Barcin
Barcin (niem. Bartschin) – miasto w Polsce, w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie żnińskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Barcin, nad Notecią, 35 km od Bydgoszczy.
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Rynek w Barcinie | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Data założenia |
XIII wiek | ||||
| Prawa miejskie |
12 czerwca 1541 | ||||
| Burmistrz |
Michał Feliks Pęziak | ||||
| Powierzchnia |
3,7 km² | ||||
| Wysokość |
78 m n.p.m. | ||||
| Populacja (31.12.2019) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
+48 52 | ||||
| Kod pocztowy |
88-190, 88-192 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
CZN | ||||
Położenie na mapie gminy Barcin  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu żnińskiego  | |||||
 52°51′50″N 17°56′50″E/52,863889 17,947222
| |||||
| TERC (TERYT) |
0419014 | ||||
| SIMC |
0928825 | ||||
| Hasło promocyjne: Barcin to miejsce, w którym chce się żyć, inwestować i które warto odwiedzić | |||||
Urząd miejski ul. Artylerzystów 988-190 Barcin | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Barcin uzyskał lokację miejską przed 1479 rokiem[2]. Prywatne miasto szlacheckie, położone było w pierwszej połowie XVII wieku w powiecie kcyńskim województwa kaliskiego[3]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa bydgoskiego[4].
Dane ogólne
edytuj Lokalny ośrodek usługowy. Przemysł materiałów budowlanych (zakład „Lafarge”, „Mapei” cegielnia, bogate kamieniołomy wapienia eksploatowane od XIX w.). Miasto leży przy linii kolejowej, zbudowanej w 1889 r. Inowrocław – Wągrowiec.
Położenie
edytujBarcin położony jest w południowej części woj. kujawsko-pomorskiego w powiecie żnińskim. Leży na skrzyżowaniu tras nr 254 relacji Brzoza – Wylatowo, nr 251 Kaliska – Inowrocław, oraz tras lokalnych do Dąbrówki Barcińskiej i Mamlicza. Przez Barcin przepływa rzeka Noteć. W końcu grudnia 2022 r. miasto zamieszkiwało 7045 osób[5]. Odległości do najważniejszych ośrodków:
Honorowi obywatele Barcina
edytuj- Alojzy Rybczyński
- Jerzy Krzyś
- Henryk Hałas
- Dobromira Czajkowska
- Jakub Wojciechowski
- Stanisław Krzyś
- Czesław Michalski
- Józef Lemiesz-Wawrzynkiewicz
- Czesław Cieślak
- Henryk Napieralski
- Leonard Palka
Ludzie związani z Barcinem
edytujHistoria
edytujBarcin powstał w XII w. jako osada. W 1390 r. pierwsza wzmianka o Barcinie, a w 1472 miasto uzyskało przywilej targowo-jarmarkowy. Po raz pierwszy miasto o nazwie Barcino zaznaczono na mapie Polski w 1526 r. Do tego czasu Barcin był osada wiejską. Nie są jasne okoliczności nadania praw miejskich, musiało to jednak nastąpić przed 1472 r. Miasto stanowiło własność rodziny Krotoskich posiadającej w okolicy jeszcze miasto Pakość z rozległymi przyległościami[6]. W 1560 roku miasto było ośrodkiem Braci Czeskich. W 1635 r. Władysław IV Waza potwierdził nadany wcześniej przywilej targowy. Michał Korybut Wiśniowiecki 24 stycznia 1671 odnowił przywileje miasta. W 1772 roku Żydzi mieszkali w pięciu domach. Zajmowali się rzeźnictwem i sprzedażą mięsa, kowalstwem, odlewnictwem i handlem. Pod koniec XVIII wieku posiadali własny cmentarz. 1772 – Barcin w państwie pruskim. W 1834 roku ukonstytuowała się gmina żydowska. W 1837 powstała synagoga[7]. Niewiele później w pobliskich Bielawach odkryto złoże kamienia wapiennego i rozpoczęto jego wydobywanie w 1860 r. W 1903 roku w Barcinie mieszkało 50 Żydów[7]. W 1919 r. w wyniku powstania wielkopolskiego Barcin powrócił do Polski. Z powodu migracji gmina żydowska zdecydowała się o zamknięciu szkoły, a w 1930 roku zamknięto synagogę[7].
W 2008 r. w gminie Barcin powstała Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna[8].
Gospodarka
edytuj20 maja 2008 roku Rada Ministrów podjęła decyzję o poszerzeniu Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej o tereny o powierzchni 100,55 ha położone w gminie Barcin[9].
Społeczna Inicjatywa Mieszkaniowa „KZN-Bydgoski”
edytujNa terenie Barcina Społeczna Inicjatywa Mieszkaniowa „KZN-Bydgoski” realizuje rządowy program budownictwa społecznego. Planowana jest budowa dwóch budynków wielorodzinnych o łącznej liczbie 96 mieszkań z niskim preferencyjnym czynszem i możliwością dojścia do własności w miejscowości Krotoszyn. Koszt tej inwestycji wyniesie ponad 26 566 000 zł. Wykonanie inwestycji planuje się na 2025 rok[10].
Demografia
edytujPiramida wieku mieszkańców Barcina w 2021 roku[11]:
Zabytki
edytuj- kościół pw. św. Jakuba z 1901 r. zbudowany według projektu arch. Przyłuskiego z Inowrocławia. Neoromański z cennymi 17-głosowymi organami firmy Józef Bach–Rychtal pow. Kępno Wlkp. (1926 r.) Orientowany, murowany, jednonawowy, z wydzielonym prezbiterium i wieżą od zachodu. Parafia założona w XII w.
- zachowany klasycystyczny dwór z XIX w.
- zabytkowe kapliczki cmentarne z XIX w.
- synagoga przy ul. 4 stycznia, obecnie Przedszkole nr 1
- cmentarz żydowski przy ul. Podgórnej
- pozostałości przedwojennego cmentarza ewangelickiego przy ul. Żnińskiej
- Szkoła Podstawowa nr 1 w Barcinie
- domy przy ul. Żnińskiej nr 13, 15, 17 zbudowane kolejno w 1911, 1910, 1909 r.
- kurhan w Złotowie sprzed 4 tys. lat
- góra św. Wojciecha
Park Wolności
edytuj
W 2018 roku w Barcinie do użytku został oddany Park Wolności, który ozdobiono popiersiem Józefa Piłsudskiego[12].
W parku znajduje się:
- pumptrack,
- skatepark,
- altana wypoczynkowa,
- place zabaw dla dzieci i młodzieży.
Miejsce to jest również wykorzystywane do organizacji licznych imprez m.in. takich jak Dni Miodu.
Sport
edytujW Barcinie ma siedzibę kilka klubów sportowych m.in. Klub Żeglarski „Neptun”, Ludowy Klub Sportowy „Dąb Barcin” (A klasa), Szkolny Związek Sportowy oraz Barcińsko-Piechcińskie Stowarzyszenie Koszykówki (3. liga). W Barcinie znajdują się także: skatepark, pumptrack (oba w Parku Wolności), trzy boiska „Orlik 2012” (przy Zespole Szkół w Barcinie przy ul. Polnej, przy Szkole Podstawowej nr 1 oraz przy Szkole Podstawowej nr 2, gdzie została wybudowana również kryta pływalnia).
Barciński Ośrodek Sportu i Rekreacji (BOSiR), od 2019 roku organizuje Miodowy Festiwal Biegowy zrzeszający biegaczy i biegaczki z obrębu całego miasta oraz gminy[13].
W Barcinie trenują, uczestniczą w rozgrywkach mistrzowskich, rozwijają swoje talenty i realizują pasje piłkarze, siatkarze, lekkoatleci, tenisiści stołowi, koszykarze, żeglarze, pływacy, płetwonurkowie, bilardziści, biegacze, szachiści, wędkarze, strzelcy i miłośnicy sportów motorowych. Obiekty przeznaczone na rozgrywki sportowe, wypoczynek i rekreację, umożliwiają rozwój lokalnych stowarzyszeń, kształcenie nowej kadry, zwiększenie aktywności fizycznej młodych ludzi i seniorów oraz organizację masowych imprez sportowych[14].
Miejski Dom Kultury w Barcinie
edytuj
W mieście działa Miejski Dom Kultury, przy którym działają sekcje wokalne, fotograficzne, plastyczne, Akademia Teatru Młodego Aktora oraz Młodzieżowa Orkiestra Dęta[15].
Od 2018 roku w nowej siedzibie Miejskiego Domu Kultury znajduje się sala widowiskowa, w której odbywają się wszystkie imprezy i wydarzenia organizowane przez MDK. Salę wykorzystuje się również jako Kino Barć, które co tydzień umożliwia mieszkańcom oglądanie najnowszych produkcji filmowych z całego świata. Do Barcina za sprawą koncertów i występów artystycznych przyjeżdżają muzycy, komicy, aktorzy, stand-uperzy z całej Polski[16].
Do stałych wydarzeń organizowanych przez Miejski Dom Kultury należą między innymi: Festiwal Poezji Śpiewanej i Piosenki Aktorskiej (FORMA), Festiwal Piosenki Przedszkolnej (FOREMKA), Barć Film Festiwal oraz Dni Miodu[17].
Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Barcin
edytuj
W Barcinie działa Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Barcin im. Jakuba Wojciechowskiego[18]. W 2014 roku zajęła 1. miejsce w Rankingu Bibliotek 2014[19].
Przy bibliotece powstało Koło Przyjaciół Biblioteki, przemianowane na Koło Przyjaciół Jakuba Wojciechowskiego, które było inicjatorem wielu imprez kulturalnych: wystaw prac plastycznych twórców-amatorów, wystaw hobbystów, imprez popularyzujących postać i twórczość Patrona[20].
Wspólnoty wyznaniowe
edytuj- Kościół rzymskokatolicki:
- Świadkowie Jehowy:
- zbór Barcin (Sala Królestwa ul. Kościelna 17)[21]
Walory Naturalne
edytuj
Oświata
edytujW Barcinie działa żłobek, trzy przedszkola, dwie szkoły podstawowe oraz liceum[22]:
- Żłobek „Pszczółka”
- Przedszkole nr 1
- Przedszkole nr 2
- Przedszkole nr 3
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. dr. Stanisława Krzysia
- Zespół Szkół w Barcinie
- Liceum Ogólnokształcące
Lokalne media
edytuj
W Barcinie działa Telewizja Lokalna Barcin (TVL Barcin)[23], wydawane jest również lokalne pismo Pogłos Barcina[24].
Miasta Partnerskie
edytuj
W 2019 roku za pośrednictwem Związku Miast Polskich, gmina Barcin nawiązała współpracę partnerską z miastem Bursztyn na Ukrainie.
11 stycznia 2023 roku, w Urzędzie Miejskim w Barcinie burmistrz Michał Pęziak i mer Vasyl Andriieshyn podpisali umowę o partnerstwie i współpracy pomiędzy Gminą Barcin a miastem Bursztyn (obwód Iwano-Frankiwski, Ukraina), której celem jest tworzenie warunków niezbędnych do rozwoju współpracy dwustronnej, wymiana doświadczeń między regionami partnerskimi, realizowanie wspólnych projektów, wzajemne poznawanie życia społeczno-gospodarczego i mieszkańców[25].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-05-15].
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 18–19.
- ↑ Paweł Klint, Szlachecki obrót ziemią w powiecie kcyńskim w latach 1626–1655, Wrocław 2012, s. 21, 27.
- ↑ GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2019 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2019-11-25] (pol.).
- ↑ GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-05-15] (pol.).
- ↑ Włodzimierz Dworzaczek, Teki; Księgi grodzkie nakielskie, rok 1548, str. 131.; Dokument opisujący cesję Andrzeja Krotoskiego, kasztelana inowrocławskiego na rzecz syna Jana Krotoskiego, kasztelana rogozińskiego, której przedmiotem był cały szereg dóbr ziemskich położonych w powiatach: nakielskim, gnieźnieńskim, kcyńskim, inowrocławskim i bydgoskim, w tym miasta: Łobżenica, Barcin oraz część Pakości.
- ↑ a b c Historia społeczności | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2021-11-04].
- ↑ Barcin: Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna otwarta! [online], Serwis Samorządowy PAP [dostęp 2023-05-17] (pol.).
- ↑ Dz.U. z 2008 r. nr 96, poz. 610
- ↑ BIP – Gmina Barcin [online], bip.barcin.pl [dostęp 2023-05-16].
- ↑ Barcin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Portal – Gmina Barcin [online], barcin.pl [dostęp 2023-05-15].
- ↑ Relacja II Miodowy Festiwal Biegowy – BOSIR [online] [dostęp 2023-05-16] (pol.).
- ↑ Relacje – BOSIR [online] [dostęp 2023-05-16] (pol.).
- ↑ Grafik zajęć – Miejski Dom Kultury w Barcinie [online] [dostęp 2023-05-16] (pol.).
- ↑ Galeria – Miejski Dom Kultury w Barcinie [online] [dostęp 2023-05-16] (pol.).
- ↑ Kalendarz wydarzeń – Miejski Dom Kultury w Barcinie [online] [dostęp 2023-05-16] (pol.).
- ↑ Strona główna Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy Barcin [online], www.biblioteka.barcin.pl [dostęp 2023-05-15].
- ↑ Ranking Bibliotek 2014 – wyniki – Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich – Ogólnopolski portal bibliotekarski [online], www.sbp.pl [dostęp 2023-05-15].
- ↑ Widzialni CMS, Informacje o bibliotece – Biuletyn Informacji Publicznej Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy Barcin im. Jakuba Wojciechowskiego [online], bip.biblioteka.barcin.pl [dostęp 2023-05-16] (pol.).
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-24].
- ↑ Jednostki organizacyjne – BIP Gmina Barcin [online], bip.barcin.pl [dostęp 2023-05-15].
- ↑ TVL Barcin – Telewizja Lokalna Barcin [online] [dostęp 2023-05-15] (pol.).
- ↑ Pogłos Barcina – Miejski Dom Kultury w Barcinie [online] [dostęp 2023-05-18] (pol.).
- ↑ Barcin i Bursztyn (Ukraina) miastami partnerskimi – Kujawsko-Pomorski Urząd Wojewódzki w Bydgoszczy – Portal Gov.pl [online], Kujawsko-Pomorski Urząd Wojewódzki w Bydgoszczy [dostęp 2023-05-15] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Barcin. Bydgoszcz: Bis-Medium, 2002. ISBN 83-88639-45-5.
Linki zewnętrzne
edytuj- Historia Żydów w Barcinie na portalu Wirtualny Sztetl
- Synagoga w Barcinie
- Barcin (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 106.