Dwunastu gniewnych ludzi
Dwunastu gniewnych ludzi (ang. 12 Angry Men) – amerykański dramat sądowy z 1957 roku, zrealizowany w oparciu o powstałe dwa lata wcześniej teatralne przedstawienie telewizyjne Reginalda Rose’a. Film opowiada historię ławy przysięgłych obradującej po procesie młodego chłopaka oskarżonego o morderstwo. Spośród dwunastu przysięgłych tylko jeden nie jest do końca przekonany o winie oskarżonego.
| ||
.jpg)
| ||
| Gatunek | dramat sądowy | |
| Data premiery | świat: 10 kwietnia 1957 Polska: listopad 1959 | |
| Kraj produkcji | Stany Zjednoczone | |
| Czas trwania | 96 min | |
| Reżyseria | Sidney Lumet | |
| Scenariusz | Reginald Rose | |
| Główne role | Henry Fonda Lee J. Cobb Martin Balsam Ed Begley | |
| Muzyka | Kenyon Hopkins | |
| Zdjęcia | Boris Kaufman | |
| Scenografia | Robert Markel | |
| Montaż | Carl Lerner | |
| Produkcja | Henry Fonda Reginald Rose | |
| Wytwórnia | Orion-Nova Productions | |
| Dystrybucja | United Artists | |
| Budżet | 350 000 USD | |
| Nagrody | ||
| 1957 Sidney Lumet, Złoty Niedźwiedź 1958 Henry Fonda BAFTA, najlepszy aktor | ||
Film został bardzo dobrze przyjęty zarówno przez krytyków, jak i widzów. W 2007 roku Biblioteka Kongresu Stanów Zjednoczonych umieściła obraz na liście amerykańskiego dziedzictwa filmowego jako ważny pod względem kulturalnym, historycznym i estetycznym. Film otrzymał nominację do nagrody Oscara w kategoriach za najlepszą reżyserię, film roku i scenariusz. Na liście najlepszych filmów internetowej bazy IMDb Dwunastu gniewnych ludzi znajduje się w pierwszej dziesiątce.
ProdukcjaEdytuj
Film został nakręcony w ciągu zaledwie dziewiętnastu dni, a jego budżet wyniósł 350 tysięcy USD. Akcja prawie całego filmu, z wyjątkiem pierwszej i ostatniej sceny, rozgrywa się w zamkniętym pomieszczeniu (sala i przyległa łazienka), w którym znajdują się ławnicy mający przesądzić o winie lub niewinności oskarżonego.
Reżyser Sidney Lumet nakręcił ten film w oryginalny sposób – na początku filmu większość ujęć robiona jest szerokokątnym obiektywem filmującym mniej więcej z poziomu wzroku, a w trakcie filmu stopniowo wprowadzane są ujęcia zrobione przy pomocy dłuższych obiektywów i filmowane od dołu (ujęcia zrobione przez obiektyw szerokokątny sprawiają wrażenie bardziej przestrzennych, optycznie powiększają pomieszczenia i zwiększają dystans między przedmiotami a ujęcia zrobione przy wykorzystaniu obiektywów o dłuższej ogniskowej „skracają” odległości i mają znacznie mniejszą głębię ostrości). Według Lumeta w zamierzeniu miało to stworzyć klaustrofobiczną atmosferę, jaka musiała panować w niewielkim pomieszczeniu, w którym odbywały się gorące obrady ławy przysięgłych.
ObsadaEdytuj
W rolach 12 sędziów przysięgłych wystąpili:
| Rola | Aktor | Dubbing 1959 (wersja kinowa) | Dubbing 1973 (wersja telewizyjna) |
|---|---|---|---|
| 1. przysięgły | Martin Balsam | Jerzy Bielenia | Roman Wilhelmi |
| 2. przysięgły | John Fiedler | Czesław Byszewski | Mieczysław Gajda |
| 3. przysięgły | Lee J. Cobb | Władysław Hańcza | Mariusz Dmochowski |
| 4. przysięgły | E.G. Marshall | Stanisław Jaśkiewicz | Zdzisław Tobiasz |
| 5. przysięgły | Jack Klugman | Zygmunt Listkiewicz | Zenon Dądajewski |
| 6. przysięgły | Ed Binns | Maciej Maciejewski | Marian Rułka |
| 7. przysięgły | Jack Warden | Zygmunt Maciejewski | Jerzy Tkaczyk |
| 8. przysięgły | Henry Fonda | Norbert Nader | Edmund Fetting |
| 9. przysięgły | Joseph Sweeney | Leon Pietraszkiewicz | Szczepan Baczyński |
| 10. przysięgły | Ed Begley | Ryszard Pikulski | Leon Pietraszkiewicz / Wiesław Machowski |
| 11. przysięgły | George Voskovec | Władysław Staszowski | Zygmunt Listkiewicz |
| 12. przysięgły | Robert Webber | Jerzy Tkaczyk | Jerzy Molga |
Wersja telewizyjna (1973)Edytuj
W 1973 roku na zlecenie Telewizji Polskiej opracowano nową wersję dubbingu. W 1989 roku TVP poprosiła reżyser Zofię Dybowską-Aleksandrowicz o opracowanie trzeciej wersji dubbingu, ponieważ ta nagrana szesnaście lat wcześniej nie zachowała się w archiwach telewizji w stanie kompletnym. Reżyser odmówiła, argumentując swoją decyzję tym, że nie chce przekreślać pracy aktorów, jaką włożyli oni w nagrania do poprzedniej wersji. Zamiast tego na nowo nagrano dubbing do brakujących kilkunastu minut. Wzięli w nim udział ci sami aktorzy, z wyjątkiem zmarłego dwa lata wcześniej Leona Pietraszkiewicza – głosu dziesiątemu przysięgłemu udzielił Wiesław Machowski[1].
Inne wersjeEdytuj
W 1997 roku zrealizowany został film telewizyjny pod tym samym tytułem, wyreżyserowany przez Williama Friedkina. Stanowi on bezpośredni remake oryginału Lumeta – poza bardzo drobnymi zmianami, cała akcja filmu i wszystkie dialogi są identyczne jak w oryginale. Na podstawie filmu Lumeta i przedstawienia nakręcone zostały również dwa nieanglojęzyczne filmy – Ek ruka hua faisla z 1986 roku w reżyserii Basu Chatterjee i Dwunastu (2007, reż. Nikita Michałkow).
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Julitta Nowicka. Do widzenia... do jutra. „Ekran”, 22 czerwca 1989. Cytat: Podobna historia pojawiła się przy „Dwunastu gniewnych ludziach”. Poproszono mnie o powtórny dubbing. Powiedziałam stanowczo – nie! Nie będę przekreślała pracy znakomitych aktorów, którzy tam grali. Okazało się, że w magazynach Polskiej TV (...) znalazły się taśmy z dubbingiem „Dwunastu gniewnych ludzi” i „tylko” trzy ostatnie akty zostały zgubione. – No to w takim razie będzie pani robiła film na nowo – usłyszałam. – Nie, ja dorobię te trzy akty. – Jak to, przecież aktorzy już poumierali? Czy pani myśli pracować z duchami? – To moja sprawa. Ja to uratuję. Tak wyglądała ta rozmowa. I rzeczywiście, udało się.
Linki zewnętrzneEdytuj
- Dwunastu gniewnych ludzi w bazie Filmweb
- Dwunastu gniewnych ludzi w bazie IMDb (ang.)