Béla Lugosi

Béla Lugosi, właściwie Béla Ferenc Dezső Blaskó (ur. 20 października 1882 w Lugos, zm. 16 sierpnia 1956 w Los Angeles) – aktor filmowy pochodzenia węgierskiego, wiązany przede wszystkim ze stworzonym przez siebie klasycznym wizerunkiem wampira Draculi.

Béla Lugosi
Imię i nazwisko	Béla Ferenc Dezsõ Blaskó
Data i miejsce urodzenia	20 października 1882 Lugos, Austro-Węgry (obecnie Lugoj, Rumunia)
Data i miejsce śmierci	16 sierpnia 1956 Los Angeles
Zawód	aktor
Współmałżonek	1.Ilona Szmick (1917–1920; rozwód) 2.Ilona von Montagh (1921–1924; rozwód) 3.Beatrice Weeks (1929–1929; rozwód) 4.Lillian Arch (1933–1953; rozwód) syn Bela George Lugosi (ur. 1938) 5.Hope Lininger (1955–1956; jego śmierć)
Lata aktywności	1917–1956
Odznaczenia
Strona internetowa

Życiorys

Urodził się w Lugos w Banacie, na południe od Transylwanii, w monarchii Austro-Węgier (obecnie Lugoj w Rumunii) jako najmłodsze z czworga dzieci bankiera. Od miasta Lugos wziął później pseudonim artystyczny. Lugosi rozpoczął karierę jako aktor teatralny w kilku sztukach Shakespeare’a. Podczas I wojny światowej służył w piechocie armii austro-węgierskiej. W 1919 wyemigrował z Węgier do Niemiec, a w 1921 do USA, gdzie rozpoczął karierę w filmie.

Sławę przyniosła mu tytułowa rola wampira, księcia Draculi, w filmie Toda Browninga Dracula z 1931, bazującym na powieści Brama Stokera. Film odniósł sukces, a wizerunek wampira stworzony przez Lugosiego stał się klasyczny dla horroru oraz kultury masowej. Jednocześnie, wraz z kolejnymi filmami, jak Biały zombie i Scared to Death, Lugosi został zaszufladkowany jako aktor horrorów, wraz ze swoim wizerunkiem stworzonym w Draculi. Wraz ze spadkiem popularności, związanym z brakiem nowych ról, uzależnił się od morfiny. Rolę Draculi zagrał jeszcze w filmie Abbott i Costello spotykają Frankensteina z 1948.

W latach 50. ponownie zaczął grać w licznych, lecz mało ambitnych horrorach, obsadzany przez wielbiciela jego wizerunku, Eda Wooda, w rolach szalonych naukowców lub wampirów. Te role zainspirowały m.in. muzyków gothrockowego zespołu Bauhaus, którzy swój pierwszy singel zatytułowali „Bela Lugosi’s Dead” (pol. Bela Lugosi nie żyje). Ostatni film z jego udziałem, Plan dziewięć z kosmosu Wooda, pojawił się już po jego śmierci.

Lugosi zmarł 16 sierpnia 1956 na zawał mięśnia sercowego w swoim domu, w Los Angeles. Zgodnie z życzeniem rodziny (czwartej żony i syna), pochowany został w stroju wampira, w którym występował w filmie Dracula.

Wybrana filmografia

• 1920 – Ostatni Mohikanin (The Last of the Mohicans)
• 1920 – Głowa Janusa (Der Januskopf)
• 1923 – Niemy rozkaz (The Silent Command)
• 1924 – Ten, którego biją po twarzy (He Who Gets Slapped)
• 1930 – Wiedeńskie noce (Viennese Nights)
• 1931 – Czarny wielbłąd (The Black Camel)
• 1931 – Kobiety wszystkich narodowości (Women of All Nations)
• 1931 – Dracula
• 1932 – Wyspa doktora Moreau (Island of Lost Souls)
• 1932 – Zabójstwa przy Rue Morgue (Murders in the Rue Morgue)
• 1932 – Pocałunek śmierci (The Death Kiss)
• 1932 – Białe zombie (White Zombie)
• 1934 – Czarny kot (The Black Cat)
• 1934 – Powrót Chandu (The Return of Chandu)
• 1935 – Znak wampira (Mark of the Vampire)
• 1935 – Kruk (The Raven)
• 1936 – Niewidzialny promień (The Invisible Ray)
• 1939 – Syn Frankensteina (Son of Frankenstein)
• 1939 – Ninoczka (Ninotchka)
• 1939 – Gorilla (The Gorilla)
• 1940 – Black Friday
• 1940 – Diabelski nietoperz (The Devil Bat)
• 1941 – Niewidzialny duch (The Invisible Ghost)
• 1941 – Czarny kot (The Black Cat)
• 1941 – Wilkołak (The Wolf Man)
• 1942 – Pogrzeb o północy (Bowery at Midnight)
• 1942 – Znikająca panna młoda (The Corpse Vanishes)
• 1942 – Duch Frankensteina (The Ghost of Frankenstein)
• 1943 – Frankenstein spotyka Człowieka Wilka (Frankenstein Meets the Wolf Man)
• 1945 – Porywacz ciał (The Body Snatcher)
• 1948 – Abbott i Costello spotykają Frankensteina (Bud Abbott, Lou Costello Meet Frankenstein)
• 1955 – Narzeczona potwora (Bride of the Monster)
• 1959 – Plan dziewięć z kosmosu (Plan 9 from Outer Space)

Linki zewnętrzne

• Béla Lugosi w bazie IMDb (ang.)
• Béla Lugosi w bazie Filmweb