Béla Lugosi

Béla Lugosi (właśc. Béla Ferenc Dezső Blaskó; ur. 20 października 1882 w Lugoj, zm. 16 sierpnia 1956 w Los Angeles) – węgiersko-amerykański aktor filmowy i teatralny, wiązany przede wszystkim ze stworzonym przez siebie klasycznym wizerunkiem wampira Draculi.

Béla Lugosi

Béla Lugosi (1912)
Imię i nazwisko	Béla Ferenc Dezső Blaskó
Data i miejsce urodzenia	20 października 1882 Lugoj
Data i miejsce śmierci	16 sierpnia 1956 Los Angeles
Zawód	aktor
Współmałżonek	Ilona Szmick (1917–1920; rozwód) Ilona von Montagh (1921–1924; rozwód) Beatrice Weeks (1929–1929; rozwód) Lillian Arch (1933–1953; rozwód) Hope Lininger (1955–1956; jego śmierć)
Lata aktywności	1902–1956
Odznaczenia
Strona internetowa

Życiorys

Béla Lugosi w roli Drakuli w 1931

Urodził się w Lugos w Banacie, na południe od Transylwanii, w Austro-Węgrzech (obecnie Lugoj w Rumunii) jako najmłodsze z czworga dzieci bankiera. Od miasta Lugos wziął później pseudonim artystyczny. Lugosi rozpoczął karierę jako aktor teatralny w kilku sztukach Shakespeare’a. Podczas I wojny światowej służył w piechocie armii austro-węgierskiej. W 1919 wyemigrował z Węgier do Niemiec, a w 1921 do Stanów Zjednoczonych, gdzie rozpoczął karierę w filmie.

Sławę przyniosła mu tytułowa rola wampira, księcia Draculi, w filmie Toda Browninga Dracula z 1931, bazującym na powieści Brama Stokera. Film odniósł sukces, a wizerunek wampira stworzony przez Lugosiego stał się klasyczny dla horroru oraz kultury masowej. Jednocześnie, wraz z kolejnymi filmami, jak Biały zombie i Scared to Death, Lugosi został zaszufladkowany jako aktor horrorów, wraz ze swoim wizerunkiem stworzonym w Draculi. Wraz ze spadkiem popularności, związanym z brakiem nowych ról, uzależnił się od morfiny. Rolę Draculi zagrał jeszcze w filmie Abbott i Costello spotykają Frankensteina z 1948.

W latach 50. ponownie zaczął grać w licznych, lecz mało ambitnych horrorach, obsadzany przez wielbiciela jego wizerunku, Eda Wooda, w rolach szalonych naukowców lub wampirów. Te role zainspirowały m.in. muzyków gothrockowego zespołu Bauhaus, którzy swój pierwszy singel zatytułowali „Bela Lugosi’s Dead” (pol. Béla Lugosi nie żyje). Ostatni film z jego udziałem, Plan dziewięć z kosmosu Wooda, pojawił się już po jego śmierci.

Zmarł 16 sierpnia 1956 na zawał mięśnia sercowego w swoim domu, w Los Angeles. Zgodnie z życzeniem rodziny (czwartej żony i syna), pochowany został w stroju wampira, w którym występował w filmie Dracula.

Filmografia

• 1920 – Ostatni Mohikanin
• 1920 – Głowa Janusa
• 1923 – Niemy rozkaz
• 1924 – Ten, którego biją po twarzy
• 1930 – Wiedeńskie noce
• 1931 – Czarny wielbłąd
• 1931 – Kobiety wszystkich narodowości
• 1931 – Dracula
• 1932 – Wyspa doktora Moreau
• 1932 – Zabójstwa przy Rue Morgue
• 1932 – Pocałunek śmierci
• 1932 – Białe zombie
• 1934 – Czarny kot
• 1934 – Powrót Chandu
• 1935 – Znak wampira
• 1935 – Kruk
• 1936 – Niewidzialny promień
• 1939 – Syn Frankensteina
• 1939 – Ninoczka
• 1939 – Gorilla
• 1940 – Black Friday
• 1940 – Diabelski nietoperz
• 1941 – Niewidzialny duch
• 1941 – Czarny kot
• 1941 – Wilkołak
• 1942 – Pogrzeb o północy
• 1942 – Znikająca panna młoda
• 1942 – Duch Frankensteina
• 1943 – Frankenstein spotyka Człowieka Wilka
• 1945 – Porywacz ciał
• 1948 – Abbott i Costello spotykają Frankensteina
• 1955 – Narzeczona potwora
• 1959 – Plan dziewięć z kosmosu

Linki zewnętrzne

• Béla Lugosi w bazie IMDb (ang.)
• Béla Lugosi w bazie Filmweb