Červenohorské sedlo
Červenohorské sedlo (historyczna nazwa niem. Roter-Berg-Sattel lub Rotenbergsattel[1], pol. Przełęcz Czerwonogórska[2][3]) – przełęcz o wysokości 1013 m n.p.m. na granicy Moraw i Śląska, w północno-wschodnich Czechach, w Sudetach Wschodnich, w paśmie górskim Wysokiego Jesionika (cz. Hrubý Jeseník), na granicy gmin Loučná nad Desnou i Bělá pod Pradědem, pomiędzy szczytami gór Červená hora i Velký Klínovec[4][5].
 Zabudowa przełęczy Červenohorské sedlo (2008 rok) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Wysokość |
1013 m n.p.m. |
| Pasmo |
Wysoki Jesionik |
| Sąsiednie szczyty | |
Położenie na mapie Sudetów  | |
 50°07′32,7″N 17°09′11,3″E/50,125750 17,153139
| |
Historia
edytujPierwsze obiekty turystyczne zaczęły być budowane na przełęczy już w XIX wieku, kiedy to zwrócono uwagę na dogodne położenie tego miejsca z punktu widzenia turystyki górskiej. W 1903 roku organizacja Morawsko-Śląskie Sudeckie Towarzystwo Górskie (niem. Mährisch-Schlesischer Sudetengebirgsverein (MSSGV)) zakupiło stojący tam zajazd i uczyniło centrum turystyki pieszej i narciarskiej[6]. W związku z rosnącą liczbą turystów w 1910 roku wybudowano nowy obiekt – schronisko turystyczne dla 150 osób, a w 1917 roku kolejny, na parceli zapisanej w testamencie przez Maxa Schreibera, właściciela huty szkła w Rapotínie[6]. W 1929 roku również Klub Czechosłowackich Turystów uruchomił na przełęczy swoją noclegownię, a w 1935 roku schronisko turystyczne. Niemieckie schroniska turystyczne należały do organizacji MSSGV do 1945 roku, potem przejęło je państwo czechosłowackie i przekazało związkom zawodowym, które uczyniły z nich domy wypoczynkowe[6].
Warto dodać, że w historii przełęczy Červenohorské sedlo była propozycja z 1991 roku planu budowy pod przełęczą w latach 2002–2007 tunelu o projektowanej długości (I wariant – 3 km i II wariant – 6 km)[7].
Charakterystyka
edytuj
Nazwa przełęczy bierze się z położonej przy niej od strony północno-zachodniej góry Červená hora[4]. Przełęcz Červenohorské sedlo to jedna z najpopularniejszych i najbardziej uczęszczanych przełęczy, będąca ważnym ośrodkiem narciarskim, położona na granicy części (mikroregionów) Wysokiego Jesionika o nazwie Masyw Keprníka (cz. Keprnická hornatina) i Masywu Pradziada (cz. Pradědská hornatina)[8]. Na podstawie szczegółowej mapy Państwowego urzędu geodezyjnego o nazwie (cz. Český úřad zeměměřický a katastrální (CÚZK)) w Pradze punkt siodłowy przełęczy znajduje się w pobliżu zabudowy przełęczy oraz skrzyżowania turystycznego o nazwie (cz. Červenohorské sedlo (ch.))[9] z podaną na tablicy informacyjnej wysokością 1013 m, i ma wysokość 1013 m n.p.m. oraz współrzędne geograficzne (50°07′32,7″N 17°09′11,3″E/50,125750 17,153139)[10]. Punkt geodezyjny usytuowany jest na skraju położonego na niej płatnego, rozległego parkingu[5], oznaczony na mapach geodezyjnych numerem (202.1), o wysokości 1006,99 m n.p.m. oraz współrzędnych geograficznych (50°07′28,08″N 17°09′08,43″E/50,124467 17,152342)[10], z widocznym koło niego stalowym przerdzewiałym słupkiem[10]. Przełęcz jest zabudowana oraz wokoło częściowo zalesiona[4][11]. W związku z tym jest punktem widokowym, z którego roztaczają się ograniczone perspektywy w kierunku pobliskich gór[5]. Przez przełęcz przebiega szosa drogi krajowej nr 44 Jesionik (cz. Jeseník) – Šumperk, bardzo kręta, która w zimie na skutek zasypania śniegiem może być nieprzejezdna[4]. Przy tej drodze znajduje się przystanek linii autobusowej z połączeniem do Šumperka, Jesionika i Brna[12][13]. Z przełęczy biorą swój początek liczne drogi oraz ścieżki ze zlokalizowanymi na nich: szlakami turystycznymi, szlakami rowerowymi oraz ścieżką dydaktyczną[4]. Na przełęczy ma swoją siedzibę stacja Pogotowia Górskiego[14][4]. Droga krajowa nr 44 wiodąca na przełęcz została wyremontowana w latach 2006–2008 na trasie Bělá pod Pradědem – Červenohorské sedlo[15] oraz w latach 2014–2017 na trasie Kouty nad Desnou – Červenohorské sedlo[16]. W 2016 roku nad drogą nr 44 wybudowano most dla rowerzystów i pieszych, kosztem 16 milionów Kč[17][4]. Znacznie wcześniej wybudowano krótki odcinek drogi nr 44 pod mostem długości około 200 m, omijający zabudowania na przełęczy. Ponadto nieopodal przełęczy zbudowano lądowisko dla śmigłowców[4].
Kapliczka ofiar Jesioników
edytuj
W odległości około 450 m na północny zachód od przełęczy, przy czerwonym szlaku turystycznym 
, na stoku góry Červená hora znajduje się drewniana kapliczka poświęcona ofiarom gór, które tragicznie zginęły w Jesionikach (cz. Jeseníky) z umieszczonymi w środku epitafiami z ich nazwiskami[a][4][19]. Jest to powstała w 2013 roku mniejsza kopia kościoła stojącego niegdyś w miejscu o nazwie Vřesová studánka. Blisko niej znajduje się pomnik poświęcony katastrofie lotniczej z 1967 roku[19][4].
Wody
edytujGrzbiet główny (grzebień) góry Pradziad, biegnący od przełęczy Skřítek do przełęczy Červenohorské sedlo oraz dalej do przełęczy Ramzovskiej (cz. Ramzovské sedlo) jest częścią granicy Wielkiego Europejskiego Działu Wodnego, dzielącej zlewiska Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego[20][21].
Przełęcz leży na tej granicy, na zlewiskach Morza Bałtyckiego (dorzecze Odry) na stoku północno-wschodnim oraz Morza Czarnego (dorzecze Dunaju) na stoku południowo-zachodnim (tzw. Koutský žleb)[4][21]. Na stoku południowo-zachodnim bierze swój początek potok o nazwie Divoký potok, a na stoku północno-wschodnim inny potok o nazwie Červenohorský potok[22].
| Klimatogrami dla Červenohorského sedla | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | X | XI | XII | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
37
-3
-7
|
36
-2
-7
|
52
3
-4
|
65
9
0
|
113
14
5
|
113
16
8
|
123
19
10
|
98
19
10
|
70
15
6
|
42
10
2
|
49
3
-2
|
39
-2
-6
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Temperatury w °C Opad całkowity w mm Źródło: Klimat Červenohorské Sedlo. meteoblue.com | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ochrona przyrody
edytujCała przełęcz znajduje się w obrębie wydzielonego obszaru objętego ochroną o nazwie Obszar Chronionego Krajobrazu Jesioniki (cz. Chráněná krajinná oblast (CHKO) Jeseníky), a utworzonego w celu ochrony utworów skalnych, ziemnych i roślinnych oraz rzadkich gatunków zwierząt[4].
Ze skrzyżowania turystycznego o nazwie (cz. Červenohorské sedlo (ch.))[9] wzdłuż czerwonego szlaku turystycznego , utworzono ścieżkę dydaktyczną o nazwie (cz. NS S Koprníčkem na výlet Keprnickými horami) na trasie[4]:
Turystyka
edytuj
Na przełęczy znajduje się baza infrastruktury turystycznej z hotelem górskim Červenohorské Sedlo oraz licznymi pensjonatami: Apartmány Červenohorské sedlo, Apartmány Juhax, Apartmány Šíbl, Apartmány U Slivky, Chata Červenohorské sedlo, Chata H&D i Chata Jesenka[24][4]. Do osady Filipovice z hotelem Stará pošta[25] i położonymi tam pensjonatami jest z przełęczy około 3,8 km w kierunku północno-wschodnim oraz do osady Kouty nad Desnou z bazą hoteli i pensjonatów[26] około 3 km w kierunku południowo-zachodnim[4].
Szlaki turystyczne
edytujKlub Czeskich Turystów (cz. Klub Českých Turistů) wytyczył z przełęczy szlaki turystyczne na trasach[4][27][28]:
Červenohorské sedlo – góra Červená hora – Vřesová studánka – przełęcz Sedlo pod Vřesovkou – Keprník–JV – Trojmezí – szczyt Keprník – przełęcz Sedlo pod Keprníkem – góra Šerák – Mračná hora – góra Černava – Ramzová
- Červenohorské sedlo – góra Velký Klínovec – przełęcz Hřebenová – szczyt Výrovka – przełęcz Sedlo pod Malým Jezerníkem – szczyt Malý Jezerník – góra Velký Jezerník – przełęcz Sedlo Velký Jezerník – schronisko Švýcárna – góra Pradziad – przełęcz U Barborky – góra Petrovy kameny – Ovčárna – przełęcz Sedlo u Petrových kamenů – góra Vysoká hole – szczyt Vysoká hole–JZ – szczyt Kamzičník – góra Velký Máj – przełęcz Sedlo nad Malým kotlem – góra Jelení hřbet – Jelení studánka – przełęcz Sedlo pod Jelení studánkou – góra Jelenka – góra Ostružná – Rýmařov
Červenohorské sedlo – góra Velký Klínovec – góra Výrovka – góra Malý Jezerník – Kamzík
Červenohorské sedlo – góra Velký Klín – Jeřáb – źródło Mariin pramen – Filipovice
- Červenohorské sedlo – Kouty nad Desnou – dolina potoku Hučivá Desná – przełęcz Sedlo pod Vřesovkou – Kamenne okno – góra Červená hora – Bílý sloup
Szlaki rowerowe
edytujZ przełęczy wytyczono dwa szlaki rowerowe na trasach[4]:
Červenohorské sedlo – góra Velký Klínovec – Jeřáb – góra Velký Klín – góra Velký Jezerník – góra Malý Děd – rezerwat przyrody Vysoký vodopád – Videlské sedlo[29]
- Červenohorské sedlo – góra Velký Klínovec – góra Výrovka – Kamzík – góra Velký Jezerník – przełęcz Sedlo Velký Jezerník – góra Malý Děd – schronisko Švýcárna – góra Pradziad – przełęcz U Barborky – góra Petrovy kameny – Ovčárna – przełęcz Hvězda[30]
Podjazdy drogowe
edytujPrzełęcz jest chętnie odwiedzana m.in. przez motocyklistów i rowerzystów. Prowadzą do niej, drogą nr 44 dwa podjazdy[4].
.svg){kind=small} Podjazdy drogowe
| ||||||
| Lp. | Trasa | Oznaczenie | Długość km |
Różnica wysokości m |
Średnie nachylenie % |
Ilość pętlic drogowych |
| 1 | Loučná nad Desnou – Červenohorské sedlo[31][32] | 44 | 11,8 | 506 | 4,3 | 9 |
| 2 | Bělá pod Pradědem – Červenohorské sedlo[33][34] | 44 | 8,9 | 474 | 5,4 | 2 |
Trasy narciarskie
edytujČervenohorské sedlo jest popularnym ośrodkiem narciarskim o nazwie (cz. Ski areál Červenohorské sedlo)[35][36][37]. W okresach ośnieżenia, w okolicy przełęczy istnieje możliwość korzystania z tras narciarskich zarówno zjazdowych jak i biegowych[38].
Na stokach pobliskich gór zlokalizowano następujące trasy narciarstwa zjazdowego[39]:
 Główne trasy narciarstwa zjazdowego z wyciągami ośrodka narciarskiego Červenohorské sedlo
| ||||||
| Lp. | Trasa i oznaczenie | Długość trasy m |
Różnica wysokości m |
Rodzaj wyciągu | Długość wyciągu m |
Stok góry |
| 1 |  1 |
750 | 190 | orczykowy | 750 | Velký Klínovec |
| 2 | 1a |
1250 | 290 | 4-krzesełkowy[40] | 1050 | |
| 3 |  2 |
900 | 180 | orczykowy | 750 | |
| 4 | 2a |
1350 | 290 | 4-krzesełkowy[40] | 1050 | |
| 5 | 3 |
420 | 90 | orczykowy | 450 | |
| 6 | 3a |
190 | 35 | orczykowe | 200 i 60 | |
| 7 | 4 |
450 | 100 | orczykowe | 500 i 180 | Červená hora |
| 8 | 5 |
440 | 80 | orczykowy | 400 | |
Ponadto w obrębie przełęczy wytyczono trasy narciarstwa biegowego zlokalizowane wzdłuż szlaków turystycznych i rowerowych[41][38], w tym z trasą o nazwie tzw. (cz. Jesenická magistrála)[42].
Červenohorské sedlo – góra Červená hora – góra Šindelná hora – góra Šindelná hora–JZ – Suchá hora – Kouty nad Desnou
- Drátovna (chata) – Jeřáb – źródło Mariin pramen – góra Velký Klín – Pod Velkým Klínem – góra Velký Klín–JZ – góra Velký Klínovec – przełęcz Červenohorské sedlo
- Videlské sedlo – rezerwat przyrody Vysoký vodopád – góra Malý Děd – góra Velký Jezerník – góra Velký Klín – Jeřáb – góra Velký Klínovec – Červenohorské sedlo
Uwagi
edytuj- ↑ W kaplicy na ścianach wokół frontowego tytułowego hasła: „MOUDRÁ A MOCNÁ JE PŘÍRODA, ČLOVĚK MALÝ A CHYBUJÍCÍ”, znajdują się epitafia m.in. następujących zmarłych w Jesionikach osób: Tomaš Bezděk (†2010 Vřesová studánka), Miroslav Buček (†1998 U Barborky), Karina Hasalová (†2002 Petrovy kameny), Alois Hájek (†1979 Údolí Bílé Opavy), Kryštof Hodulák (†2009 Velká kotlina), Petr Hrounda (†2016 Pradziad), Tereza Kalitová (†2011 Dolní Morava), Zdeněk Křížka (†2006 Velká kotlina), Jiří Mather (†2009 Vozka), Petr Němec (†1963 Velká kotlina), Roman Němec (†2021 Velká kotlina), Ivo Nezval (†2011 Filipovice), Martin Salaj (†2010 Velká kotlina), Jindřich Sokol (†2009 Sedlo pod Keprníkem), Antonín Toloch (Vysoká hole), Pavel Vavřina (†2003 Pradziad), Stanislav Zlámalík (†1979 Údolí Bílé Opavy)[18].
Przypisy
edytuj- ↑ Geographische Namen in den Böhmischen Ländern. Wörterbuch. (C – Červenohorské sedlo) [online], waltersperling.de [zarchiwizowane z adresu 2009-02-23] (niem.).
- ↑ Przełęcz Czerwonogórska, [w:] Portal GeoDeg [online], geodeg.com [zarchiwizowane z adresu 2018-08-13].
- ↑ Przełęcz Czerwonogórska (Červenohorské sedlo) (1013 m n.p.m.) [online], wikimapia.org [zarchiwizowane z adresu 2018-07-14].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Červenohorské sedlo (mapa turystyczna) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2018-04-17].
- ↑ a b c Czervenohorske sedlo (1013 m n.p.m.), [w:] Góry bliskie sercu [online], sudeckiedrogi.wordpress.com, 11 lipca 2011 [zarchiwizowane z adresu 2023-03-07].
- ↑ a b c Květoslav Grovka, Najważniejsze schroniska zachodniej części Hrubého Jeseníku. (PDF) [online], powiat.nysa.pl [zarchiwizowane z adresu 2018-08-13] (pol. • cz. • niem.).
- ↑ Petr Krňávek, Tunelem pod Sedlem měly už deset let jezdit auta. Zbyl z něj pouhý sen [online], olomoucky.denik.cz, 23 sierpnia 2017 [zarchiwizowane z adresu 2023-01-29] (cz.).
- ↑ Červenohorské sedlo [online], turistika.cz [dostęp 2018-04-17] (cz.).
- ↑ a b Turistické rozcestí Červenohorské sedlo - bus, u hotelu [online], turistika.cz [dostęp 2021-07-10] (cz.).
- ↑ a b c Geoprohlížeč – ZÚ (Geoportal Czech). ags.cuzk.cz ↓, Produkty → ZABAGED dle ZM10 (Měřítko mapy 1:1880).
- ↑ Červenohorské sedlo (mapa lotnicza) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2021-07-10].
- ↑ Červenohorské sedlo, Jeseníky [online], turistika.cz [dostęp 2018-04-17] (cz.).
- ↑ Turistické rozcestí Červenohorské sedlo - bus, zastávka [online], turistika.cz [dostęp 2018-04-17] (cz.).
- ↑ Okrsek Červenohorské sedlo [online], horskasluzba.cz [dostęp 2018-04-17] (cz.).
- ↑ Silnice I/44 Červenohorské sedlo - sever [online], opd1.opd.cz [zarchiwizowane z adresu 2022-09-27] (cz.).
- ↑ Operační program Doprava (Silnice I/44 Červenohorské sedlo - jih) [online], opd.cz [zarchiwizowane z adresu 2020-12-01] (cz.).
- ↑ Červenohorské sedlo - most [online], turistika.cz [dostęp 2018-04-17] (cz.).
- ↑ Jména v památníku [online], pamatnik-obetem-hor.com [dostęp 2023-11-25] (cz.).
- ↑ a b Památník obětem hor [online], turistika.cz [dostęp 2018-04-17] (cz.).
- ↑ Geoprohlížeč – ZÚ (Geoportal Czech). ags.cuzk.cz ↓, Produkty → Vodstvo Základní mapy ČR.
- ↑ a b Hrubý Jeseník (mapa). dudisoft.eu ↓.
- ↑ Geoprohlížeč – ZÚ (Geoportal Czech). ags.cuzk.cz ↓.
- ↑ Naučná stezka S Koprníčkem na výlet Keprnickými horami [online], sumperk.cz [zarchiwizowane z adresu 2015-12-08] (cz.).
- ↑ Ubytování Červenohorské sedlo [online], e-chalupy.cz [dostęp 2018-04-17] (cz.).
- ↑ Hotel Stará pošta – Bělá pod Pradědem, Filipovice [online], jeseniky.net [zarchiwizowane z adresu 2022-08-13] (cz.).
- ↑ Ubytování Kouty nad Desnou [online], e-chalupy.cz [dostęp 2021-07-10] (cz.).
- ↑ Hrebenovka, [w:] Góry bliskie sercu [online], sudeckiedrogi.wordpress.com, 13 kwietnia 2012 [zarchiwizowane z adresu 2023-03-01].
- ↑ Z Czervonohorskiego na Pradziad, [w:] Góry bliskie sercu [online], sudeckiedrogi.wordpress.com, 4 sierpnia 2013 [zarchiwizowane z adresu 2016-05-09].
- ↑ Trasy rowerowe – Z Czervenogórskiego Sedla do Videlskiego Sedla [online], czeskiegory.pl [zarchiwizowane z adresu 2021-12-09].
- ↑ Trasy rowerowe – Z Hvězdy na Czervenogórskie Sedlo [online], czeskiegory.pl [zarchiwizowane z adresu 2021-08-21].
- ↑ Michał Książkiewicz, Rowerowa baza podjazdów. Červenohorské sedlo (1013 m) od południa (Šumperk) [online], genetyk.com, 2007–2008 [zarchiwizowane z adresu 2008-01-16].
- ↑ Červenohorské sedlo autem (podjazd Kouty nad Desnou – Červenohorské sedlo) (film) [online], youtube.com, 1 lipca 2021 [dostęp 2021-07-11].
- ↑ Michał Książkiewicz, Rowerowa baza podjazdów. Červenohorské sedlo (1013 m) od północy (Mikulovice, Jeseník) [online], genetyk.com, 2007–2008 [zarchiwizowane z adresu 2008-01-15].
- ↑ Červenohorské sedlo autem (zjazd Červenohorské sedlo – Bělá pod Pradědem) (film) [online], youtube.com, 1 lipca 2021 [dostęp 2021-07-11].
- ↑ Ski areal Červenohorské sedlo [online], cervenohorskesedlo.eu [dostęp 2018-04-17].
- ↑ Červenohorské sedlo [online], nanarty.info [dostęp 2018-04-17].
- ↑ Červenohorské sedlo [online], czechy.pl [dostęp 2018-04-17].
- ↑ a b Červenohorské sedlo (mapa tras narciarskich) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2018-04-16].
- ↑ Ski areál Červenohorské sedlo (Vleky a lanovky) [online], cervenohorskesedlo.eu [dostęp 2019-02-21] (cz.).
- ↑ a b Radim Polcer, Sedačková lanovka Červenohorské sedlo – Velký Klínovec, [w:] Lanové dráhy v Česke republice [online], lanove-drahy.cz [zarchiwizowane z adresu 2018-08-13] (cz.).
- ↑ Běžkařské trasy přes Červenohorské sedlo [online], jeseniky.net [zarchiwizowane z adresu 2022-12-02] (cz.).
- ↑ Narciarstwo. Trasy biegowe. Jesenická magistrála [online], jeseniky.net [zarchiwizowane z adresu 2022-12-10] (cz.).
Bibliografia
edytuj- Piotr Banaszkiewicz, Jerzy Parzewski, Jesioniki, Góry Opawskie. Mapa turystyczna: skala 1:50 000, wyd. 1, Kraków: Wydawnictwo Kartograficzne „Compass”, 2019, ISBN 978-83-7605-941-9, OCLC 1150586280 (pol. • cz.).
- Waldemar Brygier i inni, Jesioniki. Pradziad, Jeseník: skala 1:40 000, wyd. 4, Wrocław: Studio Plan, 2017, ISBN 978-83-65689-75-7, OCLC 1036547484 (pol. • cz.).
- Chráněná Krajinná Oblast Jeseníky jih. Turistická a cykloturistická mapa 1:25 000, wyd. 1, Česká Lípa: Geodézie On Line, 2010 (Eurocart), ISBN 978-80-87380-18-5, OCLC 865043859 (cz.).
- Chráněná Krajinná Oblast Jeseníky sever. Turistická a cykloturistická mapa 1:25 000, wyd. 1, Česká Lípa: Geodézie On Line, 2010 (Eurocart), ISBN 978-80-87380-17-8, OCLC 865043841 (cz.).
- Geoprohlížeč – ZÚ (Geoportal Czech), [w:] Český Úřad Zeměměřický a Katastrální [online], ags.cuzk.cz (cz.).
- Historie jesenické přírody. (PDF), jeseniky.ochranaprirody.cz [zarchiwizowane 2021-11-13] (cz.).
- Hrubý Jeseník (mapa) (JPEG), dudisoft.eu [zarchiwizowane 2016-03-04] (cz.).
- Jeseníky – Praděd, Králický Sněžník. Turistická mapa 1:40 000, Zádveřice: SHOCart, 2018, ISBN 978-80-7224-736-3, OCLC 1103831608 (cz.).
- Paweł Szymkowicz, Květoslav Growka, Zarys historii rozwoju turystyki na pograniczu polsko-czeskim powiatów nyskiego i jesenickiego. (PDF) [online], powiat.nysa.pl, 2006 [zarchiwizowane z adresu 2020-03-22] (pol. • cz. • niem.).
- Wysoki Jesionik (mapa turystyczna) 1:192 000 [online], pl.mapy.cz (cz. • pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Kamera internetowa Červenohorské sedlo (on-line) [online], bergfex.pl [dostęp 2020-06-17].
- Červenohorské sedlo (galeria zdjęć historycznych) [online], fotohistorie.cz [dostęp 2020-05-04] (cz.).
- Powiat Jeseník (album pocztówek) [online], powiat.nysa.pl [zarchiwizowane z adresu 2018-08-13] (cz.).
- Piotr Sosenko, Szczyt Červená hora – Červená hora–JV – przełęcz Červenohorské sedlo – góra Velký Klínovec – szczyt Velký Klín – szczyt Jeřáb – źródło Mariin pramen – Filipovice (film) [online], youtube.com, 9 kwietnia 2024 [dostęp 2024-06-06].