Zygmunt Miłkowski (oficer)

oficer dyplomowany Wojska Polskiego

Zygmunt Jan Miłkowski[1] ps. „Denhoff”, „Wrzos” (ur. 18 października?/30 października 1894 w Zofiówce, zm. 6 kwietnia 1945 w Wiener Neudorf[2]) – pułkownik dyplomowany kawalerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Zygmunt Miłkowski
„Denhoff”, „Wrzos”
Ilustracja
pułkownik dyplomowany kawalerii pułkownik dyplomowany kawalerii
Data i miejsce urodzenia

30 października 1894
Zofiówka, gubernia kijowska, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

6 kwietnia 1945
Wiener Neudorf, III Rzesza

Przebieg służby
Lata służby

1915–1945

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Wojsko Polskie

Jednostki

7 Pułk Ułanów
12 Pułk Ułanów Podolskich
15 Pułk Ułanów Poznańskich
3 Pułk Pancerny
14 Pułk Ułanów Jazłowieckich
Centrum Wyszkolenia Kawalerii
23 Pułk Ułanów Grodzieńskich
KG ZWZ, KG AK

Stanowiska

dowódca szwadronu
zastępca dowódcy pułku
oficer sztabu
dowódca pułku kawalerii

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-ukraińska
bitwa o Lwów
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa
powstanie warszawskie

Odznaczenia
Odznaka honorowa za Rany i Kontuzje
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941, trzykrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP)
Odznaka „Znak Pancerny”

Życiorys

edytuj

Urodził się w Zofiówce, w powiecie czerkaskim ówczesnej guberni kijowskiej, w rodzinie Jana Karola i Włodzimiery z Michałowskich. W 1913 roku ukończył gimnazjum w Białej Cerkwi i rozpoczął studia rolnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W tym samym roku został członkiem Drużyn Strzeleckich[2]. W 1915 roku został wcielony do armii rosyjskiej. Walczył w Rumunii, Bukowinie i Galicji Wschodniej. W grudniu 1917 roku razem z sześcioma innymi Polakami – oficerami rosyjskiej 11 Dywizji Kawalerii dołączył do I dywizjonu pułku kirasjerów polskich, który po kolejnych zmianach nazwy został ostatecznie 7 pułkiem ułanów[3]. Był ciężko ranny i internowany przez Austriaków, a po zwolnieniu działał w Polskiej Organizacji Wojskowej.

W listopadzie 1918 roku został przyjęty do Wojska Polskiego i przydzielony do szwadronu jazdy wojewódzkiej Warszawskiej Odsieczy Lwowa. 26 grudnia 1918 roku w składzie tegoż szwadronu pod dowództwem rotmistrza Antoniego Suszkiewicza wyjechał na front do Lwowa[4]. 26 kwietnia 1920 roku wyróżnił się w walce z sowieckim 98 pułkiem kawalerii pod wsią Ślipczyce[5]. 28 lutego 1921 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu porucznika, w kawalerii, w grupie oficerów byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej[6]. Następnie dowodził szwadronem w 12 pułku ułanów w Białokrynicy[7][8]. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu rotmistrza ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 244. lokatą w korpusie oficerów jazdy (od 1924 roku – korpus oficerów kawalerii)[9]. 8 listopada 1923 roku został przydzielony do II Brygada Jazdy w Równem na stanowisko I oficera sztabu[10]. 15 października 1926 roku został przeniesiony do 15 pułku Ułanów Poznańskich w Poznaniu i przydzielony do 3 szwadronu samochodów pancernych na stanowisko dowódcy[11]. 18 lutego 1928 roku awansował na majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 roku i 24. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[12][13]. W 1929 roku został powołany do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza Kursu 1929–1931[14]. 1 września 1931 roku, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera dyplomowanego, został przeniesiony do 3 pułku pancernego w Modlinie na stanowisko dowódcy Doświadczalnej Grupy Pancerno-Motorowej w Warszawie[15][16]. 26 stycznia 1934 roku został przeniesiony do 14 pułku Ułanów Jazłowieckich we Lwowie na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[17]. Na podpułkownika został awansowany ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1934 roku w korpusie oficerów kawalerii. Od 24 lutego 1935 roku był żonaty z Jadwigą z Fischerów-Jaźwińską (1897–1944)[18][19]. W październiku 1935 roku został przeniesiony do Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu na stanowisko oficera sztabu. Na tym stanowisku służbowym był dwukrotnie opiniowany (5 listopada 1936 roku i 11 października 1937 roku) przez generała brygady Bolesława Wieniawa-Długoszowskiego. W 1938 roku został dowódcą 23 pułku Ułanów Grodzieńskich w Postawach.

Na czele 23 pułku ułanów wziął udział w kampanii wrześniowej w składzie Wileńskiej Brygady Kawalerii. Po ciężkich walkach z Wehrmachtem w okolicy Tomaszowa w nocy z 8/9 września rozwiązał pułk w okolicy Przysuchy. Uniknął niewoli, od października 1939 roku w konspiracji (zastępca komendanta i szef sztabu organizacji „Brochwicz” na Lubelszczyźnie)[2]. Od czerwca 1940 roku w Oddziale III był oficerem, a inspektorem KG ZWZ od lipca tego samego roku. Był współorganizatorem Związku Walki Zbrojnej – komendant Okręgu Krakowskiego ZWZ–AK od czerwca 1941 roku, a od listopada 1942 roku ponownie inspektorem KG AK[2]. W latach 1942–1944 szef Oddziału IV Kwatermistrzowskiego Komendy Głównej Armii Krajowej. Organizował w powstaniu warszawskim II rzut KG AK.

Z dniem 15 sierpnia 1944 mianowany komendantem Obszaru Zachodniego AK, krypt. „Zamek” z siedzibą w Łodzi (Litzmannstadt, „Kraj Warty”). Nie zdołał jednak podjąć działania, ponieważ podczas wydostawania się z Warszawy został zatrzymany przez Niemców jako uchodźca z ogarniętej powstaniem Warszawy i osadzony w obozie przesiedleńczym w Pruszkowie. Nie rozpoznany jako oficer AK został stąd wywieziony do KL Mauthausen-Gusen. Zginął zastrzelony 6 kwietnia 1945 roku podczas ewakuacji jego filii w Wiener Neudorf[20].

Ordery i odznaczenia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 623, 680, 988, 999. W ewidencji Wojska Polskiego figurował, jako Zygmunt II Miłkowski w celu odróżnienia od innego oficera noszącego to samo imię i nazwisko: porucznika rezerwowego kolejowego Zygmunta I Miłkowskiego, urodzonego 19 lipca 1885 roku, posiadającego przydział do 3 Pułku Kolejowego w Poznaniu.
  2. a b c d Marek Ney-Krwawicz: Komenda Główna Armii Krajowej 1939–1945. Warszawa: 1990, s. 450.
  3. Józef Turkiewicz, Zarys historii ..., s. 5.
  4. Józef Turkiewicz, Zarys historii ..., s. 11.
  5. Józef Turkiewicz, Zarys historii ..., s. 19.
  6. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 10 z 12 marca 1921 roku, poz. 279.
  7. Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r. Dodatek do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 37 z 24 września 1921 roku, s. 255, 773.
  8. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 563, 602.
  9. Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Załącznik do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 8 czerwca 1922 roku, Zakłady Graficzne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1922, s. 163.
  10. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 74 z 26 listopada 1923 roku, s. 686.
  11. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 44 z 14 października 1926 roku, s. 356.
  12. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 5 z 21 lutego 1928 roku, s. 47.
  13. Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 304, 343.
  14. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 375.
  15. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 7 z 23 października 1931 roku, s. 322.
  16. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 144, 733.
  17. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 10.
  18. Powstańcze Biogramy - Zygmunt Miłkowski [online], 1944.pl [dostęp 2021-08-22] (pol.).
  19. Zygmunt Jan «Denhoff» Miłkowski [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-08-22].
  20. Ney-Krwawicz Marek, Komenda Główna Armii Krajowej 1939–1945. Warszawa 19...., s. 450
  21. Łukomski G., Polak B., Suchcitz A., Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945, Koszalin 1997, s. 371.
  22. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 1 z 26 stycznia 1922 roku, s. 6. Józef Turkiewicz, Zarys historii ..., s. 29.
  23. Polak (red.) 1991 ↓, s. 98-99.
  24. M.P. z 1933 r. nr 171, poz. 208 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  25. M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
  26. Na podstawie fotografii [1].
  27. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 11 listopada 1933 roku, s. 295.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
  • Zygmunt Miłkowski, Studium Polski Podziemnej. Dział „Postacie”, ISSN 2082-7431 [1].