Boris Christow (śpiewak)

bułgarski śpiewak operowy

Boris Kiriłow Christow (bułg. Борис Кирилов Христов; ur. 18 maja 1914 w Płowdiwie, zm. 28 czerwca 1993 w Rzymie) – bułgarski śpiewak operowy, powszechnie uważany za jednego z najwybitniejszych basów XX wieku[1][2].

Boris Christow
Борис Христов
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

18 maja 1914
Płowdiw

Data i miejsce śmierci

28 czerwca 1993
Rzym

Typ głosu

bas

Gatunki

opera

Zawód

muzyk

Wydawnictwo

EMI

Dzieciństwo i nauka

edytuj

Urodził się w Płowdiwie, gdzie jego ojciec był nauczycielem francuskiego w tamtejszym liceum[3]. Rodzina pochodziła z miasta Bitola (obecnie Macedonia). Jego ojciec oraz dziad działali w organizacjach rewolucyjno-wyzwoleńczych na terenach ówczesnego Imperium Osmańskiego. Boris miał brata Mikołaja, późniejszego oficera i członka WRMO (Wewnętrznej Macedońskiej Organizacji Rewolucyjnej)[3]. Gdy Boris był dzieckiem, rodzina przeniosła się do Sofii i zamieszkała w domu przy ulicy Cara Samuila 43 (obecnie Centrum Muzyczne „Борис Христов”). Od chłopięcych lat wykazywał talent do śpiewu i śpiewał jako chłopiec w chórze Aleksandra Newskiego w Sofii. Śpiewał później także w sofijskim chórze Gusla[4].

W 1934 roku wysłuchał w Operze Sofijskiej Fiodora Szalapina w roli Godunowa w operze Borys Godunow, co odegrało ważną rolę we wzmacnianiu jego zainteresowania operą. W tym czasie ukończył liceum, a w 1942 roku Wydział Prawa Uniwersytetu w Sofii i rozpoczął karierę jako sędzia. Nadal śpiewał w wolnym czasie w chórze Gusla, odnosząc ogromny sukces jako solista chóru w 1940 roku. Dzięki państwowej dotacji Christow wyjechał w maju 1942 roku do Włoch, gdzie studiował przez dwa lata włoski repertuar basowy u wybitnego barytona starszej generacji, Riccardo Stracciarego[5].

Kariera wykonawcza

edytuj

Kilkakrotnie występował z solowymi koncertami w Austrii w 1944 i 1945 roku, po czym wrócił do Włoch w grudniu 1945 roku. Swój operowy debiut miał w partii Colline w Cyganerii w Reggio di Calabria 12 marca 1946 roku. W kolejnych latach pojawił się w niektórych rolach w mediolańskiej operze "La Scala”, weneckiej "La Fenice”, Operze Rzymskiej, Covent Garden w Londynie, teatrach operowych w Neapolu, Barcelonie, Lizbonie, Rio de Janeiro i innych.

W 1950 roku został zaproszony do zaśpiewania w Metropolitan Opera w Nowym Jorku. Odmówiono mu jednak wjazdu do USA z powodu Aktu Imigracyjnego McCarrana, które zakazało obywatelom bloku Wschodniego wjazdu do kraju. Po osłabieniu ograniczeń wjazdowych Christow miał operowy debiut w USA w 1956 roku w San Francisco Opera. Odmawiał później kolejnych zaproszeń do Metropolitan Opera i nigdy się tam nie pojawił. Po krótkiej nieobecności na scenie z powodu operacji guza mózgu (1964) wznowił swą karierę w 1965 roku choć znacznie wolniejszym tempie. W 1967 roku pozwolono mu wrócić do Bułgarii – po raz pierwszy od 1945 roku – na pogrzeb matki.

W latach 70. występował często na scenach koncertowych. Jego kariera koncertowa dobiegła końca podczas koncertu finałowego w Accademia di Bulgaria w Rzymie 22 czerwca 1986 roku. Zmarł w Rzymie w 1993 roku, a jego ciało powróciło do Bułgarii, gdzie[6] odbył się państwowy pogrzeb i pochówek w sofijskiej Katedrze Aleksandra Newskiego[7].

Głos, repertuar, charakter

edytuj

Christow miał wybitny głos o charakterystycznej ciemnej barwie. Chociaż nie miał tak mocnego głosu jak niektóre inne basy, nie miał problemów z występowaniem w dużych salach koncertowych, takich jak opera w San Francisco. Dzięki swej prezencji na scenie i dramatycznemu temperamentowi był godnym spadkobiercą wielkiej tradycji słowiańskich basów, takich jak Fiodor Strawinski, Fiodor Szalapin, Aleksander Kipnis i Mark Rejzen i wielu innych. Śpiewał głównie w operach Verdiego oraz repertuar rosyjski, a także kameralistykę wokalną.

Wśród jego najbardziej znanych ról były: Car Borys (MusorgskiBorys Godunow), Filip II (Giuseppe VerdiDon Carlos), Мefistofeles (GounodFaust i BoitoMefistofele), Iwan Susanin (GlinkaŻycie za króla), Zachariasz (Verdi – Nabucco), Car Iwan (Rimski-KorsakowIwan Groźny), Dosifiej (Musorgski – Chowańszczyzna), Gomez da Silva (Verdi – Ernani), Fiesco (Verdi – Simon Boccanegra), Attila (Verdi – Attila), Padre Guardiano (Verdi – Moc przeznaczenia), Włodzimierz Halicki i Kończak (BorodinKniaź Igor) i inne.

Christow dokonał nagrań studyjnych z ośmiu oper (Don Carlos, Borys Godunow i Faust dwa razy) oraz licznych nagrań koncertowych radiowych i ze spektakli. Podziwiany był jako wykonawca pieśni. Nagrał ponad 200 rosyjskich pieśni różnych kompozytorów, m.in. wszystkie 63 pieśni Musorgskiego, Czajkowskiego, Rimskiego-Korsakowa, Glinki, Borodina, Cui, Bałakiriewa, a także pieśni ludowe, głównie z akompaniamentem fortepianu. Zapoczątkował tradycję nagrań studyjnych Borysa Godunowa, śpiewając wszystkie 3 role basowe (Borys, Warłam i Pimen).

W czasie, gdy był artystą scenicznym Christow często popadał w konflikty z innymi śpiewakami i producentami, co niekiedy doprowadzało do publicznych skandali. W 1955 roku pokłócił się z Marią Callas w spektaklach Medei w Operze Rzymskiej. W 1961 roku został rozwiązany jego kontrakt z La Scalą po otwartym konflikcie z bułgarskim kolegą Nikołajem Gjaurowem, którego oskarżył o współpracę z bułgarskim reżimem komunistycznym. Herbert von Karajan próbował nakłonić go do zaśpiewania głównej roli w Don Giovannim, co nie zyskało akceptacji artysty ze względu na nieodpowiedni zakres jego głosu. To skłoniło go do zerwania relacji z Karajanem.

Prywatnie

edytuj

Był szwagrem włoskiego barytona Tito Gobbiego. Jego żoną od lat 40. była Franca Christoff de Rensis[8].

 
Pomnik Borisa Christowa w pobliżu Katedry Aleksandra Newskiego w Sofii, Bułgaria

Nagrania

edytuj

Wybrana dyskografia i filmografia:

  • Kompletne nagrania pieśni Musorgskiego dostępne w wydaniach wytwórni EMI;
  • 3 nagrania Requiem Verdiego: pod dyr. Tullio Serafina w Rzymie w 1959, pod dyr. Herberta von Каrajana oraz pod dyr. Bruno Bartolettiego;
  • 2 nagrania Borysa Godunowa (Christow śpiewa 3 role: Borysa, Pimena i ojca Warłama);
  • 2 wykonania w dziełach Wagnera, oba w wersji włoskiej: Gurnemanz w Parsifalu, (Rzym, 1950) pod dyr. Vittorio Gui oraz w partii jubilera Pognera w Śpiewakach norymberskich (nagranie studyjne, Turyn 1962) pod dyr. Lovro von Matačića.
  • Recital w Lugano 1976 [DVD]

Nagrody

edytuj

Upamiętnienia

edytuj
  • Międzynarodowy Konkurs dla Młodych Śpiewaków Operowych w Sofii im. Borisa Christowa[9]
  • Dom Kultury im. Borisa Christowa w Płowdiwie[10]
  • Pomnik Borisa Christowa na placu św. Aleksandra Newskiego w Sofii

Przypisy

edytuj
  1. Allan Kozinn: Boris Christoff, Bass, Dies at 79; Esteemed for His Boris Godunov. [w:] The New York Times [on-line]. 29 czerwca 1993. (ang.).
  2. Elizabeth Forbes: Obituary: Boris Christoff. [w:] The Independent [on-line]. 29 czerwca 1993. (ang.).
  3. a b Великият бас Борис Христов – подпоручик от Първи конен. archive.is. [dostęp 2017-03-01]. (ros.).
  4. Борис Хри­стов. Първи изяви. Музикално общество „Борис Христов”, 2009. [dostęp 2017-03-01]. (bułg.).
  5. Stacciari Riccardo. Cantabile-subito. [dostęp 2017-03-01]. (ang.).
  6. 1993 : Погребението на Борис Христов. Prehoda. [dostęp 2017-03-01]. (bułg.).
  7. Александър Абаджиев: Оперните звезди на България. Изток-Запад, 2008. (bułg.).
  8. France De Rensis Christoff. Parajetunero blog. [dostęp 2017-03-01]. (wł.).
  9. International Competition for Young Opera Singers
  10. Дом на културата "Борис Христов"

Linki zewnętrzne

edytuj