Dąbrowa Białostocka
Dąbrowa Białostocka (do 1961 Dąbrowa Grodzieńska[2][3]) – miasto w województwie podlaskim, w powiecie sokólskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Dąbrowa Białostocka, nad Kropiwną (lewy dopływ Biebrzy), w otulinie Biebrzańskiego Parku Narodowego. Położona w urozmaiconym krajobrazowo paśmie wzgórz morenowych. Ośrodek usługowy regionu rolniczego; drobny przemysł, głównie spożywczy.
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
| |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Gmina | |||
| Data założenia |
2. połowa XVI wieku | ||
| Prawa miejskie |
1712 | ||
| Burmistrz |
Artur Gajlewicz (2019) | ||
| Powierzchnia |
22,64[1] km² | ||
| Populacja (01.01.2024) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Strefa numeracyjna |
85 | ||
| Kod pocztowy |
16-200 | ||
| Tablice rejestracyjne |
BSK | ||
Położenie na mapie gminy Dąbrowa Białostocka  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |||
Położenie na mapie powiatu sokólskiego  | |||
 53°39′13″N 23°20′55″E/53,653611 23,348611
| |||
| TERC (TERYT) |
2011014 | ||
| SIMC |
0922923 | ||
Urząd miejski ul. Solidarności 116-200 Dąbrowa Białostocka | |||
| Strona internetowa | |||
Historia
edytujPrawa miejskie otrzymała w roku 1712, utracone w 1892 roku przez przekształcenie w miasteczko[4]. Położona była w końcu XVIII wieku na Grodzieńszczyźnie[5], w powiecie grodzieńskim województwa trockiego[6]. Po utracie praw miejskich przynależała do gminy Dąbrowa w powiecie sokólskim, od 1918 w województwie białostockim.
13 października 1919 Dąbrowę ponownie zaliczono do miast, włączając do niej równocześnie wsie: Grabowo, Jasionówka, Juryzdyka, Małyszówka i Osmołowszczyzna[7].
Podczas okupacji hitlerowskiej odebrano prawa miejskie Dąbrowie, a miasto podzielono w 1944 roku na sześć gromad: Dąbrowa Grodzieńska, Grabowo, Jasionówka, Juryzdyka, Małyszówka i Osmołowszczyzna, które włączono ponownie do gminy Dąbrowa, a więc dezintegrując utworzony w 1919 twór osadniczy[8]. Stan rzeczy ustawodawstwo polskie usankcjonowało ze znacznym opóźnieniem, bo dopiero 1 stycznia 1951[9]. Jednak w przeciwieństwie do stanu z 1944, w 1951 roku powołano pięć (nie sześć) gromad, łącząc Dąbrowę z Juryzdyką w jedną gromadę o nazwie Dąbrowa Grodzieńska[9]. Brak zgodności między ustawodawstem okupacyjnym (funkcjonującym de facto) a polskim (obowiązującym de jure) sprawiło, że Juryzdykę nadal wymieniano jako gromadę w gminie Dąbrowa, także po 1951 roku[10].
Jesienią 1954, w związku z reformą administracyjną państwa[11], Dąbrowa Grodzieńska (z Juryzdyką), Jasionówka i Małyszówka, a także Kirejewszczyzna, weszły w skład nowo utworzonej gromady Dąbrowa[12]. 1 stycznia 1956 roku gromadę przyłączono do nowo utworzonego powiatu dąbrowskiego w województwie białostockim[13]. 10 marca 1961 roku Dąbrowa Grodzieńska została przemianowana na Dąbrowę Białostocką[3].
1 stycznia 1965 gromadę Dąbrowa Białostocka zniesiono w związku z nadaniem jej praw miejskich, w związku z czym Jasionówka, Małyszówka, Juryzdyka i Kirejewszczyzna stały się integralnymi częściami Dąbrowy Białostockiej (w przypadku trzech pierwszych po raz drugi)[14].
Stan rzeczy utrzymał się zaledwie cztery lata, bo już 1 stycznia 1969 Jasionówkę (z kolonią), Małyszówkę i Kirejewszczyznę wyłączono z Dąbrowy Białostockiej, włączając ją do reaktywowanej[15] gromady Dąbrowa Białostocka jako samodzielne wsie[16]. W Dąbrowie pozostała już zatem sama Juryzdyka.
Samodzielnymi wsiami Jasionówka i Małyszówka pozostały zaledwie cztery lata, bo już 1 stycznia 1973 – w związku z kolejną reformą administracyjną kraju[17] – włączono je po raz trzeci do Dąbrowy Białostockiej[18]
Powiat dąbrowski przetrwał do 31 maja 1975. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. białostockiego.
Demografia
edytujWedług danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 22,64 km²[19]. 31 grudnia 2017 r. miasto miało 5632 mieszkańców[20].
Zabytki
edytuj- układ przestrzenny z XVI–XVIII w., nr rej.: 442 z 2.05.1979
- zespół kościoła parafialnego, nr rej.: A-579 z 16.02.2015
- murowano-kamienny wiatrak holender z 1924 r., nr rej.: 445 z 26.06.1979[22].
Transport
edytuj- 670 Osowiec-Twierdza – Goniądz – Suchowola – Dąbrowa Białostocka – Chworościany
- 673 Sokółka – Dąbrowa Białostocka – Lipsk
Wspólnoty religijne
edytujSport
edytuj- Dąb Dąbrowa Białostocka – klub piłkarski
Miasta partnerskie
edytuj
Galeria
edytuj-
Zabytkowy wiatrak betonowy z 1924 roku – typ holender -
-
Pomnik poległym i pomordowanym za wolność ojczyzny -
Urząd Miasta i Gminy w Dąbrowie Białostockiej -
Budynek Poczty Polskiej -
Szpital w Dąbrowie Białostockiej -
Przystanek PKS w Dąbrowie Białostockiej, przy ulicy 11 Listopada -
Wjazd na stacje w Dąbrowie Białostockiej na linii kolejowej nr 40 -
Dąb (Pomnik przyrody) przy kościele św. Stanisława B.M. -
Kino w Dąbrowie Białostockiej -
Wnętrze kościoła św. Stanisława Męczennika -
Pomnik w parku -
-
Kaplica pw. św. Michała z 1826r. na cmentarzu katolickim -
Kapliczka w Dąbrowie Białostockiej
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 22 lipca 2024 [dostęp 2024-10-23] (pol.).
- ↑ Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 28 lutego 1937 r. o ustaleniu urzędowych nazw miast (M.P. z 1937 r. nr 69, poz. 104).
- ↑ a b M.P. z 1961 r. nr 22, poz. 106.
- ↑ Statut z 11 czerwca 1892.
- ↑ Był przegląd muzyki tradycyjnej, warsztaty i koncerty. „Słowiański zew na ziemi grodzieńskiej” [FOTO] [online], Był przegląd muzyki tradycyjnej, warsztaty i koncerty. „Słowiański zew na ziemi grodzieńskiej” [FOTO], 9 października 2023 [dostęp 2023-10-10] (pol.).
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 87.
- ↑ M.P. z 1919 r. Nr 229, poz. 0.
- ↑ Jemielity W. (2002). Podziały administracyjne powiatów sokólskiego i dąbrowskiego w latach 1919–2000. „Studia Łomżyńskie”, 13, 2002, s. 119–146.
- ↑ a b Dz.U. z 1950 r. nr 51, poz. 472.
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191.
- ↑ Uchwała Nr 22/V Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu sokólskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 30 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 grudnia 1954 r., Nr. 10, Poz. 49).
- ↑ Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 290.
- ↑ Dz.U. z 1964 r. nr 42, poz. 286.
- ↑ Uchwała Nr 57/XVI/68 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z 29 kwietnia 1968 r. w sprawie zmiany granic niektórych gromad oraz ustalenia siedzib niektórych gromadzkich rad narodowych w województwie białostockim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 30 września 1968 r., Nr. 8, Poz. 65).
- ↑ Dz.U. z 1968 r. nr 18, poz. 117.
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312.
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 327.
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.
- ↑ GUS-Główny Urząd Statystyczny. stat.gov.pl. [dostęp 2013-01-21].
- ↑ Dąbrowa Białostocka w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025.
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-02-21].
- ↑ Podpisanie porozumienia o współpracy z gminą Skarszewy (województwo pomorskie). [dostęp 2013-01-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-02)].
- ↑ a b Strona główna Dąbrowy Białostockiej.
Linki zewnętrzne
edytuj- Historia Żydów w Dąbrowie Białostockiej na portalu Wirtualny Sztetl
- D.3.) pow. sokólski, kaplica w Kamiennej, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 925.