Arnold Schönberg

Arnold Schönberg (ur. 13 września 1874 w Wiedniu, zm. 13 lipca 1951 w Los Angeles) – austriacki kompozytor, teoretyk muzyki i pedagog żydowskiego pochodzenia; pionier muzyki dodekafonicznej i atonalności. Przedstawiciel drugiej szkoły wiedeńskiej, zaliczany do pierwszych modernistów.

Arnold Schönberg

Data i miejsce urodzenia	13 września 1874 Wiedeń
Pochodzenie	żydowskie
Data i miejsce śmierci	13 lipca 1951 Los Angeles
Instrumenty	skrzypce
Gatunki	muzyka poważna, muzyka modernistyczna
Zawód	kompozytor, teoretyk muzyki, pedagog
Strona internetowa

Życiorys

Wassily Kandinsky namalował obraz pt. Impresja III (Koncert) pod wrażeniem koncertu Schönberga, którego wysłuchał w 1911 roku

Schönberg urodził i wychowywał się w rodzinie należącej do niższej klasy średniej, ojciec był właścicielem sklepu obuwniczego, a matka – nauczycielką gry na fortepianie. Mimo jej zajęcia w głównej mierze był muzycznym samoukiem. Rozpoczął od gry na skrzypcach, w której osiągnął poziom amatorski. Bardziej niż karierą instrumentalisty zainteresowany był komponowaniem. Elementarne wiadomości dotyczące kompozycji harmonii i kontrapunktu zdobył na kursach organizowanych przez znanych, wiedeńskich pedagogów muzycznych – Oskara Adlera i Alexandra von Zemlinsky’ego. Za ważne źródło swojej wiedzy podawał też ówczesne podręczniki i encyklopedie. Nie ukończył jednak konserwatorium muzycznego.

Pierwszy okres twórczości Schönberga wpisany jest w pejzaż późnego romantyzmu. W muzyce tego okresu wyraźnie słychać wpływy Mahlera i Straussa. Najistotniejszą w twórczości kompozytora była druga dekada XX wieku, gdy zaczyna eksperymentować z atonalnością (sam Schönberg używa terminu pantonalność). Wtedy też przyciąga do siebie młodych awangardzistów, przede wszystkim Albana Berga i Antona Weberna, dla których staje się nauczycielem i mentorem. Jego uczniem był też Hanns Eisler.

Pierwszym w pełni dodekafonicznym dziełem była Suita fortepianowa, której premiera odbyła się w 1923. Schönberg był kompozytorem uniwersalnym. W jego katalogu można znaleźć szerokie spektrum form od pieśni i muzyki chóralnej, przez utwory na małe zespoły instrumentalne, muzykę kameralną do dzieł symfonicznych. Interesowała go także synteza sztuk.

W 1933 z powodu prześladowania Żydów w Niemczech, Schönberg wyemigrował do USA. W 1941 został obywatelem amerykańskim. Kontynuował pracę kompozytorską często powracając do tradycyjnych tonalnych form. W twórczości Schönberga z tego okresu powstaje atonalne dzieło dla recytatora, chóru męskiego i orkiestry A Survivor from Warsaw (Ocalony z Warszawy) skomponowane w 1947 i dedykowane Natalii Koussewickiej i poświęcone likwidacji getta warszawskiego. Schönberg, powszechnie znany ze swej silnej wiary w przesąd feralności liczby trzynaście (triskaidekafobia; nawet takty mają u niego numery: 12, 12A, 14), zmarł 13 lipca 1951 w Los Angeles.

Życie prywatne

Jego żoną była Mathilde z domu von Zemlinsky, siostra kompozytora Alexandra von Zemlinsky’ego. Małżeństwo to przetrwało kryzys, jakim był romans Mathilde z Richardem Gerstlem, zakończony jego samobójczą śmiercią. Arnold i Mathilde Schönbergowie mieli córkę Gertrud (1902–1947) i syna Georga (1906–1974). Gertrud wyszła za mąż za Feliksa Greisslego, który był uczniem jej ojca, a następnie redaktorem i aranżerem oraz dyrygentem wielu prawykonań dzieł Schönberga.

Arnold Schönberg został pochowany na Cmentarzu Centralnym w Wiedniu.

Kompozycje

Zobacz: lista dzieł Arnolda Schönberga

Linki zewnętrzne

• Strona poświęcona Arnoldowi Schönbergowi
• Krzysztof Moraczewski: wykład poświęcony technice Arnolda Schönberga
• Arnold Schönberg – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
• Arnold Schönberg w bazie AllMusic (ang.)