Fürstenwalde/Spree

Fürstenwalde/Spree
	Herb
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Brandenburgia
Data założenia	XIII wiek
Burmistrz	Matthias Rudolph
Powierzchnia	70,68 km²
Wysokość	43 m n.p.m.
Populacja (31 grudnia 2020); • liczba ludności; • gęstość	; 31 992; 453 os./km²
Nr kierunkowy	03361
Kod pocztowy	15517
Tablice rejestracyjne	LOS, FW, BSK, EH
Podział miasta	3 dzielnice
	Położenie na mapie Brandenburgii Fürstenwalde/Spree
	Położenie na mapie Niemiec Fürstenwalde/Spree
	52°22′N 14°04′E/52,366667 14,066667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Fürstenwalde/Spree (^ⓘposłuchaj) (powszechnie stosowna jest również forma skrócona Fürstenwalde, pol. hist. Przybór^[2], dolnołuż. Pśibor pśi Sprjewi) – miasto we wschodnich Niemczech w kraju związkowym Brandenburgia, w powiecie Oder-Spree, port nad Sprewą i kanałem Odra-Sprewa. W latach 1385–1598 było stolicą biskupstwa lubuskiego. Największe miasto powiatu Oder-Spree.

Geografia edytuj

Fürstenwalde/Spree leży na terenie pradoliny warszawsko-berlińskiej, nad rzeką Sprewą, około 35 kilometrów na zachód od granicy z Polską w Słubicach i Frankfurcie nad Odrą oraz 50 kilometrów na wschód od Berlina.

Historia edytuj

Fürstenwalde na mapie Wielkopolski epoki piastowskiej (Księstwo wielkopolskie) z Kodeksu dyplomatycznego Wielkopolski

Średniowiecze – wpływy polskie, czeskie i brandenburskie edytuj

Obszar Przyboru został utracony wraz z ziemią lubuską przez rozbitą dzielnicowo Polskę w 1249 roku. Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z roku 1272, było lokowane w miejscu średniowiecznego grodu przez rzekę Sprewę. Dzięki strategicznej lokalizacji stało się szybko jednym z najbogatszych miast ówczesnej Marchii Brandenburskiej. Na mocy traktatu z roku 1373 miasto zostaje sprzedane przez Wittelsbachów cesarzowi Karolowi IV. W latach 1373–1415 znajdowało się we władaniu Korony Czeskiej pod panowaniem Luksemburgów. W roku 1385 tu przeniósł siedzibę biskupstwa lubuskiego oraz kapituły katedralnej ostatni polski biskup lubuski Jan Kietlicz. W 1392 Jan Kietlicz został przeniesiony na diecezję miśnieńską i odtąd do 1424 roku tron biskupi był obsadzany duchownymi czeskimi, choć diecezja do 1424 wciąż podlegała metropolii gnieźnieńskiej. W roku 1446 miasto i katedra zostały spalone przez husytów.

Nowożytność i czasy napoleońskie edytuj

Fürstenwalde w XVII wieku

Wraz z postępami reformacji w 1557 katedra została przejęta przez luteran.

W latach 1613, 1625 i 1656 Fürstenwalde było również miastem uniwersyteckim, dzięki przeniesionego tutaj z pobliskiego Frankfurtu nad Odrą Uniwersytetu Viadrina. Od 1701 miasto stanowi część Królestwa Prus.

Przez szereg dziesięcioleci było również miastem garnizonowym dla wojsk cesarza Napoleona i ułanów cesarskich.

W granicach Niemiec edytuj

W 1871 miasto stało się częścią zjednoczonych Niemiec.

W okresie II wojny światowej w mieście znajdowała się fabryka amunicji zatrudniająca ponad 12 tys. robotników przymusowych i jeńców wojennych. Mieściła się tu również filia podobozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie. Na krótko przed końcem II wojny światowej Fürstenwalde zostało zamienione przez nazistów w twierdzę, co w konsekwencji ciężkich sowieckich bombardowań zrównało je z ziemią. W roku 1945 NKWD utworzyło w mieście obóz specjalny w którym przetrzymywano ponad 10 tys. więźniów, w większości młodych ludzi, z których większość szybko zmarła^{[potrzebny przypis]}.

Po II wojnie światowej miasto wraz z położoną na zachód od Odry częścią ziemi lubuskiej znalazło się w radzieckiej strefie okupacyjnej Niemiec, z której w 1949 utworzono NRD, wschodnia część ziemi lubuskiej natomiast po 696 latach powróciła w granice Polski.

Fürstenwalde został miastem powiatowym w okręgu Frankfurt nad Odrą. W latach 50. i 60. miasto odbudowano, utworzone zostały nowe dzielnice mieszkaniowe a miasto stało się znaczącym ośrodkiem przemysłowym. Do roku 1994 w Fürstenwalde stacjonowały także oddziały Zachodniej Grupy Wojsk ZSRR (funkcjonowało tu składowisko czołgów z bazą paliw). W późnych latach 80. wyburzono fragmenty starego miasta i zastąpiono je częściowo budynkami z wielkiej płyty.

W 1990 miasto zostało częścią Republiki Federalnej Niemiec. W wyniku reformy administracyjnej Fürstenwalde od 1993 należy do powiatu Oder-Spree. Jest obecnie największym miastem w regionie.

Zabytki edytuj

Katedra Mariacka (neogotycka) z XIV wieku
Pozostałości zabudowy historycznej, m.in. kamienice z XVII i XVIII wieku
Zamek biskupi
Ratusz
Pałac barokowy
Kościół ewangelicko-luterański
Kościół katolicki św. Jana Chrzciciela
Kościół luterański Dobrego Samarytanina z 1925 roku

Demografia edytuj

^[3]

Rok	Populacja
1875	11 929
1890	15 783
1910	26 286
1925	28 369
1939	35 842
1946	28 993
1950	30 815
1964	30 849

Rok	Populacja
1971	31 296
1981	35 566
1985	35 443
1990	35 214
1995	33 628
2000	34 044
2005	33 336
2010	32 468

Rok	Populacja
2015	31 741
2016	32 025
2017	32 098
2018	31 941
2019	31 965
2020	31 992

Gospodarka edytuj

Fürstenwalde jest obecnie głównym centrum usługowym i przemysłowym w regionie: przemysł oponiarski, metalowy i budowlany oraz ogrodnictwo są najważniejsze.

Najbardziej znane przedsiębiorstwo znajdujące się w mieście jest zakład oponiarski Pneumant (dzisiaj część amerykańskiego koncernu Goodyear). Znajdują się tutaj ponadto zakłady produkujące farby, zakłady metalowe oraz firmy przemysłu energetycznego specjalizujące się w produkcji elastycznych, samoprzylepnych baterii słonecznych. Gospodarka usługowa jest dobrze rozwinięta, swoje siedziby mają w mieście firmy z branży energetyki oraz deweloperstwa mieszkaniowego.

Transport edytuj

Niedaleko miasta przebiega autostrada A12, łącząca Berlin z Poznaniem i Warszawą.

W mieście znajduje się stacja kolejowa Fürstenwalde (Spree), przystanek regionalnych połączeń pomiędzy Berlinem a Frankfurtem nad Odrą.

Oświata edytuj

Geschwister-Scholl-Gymnasium Fürstenwalde – gimnazjum powiatowe powstałe w 1991 r. Patronem szkoły jest rodzeństwo Schollów.
Europaschule Oberstufenzentrum Palmnicken – technikum europejskie, jest największą placówką oświatową w powiecie. Placówka ogólnokształcąca oraz szkoła zawodowa. Głównym tematem pracy wychowawczej są relacje międzynarodowe oraz współpraca różnymi szkołami partnerskimi, między innymi ze Szwecji, Japonii, Francji, Holandii, Danii i Polski.
Szkoła Katolicka „Bernhardinum” (Katholische Schule Bernhardinum) – katolicka szkoła wyznaniowa, instytucja oświatowa należąca do archidiecezji berlińskiej, placówka składa się ze szkoły podstawowej, gimnazjum i liceum. Szkoła współpracuje ze szkołami w Polsce, Francji, Włoszech i Sri Lance.