Dzioborożce
Dzioborożce[4] (Bucerotidae) – rodzina ptaków z rzędu dzioborożcowych (Bucerotiformes). Należy do niej około 50 gatunków ptaków, z których wszystkie mają stosunkowo długie, zakrzywione dzioby, często z dodatkową rogową naroślą na górnej części dzioba. Całość dzioba jest często bardzo kolorowa.
| Bucerotidae[1] | |||
| Rafinesque, 1815[2] | |||
 Przedstawiciel rodziny – dzioborożec wielki (Buceros bicornis) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina |
dzioborożce | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Buceros Linnaeus, 1758 | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Rodzaje | |||
| |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Występowanie edytuj
Występują w Czarnej Afryce, tropikalnych rejonach Azji aż do Filipin i Indonezji, oraz w Oceanii po Wyspy Salomona[5].
Charakterystyka edytuj
Żyją w zależności od gatunku, zarówno w lasach jak i na otwartych przestrzeniach. Są wszystkożerne, zjadają owoce, owady i małe kręgowce. Samice dzioborożców składają w dziupli drzewa do 6 jaj. Na czas wysiadywania i karmienia piskląt, samiec zamurowuje samicę wewnątrz dziupli, używając do tego celu błota, odchodów i nadtrawionych owoców, które po zaschnięciu tworzą twardą pokrywę. W pokrywie zachowany jest niewielki otwór, przez który samiec karmi samicę i młode. W momencie kiedy pisklęta urosną na tyle, że w środku dziupli robi się zbyt ciasno, samica rozkuwa otwór, wydostaje się na zewnątrz, po czym ponownie zamurowuje wejście do dziupli i razem z samcem kontynuuje wykarmianie młodych.
Wokalizy dzioborożców są bardzo urozmaicone. Na przykład u dużego, naziemnego dzioboroga abisyńskiego przypominają dość oddalone dźwięki rogu mgielnego, a krzyki toko żałobnego (Tockus fasciatus) przypominają dźwięk gwizdka. Głosy różnią się intensywnością, odstępami i mniejszą lub większą regularnością[6].
Badania filogenetyczne dowodzą, że takson Bucerotidae jest taksonem siostrzanym kladu Upupidae + Phoeniculidae[7].
Podział systematyczny edytuj
Do rodziny należą następujące występujące współcześnie rodzaje[4]:
- Bucorvus Lesson, 1830
- Tockus Lesson, 1830
- Lophoceros Ehrenberg, 1828
- Berenicornis Bonaparte, 1850 – jedynym przedstawicielem jest Berenicornis comatus (Raffles, 1822) – dzioborożec długoczuby
- Horizocerus Oberholser, 1899
- Ceratogymna Bonaparte, 1854
- Bycanistes Cabanis & F. Heine, Sr., 1860
- Rhinoplax Gloger, 1841 – jedynym przedstawicielem jest Rhinoplax vigil (J.R. Forster, 1781) – hełmoróg
- Buceros Linnaeus, 1758
- Anorrhinus Reichenbach, 1849
- Anthracoceros Reichenbach, 1849
- Ocyceros Hume, 1873
- Aceros Hodgson, 1844 – jedynym przedstawicielem jest Aceros nipalensis (Hodgson, 1829) – dzioborożec rudy
- Rhyticeros Reichenbach, 1849
- Rhabdotorrhinus A.B. Meyer & Wiglesworth, 1895
- Penelopides Reichenbach, 1849
Opisano również wymarły mioceński rodzaj[8]:
- Euroceros Boev & Kovachev, 2007 – jedynym przedstawicielem był Euroceros bulgaricus Boev & Kovachev, 2007
Uwagi edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Bucerotidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 66. (fr.).
- ↑ Ch.L. Bonaparte. Conspectus systematis ornithologiæ. „Annales des Sciences Naturelles, Zoologie”. Quatrième série. 1, s. 130, 1854. (fr.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Bucerotidae Rafinesque, 1815 - dzioborożce - Hornbills (wersja: 2023-04-04). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-04-25].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Mousebirds, Cuckoo Roller, trogons, hoopoes, hornbills. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-05-12]. (ang.).
- ↑ Christine Sourd (red.), Dżungla. Encyklopedia dzikich zwierząt., Warszawa: Świat Książki, 1992, ISBN 83-7129-804-8.
- ↑ Harshman, John: Bucerotiformes. Tree of Life Web Project. [dostęp 2009-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (8 stycznia 2017)]. (ang.).
- ↑ Z. Boew & D. Kowaczew. Euroceros bulgaricus gen. nov., sp. nov. from Hadzhidimovo (SW Bulgaria) (Late Miocene) – the first European record of Hornbills (Aves: Coraciiformes). „Geobios”. 40 (1), s. 39–49, 2007. DOI: 10.1016/j.geobios.2005.12.001. (ang.).