
Czas i miejsce synodu edytuj
Synod odbył się pod koniec lipca (dokumenty synodu w większości opatrzone są datą 29 lipca 1210) w Borzykowej (łac.: Boricov). O wyborze Borzykowej na miejsce synodu zdecydowały prawdopodobnie dwa argumenty. Po pierwsze była znaczącym ośrodkiem życia religijnego zlokalizowanym na terenie podległym kapitule gnieźnieńskiej. Po drugie miała korzystną lokalizację geograficzną, położona w pobliżu średniowiecznego szlaku łączącego Małopolskę z Wielkopolską, na pograniczu ziemi sieradzkiej z ziemią krakowską była łatwo osiągalna przez wszystkich uczestników synodu[1].
Uczestnicy synodu edytuj
W synodzie mogło uczestniczyć nawet około 1000 osób, licząc wszystkich dostojników wraz z ich świtami[2]. Spośród znanych osób wymieniani są:
- ze strony duchowieństwa:
- Henryk Kietlicz - arcybiskup gnieźnieński, przewodniczący synodu,
- Wincenty Kadłubek - biskup krakowski, współprzewodniczący synodu,
- Arnold - biskup poznański,
- Wawrzyniec - biskup wrocławski
- Gedko - biskup płocki
- Ogierz - biskup kujawski
- Wawrzyniec - biskup lubuski
oraz Hugon - dziekan gnieźnieński, Piotr - dziekan krakowski, proboszczowie Bogufał z Krakowa, Szymon z Łęczycy, Meingot z Trzemeszna oraz Grzegorz (z Borzykowej), archidiakon Gerhard oraz mistrzowie Piotr i mistrz Idzi,
- ze strony książąt:
oraz wymienieni z imienia rycerze: wojewoda Wojciech, Goworycz, Jakób, Mstuj i Ostasz.
Postanowienia synodu edytuj
Powodem zwołania synodu w Borzykowej była wydana w 1210 przez papieża Innocentego III na prośbę Władysława III Laskonogiego bulla wznawiająca zasadę senioratu i zobowiązująca polskie duchowieństwo do jej obrony. Na synodzie radzono przede wszystkim nad możliwościami przeciwdziałania skutkom tej bulli. Biskupi na synodzie mieli również zatwierdzić prawo Leszka Białego do utrzymania tronu krakowskiego[3].
Według dawniejszej historiografii książęta wydali wówczas zbiór przywilejów, a wśród nich wielki przywilej dla Kościoła.
Wynikiem przywilejów były następujące postanowienia:
- wolny wybór biskupów przez kapituły,
- własne sądownictwo dla duchowieństwa (privilegium fori),
- wprowadzenie celibatu wśród polskich duchownych diecezjalnych,
- zniesienie prawa książąt do przejmowania majątku ruchomego zmarłego biskupa (ius spolii).
Przywileje nadane w Borzykowej potwierdził papież Innocenty III w 1211.
Na synodzie w Borzykowej wydano również dokumenty uposażające duchowieństwo wedle których:
- Władysław Odonicz nadał zakonowi cystersów ziemię w kasztelanii przemęckiej, celem założenia klasztoru (fundacja opactwa w Przemęcie nie doszła wtedy jednak do skutku, ponownej fundacji dokonano ponad sto lat później),
- rycerz Sławosz wznowił nadanie Sławoszowa klasztorowi w Busku.
Skutki synodu edytuj
Nowsze badania dowodzą, iż przywilej początkowo nie był wprowadzony w życie[4], a ogłoszono go dopiero w końcu 1210 lub na początku 1211 na tzw. synodzie poborzykowskim oraz potwierdzono i rozszerzono w 1215 w Wolborzu, gdzie ponadto wyłączono spod prawa książęcego posiadłości kościelne wraz z ich ludnością (podatki i sądownictwo). Stał się on podstawą niezależności Kościoła katolickiego od państwa w Polsce.
Przypisy edytuj
- ↑ Łukasz Kopera: Dzieje szkół elementarnych i powszechnych w dobrach Ostrowskich z Maluszyna (do 1945 r.). Akademia im. Jana Długosza W Częstochowie, 2010. [dostęp 2012-03-04].
- ↑ Franciszek Piekosiński: Uwagi nad ustawodawstwem wiślicko-piotrkowskiem Króla Kazimierza Wielkiego. Akademia Umiejętności. Kraków 1891. Świętokrzyska Biblioteka Cyfrowa, 2010. [dostęp 2012-03-04].
- ↑ Jerzy Zakrzewski: 800-lecie zjazdu biskupów i książąt w Borzykowej. 2010. [dostęp 2012-03-04].
- ↑ Franciszek Piekosiński: Wiece, sejmiki, sejmy i przywileje ziemskie w Polsce wieków średnich. Akademia Umiejętności. Kraków 1900. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 2010. [dostęp 2012-03-04].
Bibliografia edytuj
- Henryk Samsonowicz: Historia Polski i Świata. T. 1.: Historia Polski - Polska do 1586. Mediasat Group S.A. dla Gazety Wyborczej, 2007, s. 96. ISBN 978-84-9819-808-9.