Bitwa pod Leplem (1920)

Walki 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej w ramach bitwy nad Berezyną w dn. 14-15 maja 1920 r.

Bitwa pod Leplem – walki oddziałów 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej gen. Jana Rządkowskiego z sowieckimi 5. i 56 Dywizją Strzelców toczone w ramach bitwy nad Berezyną w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Bitwa pod Leplem
Wojna polsko-bolszewicka
Ilustracja
Czas

14–15 maja 1920

Miejsce

okolice Lepla i Pyszna

Terytorium

Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich

Przyczyna

majowa ofensywa
Frontu Zachodniego

Wynik

wycofanie 1 DLB (utrata Lepla)

Strony konfliktu
 Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
gen. Jan Rządkowski W.F. Karpow
I.I. Muchtorow
Siły
1 DLB 5 Dywizja Strzelców
56 Dywizja Strzelców
brak współrzędnych
Gen. Jan Rządkowski, dowódca 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej
2-ga kompania km Wileńskiego Pułku Strzelców w Leplu
Mosty w Leplu na Jessie
Cmentarz w Leplu

Przebieg działań

edytuj

Sytuacja ogólna

edytuj

Zimą 1919/1920 front ustabilizował się na linii Dźwiny i Ułły po Lepel i dalej wzdłuż Berezyny do Bobrujska[1]. Rejonu Lepla od Królewca po Wołową Górę broniła 1 Dywizja Litewsko-Białoruska gen. Rządkowskiego. W stanie bojowym dywizja posiadała około 4100 żołnierzy, 22 działa, 74 cekaemy[2].

14 maja 1920 ruszyła sowiecka ofensywa wojsk Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego[3]. 15 Armia Augusta Korka i Grupa Północna Jewgienija Siergiejewa uderzyły na pozycje oddziałów polskich 8 Dywizji Piechoty i 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej w ogólnym kierunku na Głębokie. Wykonująca uderzenie pomocnicze 16 Armia Nikołaja Sołłohuba[4] zaatakowała oddziały 4 Armii gen. Stanisława Szeptyckiego[5].

Działania w pasie obrony dywizji

edytuj
Walki o Lepel

O świcie 14 maja na stanowiska III batalionu Mińskiego pułku strzelców i I batalionu grodzieńskiego pułku strzelców uderzyła sowiecka 5 Dywizja Strzelców, mając w pierwszym rzucie 15 Brygadę Strzelców i 16 Brygadę Strzelców[6]. W tym czasie na polskich pozycjach obronnych trwało przygotowanie do luzowania[7]. Do Lepla podchodził I/ wileńskiego pułku. Stojący dotychczas w obronie batalion mińskiego pułku nie wytrzymał uderzenia i bezładnie cofał się w kierunku podchodzącego batalionu wileńskiego. Przemieszane kompanie obu batalionów zostały zepchnięte do miasta. Wywiązały się ciężkie walki uliczne[8]. Kawaleria sowiecka opanowała mosty na Jessie, odcinając obrońcom odwrót za rzekę. Dopiero nadchodzący od strony Staj III batalion wileńskiego pułku strzelców kpt. Leona Rapszewicza odblokował mosty na Jessie i umożliwił odwrót oddziałom broniącym się w mieście. Kolejną linię obrony zorganizowano na wzgórzach pod Stajami[6].

Dowódca dywizji gen. Rządkowski i wydał rozkaz odbicia Lepla. Do ataku przeszły po dwa bataliony z wileńskiego i mińskiego pułku strzelców. Działania piechoty wspierała 3, 8 i 9 bateria 1 litewsko-białoruskiego pułku artylerii polowej. Trzykrotnie wznawiane natarcie nie przyniosło spodziewanego rezultatu[9].

Podczas walk, broniący południowych przedmieść Lepla grodzieński pułk strzelców został odrzucony za Jessę natarciem sowieckich 44. i 45 pułku strzelców, a na północy, na odcinku WorońPrudek, oddziały 56 Dywizji Strzelców przełamały obronę II batalionu wileńskiego pułku. Wieczorem Sowieci zagrozili podwójnym oskrzydleniem całej 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej i przerwali jej łączność taktyczną z sąsiednią 8 Dywizją Piechoty. W tej sytuacji u gen. Rządkowski wydał rozkaz odwrotu na drugą linię obrony[6].

Działania pod Pysznem

Po utracie Lepla oddziały 1 Dywizji Litewsko Białoruskiej wycofały się do rejonu Pyszna. W ciągu nocy dywizja przyjęła następujące ugrupowanie: I Brygada od Józefowa do Prudnik, II Brygada od Prudnik wzdłuż potoku Sergucz(inne języki) na południe. Poszczególne oddziały I Brygady zajęły – I batalion mińskiego pułku: Ostrów – Popowno, II batalion mińskiego pułku: Babijbórz – Różki – Osje, II batalion wileńskiego pułku: Puniszcze, a III batalion wileńskiego pułku: pozostałość odcinka po Prudniki. I batalion i kompania marszowa wileńskiego pułku pozostały w odwodzie. I/ 1 pap i 7/1 pap zajęły stanowiska na zachód od Pyszna[10].

Rano 15 maja centrum polskiej dywizji i jej północne skrzydło zaatakowały oddziały 5. i 56 DS. Przez wiele godzin trwały zacięte walki[11]. Wieś Krzywce siedmiokrotnie przechodziła z rąk do rąk[12]. Na północ od Pyszna pułk miński toczył bój z 56 DS i już w południe został zmuszony do odwrotu[11]. Wieczorem w lukę pomiędzy 1 DLB, a 8 DP weszły oddziały sowieckich 4. i 11 Dywizja Strzelców. Zarysowała się możliwość oskrzydlenia ugrupowania obronnego dywizji[13]. W tym położeniu gen. Rządkowski nakazał odwrót w kierunku Berezyny[14][15].

Bilans walk

edytuj

Oddziały sowieckich 5. i 56 Dywizji Strzelców pokonały kresowe bataliony polskiej 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej i zmusiły ją do oddania Lepla a potem od wycofania się z linii obronnych pod Pysznem.

Mimo poważnych strat, 1 Dywizja Litewsko-Białoruska zachowała zdolność bojową i wykazała dużą odporność w walce z ponad dwukrotnie silniejszym przeciwnikiem[11].

Przypisy

edytuj

Bibliografia

edytuj