Bitwa pod Osjami – część wielkiej bitwy nad Berezyną. Walki polskich pododdziałów Mińskiego pułku strzelców z oddziałami sowieckiej 56 Dywizji Strzelców w czasie majowej ofensywy wojsk Michaiła Tuchaczewskiego w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Bitwa pod Osjami
Wojna polsko-bolszewicka
Czas

15 maja 1920

Miejsce

pod Osjami[a]

Terytorium

Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich

Przyczyna

majowa ofensywa
Frontu Zachodniego

Wynik

zwycięstwo Polaków

Strony konfliktu
 Polska  Rosyjska FSRR
Siły
pododdziały Mińskiego pułku strzelców oddziały 56 DS
brak współrzędnych

Położenie wojsk przed bitwą

edytuj

W maju 1920, po zajęciu Kijowa i zdobyciu przyczółków mostowych po wschodniej stronie Dniepru, wojska polskie przeszły do obrony. Wódz Naczelny Józef Piłsudski zdawał sobie sprawę z tego, że nie udało mu się rozbić większych sił nieprzyjaciela, a jedynie zmusił je do wycofania się dalej na wschód. Stąd też planował nowe uderzenie, tym razem na północnym odcinku frontu wschodniego[1]. W tym czasie dowódca Frontu Zachodniego Michaił Tuchaczewski grupował wojska na wschodnim brzegu Berezyny i także przygotowywał je do ofensywy[2].

Skład wojsk

edytuj
Wojsko Polskie

17 maja dowodzenie nad obu armiami przejął gen. Stanisław Szeptycki[3].

Armia Czerwona

Na wschodnim brzegu Berezyny utworzono zgrupowanie uderzeniowe[4]:

Całością sił uderzeniowych dowodził dowódca Frontu Zachodniego Michaił Tuchaczewski[6][7].

Przebieg działań

edytuj

14 maja 1920 wojska Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego przeszły do ofensywy[1]. Sowieckie 5. i 56 Dywizje Strzelców z 15 Armii Augusta Korka uderzyły 1 na pozycje 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej gen. Jana Rządkowskiego pod Leplem.
Wieczorem oddziały polskie wycofały się na drugą linię obrony DzwonyPysznoOsieczyszcze. Miński pułk strzelców zajął stanowiska na lewym skrzydle dywizji. Jego I batalion osłaniał odcinek OstrówPorówno, a II batalion odcinek BabijbórRożki. Odwód pułku stanowił III batalion rozlokowany w Pysznie[8].

Rano 15 maja oddziały 56 Dywizji Strzelców uderzyły na Ostrów. Odparte, odeszły w kierunku Osji bronionych przez 6 kompanię mińskiego pułku strzelców. Powiadomiony o nadciąganiu nieprzyjaciela dowódca III batalionu kpt. Niedźwiedzki, wysłał na zagrożony kierunek 5 i 7 kompanię z zadaniem wciągnięcia przeciwnika w zasadzkę ogniową. Maszerujący bez ubezpieczeń Sowieci weszli w przygotowaną zasadzkę. Na dany sygnał żołnierze 5. i 7 kompanii ukazali się na skrzydłach nieprzyjaciela, a dowódca 6 kompanii zażądał od przeciwnika złożenia broni. Czoło kolumny zaczęło rzucać karabiny, ale dalsze grupy, widząc, że Polacy są znacznie słabsi liczebnie, otworzyły ogień[8][9].

Wówczas 5 i 7 kompania przeszły do ataku spychając zdezorientowanych czerwonoarmistów w stronę Osji pod ogień 6 kompanii. Część Sowietów poddała się, a część rozbiegła po lesie[8][10].

Bilans walk

edytuj

Zwycięstwo pod Osjami tylko na krótko powstrzymała natarcie 56 Dywizji Strzelców. Wieczorem 1 Dywizja Litewsko-Białoruska przystąpiła do odwrotu na linię Berezyny. Po bitwie wzięto do niewoli około dwustu jeńców i zdobyto cztery ckm, a na pobojowisku znaleziono ponad stu poległych i rannych czerwonoarmistów[11]. Straty polskie to kilku lekko rannych[12].

  1. Ассё, miejscowość na Białorusi, na północny zachód od Lepla
  2. Michaił Tuchaczewski podaje nieco inny skład Armii w początkowym okresie operacji: 4., 6.,11.,29., 53.,56. Dywizje Strzelców i 15 Dywizja Kawalerii. Oprócz wymienionych na front maszerowała 18 Dywizja Strzelców[5].
  3. Michaił Tuchaczewski podaje nieco inny skład 16 Armii w początkowym okresie operacji: 2.,8.,10.,17.,57. Dywizje Strzelców i oprócz wymienionych na front maszerowała 21 Dywizja Strzelców[5].

Przypisy

edytuj

Bibliografia

edytuj
  • Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
  • Zdzisław, Grzegorz Kowalski: Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920 na łamach polskich fachowych periodyków wojskowych z lat 1919-1939. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001. ISBN 83-7174-856-6.
  • Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
  • Wojciech Market: 86 pułk piechoty. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2004, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej.
  • Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
  • Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
  • Bolesław Waligóra, Dzieje 85-go pułku Strzelców Wileńskich, Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1928.
  • Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.