Fryderyk Wilhelm II Pruski

król pruski

Fryderyk Wilhelm II, niem. Friedrich Wilhelm II von Hohenzollern (ur. 25 września 1744 w Berlinie, zm. 16 listopada 1797 w Poczdamie) – król pruski i elektor brandenburski od 1786 r., bratanek i następca Fryderyka II Wielkiego, wolnomularz[1].

Fryderyk Wilhelm II
Ilustracja
król Prus
Elektor Brandenburgii
Okres

od 17 sierpnia 1786
do 16 listopada 1797

Poprzednik

Fryderyk II Wielki

Następca

Fryderyk Wilhelm III Hohenzollern

Dane biograficzne
Dynastia

Hohenzollernowie

Data urodzenia

25 września 1744

Data śmierci

16 listopada 1797

Ojciec

August Wilhelm Hohenzollern

Matka

Luiza Amelia z Brunszwiku-Wolfenbüttel

Żona

Elżbieta Krystyna Ulryka z Brunszwiku-Wolfenbüttel
Fryderyka Luiza z Hesji-Darmstadt

Najstarszy syn księcia Augusta Wilhelma Hohenzollerna (1722–1758) i Luizy Amelii z Brunszwiku-Wolfenbüttel (1722–1780).

Przed objęciem władzy

edytuj

Jego stryj, król Fryderyk II nie darzył następcy wielkim szacunkiem. Obwiniał jego ojca za klęski w trzeciej wojnie śląskiej. Różnili się też w kwestiach charakteru. Król był człowiekiem o ascetycznym trybie życia, mało religijnym racjonalistą, kochającym sztukę i doświadczonym w polityce. Książę koronny natomiast interesował się głównie francuskimi wzorami życia dworskiego – obok głębokiej religijności cenił sobie wielkie uczty, wystawne życie i kochanki. Był przy tym też człowiekiem inteligentnym i oczytanym, a przede wszystkim o wiele serdeczniejszym niż Fryderyk II, czym zaskarbił sobie popularność podwładnych jeszcze przed objęciem władzy.

Fryderyk II aż do końca nie wprowadzał swojego następcy w sprawy państwowe. Nie interesował się przygotowaniem go do roli władcy[2] Tak oto pisał o Fryderyku Wilhelmie II: Życie na dworze stanie się bardzo wesołe. Mój kuzyn roztrwoni skarb, pozwoli zdemoralizować się wojsku. Pod rządami kobiet państwo upadnie[3].

W 1780 roku z polecenia króla książę Fryderyk Wilhelm złożył wizytę cesarzowej Katarzynie II, aby zapobiec zawarciu sojuszu rosyjsko-austriackiego. W Sankt Petersburgu książę spotkał się z chłodnym przyjęciem i lekceważeniem. Katarzyna pisała o nim: Zupełnie nie można się zorientować, co w nim siedzi. Nie umie prowadzić rozmowy, czasem tylko milczy – tak że nic z tego nie wychodzi. Jego wstrzemięźliwość stawia w niezręcznej sytuacji każdego, kto ma z nim do czynienia. Powiadają, że umie myśleć. To nawet prawdopodobne: to samo można powiedzieć i o indyku, ale nie zawsze jest dobrze być indykiem, czy nawet grać jego rolę. Basta[4]. Mimo złego przyjęcia Fryderyk Wilhelm zaprzyjaźnił się z Wielkim Księciem Pawłem. Obiecali sobie wzajemne dochowanie dozgonnej przyjaźni[5].

Król Prus

edytuj

Sprawy zagraniczne powierzył Ewaldowi von Hertzbergowi, który na początku kontynuował politykę antyhabsburską Fryderyka Wielkiego. W 1790 roku zawarł sojusz z Polską, który skierowany był przeciwko Rosji i Austrii. Jednak w czasie wybuchu rewolucji we Francji swoją politykę skierował ku Austrii i zawarł z nią układy w Reichenbach (1790)[6] oraz w Pillnitz (1791). W 1792 roku monarcha zdymisjonował Hertzberga. Prusy rozpoczęły wówczas wojnę z Francją. Po przegranej bitwie pod Valmy (20 września 1792) król wycofał się z wojny i w 1795 roku zawarł separatystyczny pokój w Bazylei. Fryderyk Wilhelm II wziął udział w II i III rozbiorze Polski. Król pruski uważał, że należy mu się odszkodowanie za trudy poniesione w kampanii francuskiej. Nakazał swym wojskom pod dowództwem Möllendorfa wkroczenie do Polski[7]. Wspomagał również Rosję w zbrojnym tłumieniu insurekcji kościuszkowskiej w 1794 roku. Osobiście dowodził w bitwie pod Szczekocinami, gdzie pobił korpus Tadeusza Kościuszki.

W 1795 roku, tuż po upadku Pierwszej Rzeczypospolitej i wkroczeniu wojsk pruskich do Krakowa, zaplanował grabież skarbca koronnego na Wawelu[8]. Skradziono wówczas 19 najcenniejszych polskich insygniów, w tym Koronę Chrobrego. Zgodnie z jego rozkazem wszystkie przedmioty przetopiono. Uzyskane złoto wykorzystano w roku 1811 na wybicie monet, a klejnoty sprzedano.

W polityce wewnętrznej starał się naśladować swoich poprzedników. Zainicjował rozbudowę Berlina i sprowadził do stolicy utalentowanych architektów. Wówczas powstała m.in. Brama Brandenburska (architekt i budowniczy: Carl Gotthard Langhans). Był też mecenasem sztuki, w szczególności interesowała go muzyka barokowa i teatr. Król pasjonował się spirytualizmem. Był zwolennikiem różokrzyżowców, a szczególnym zaufaniem darzył Johanna Wöllnera, który był szarą eminencją dworu pruskiego, składającego się z faworytów króla.

Za jego panowania w 1794 wszedł w życie tzw. Landrecht pruski (Allgemeines Landrecht für die Königlich Preussischen Staaten), co było nie tyle zasługą Fryderyka Wilhelma II, co jego poprzedników. W szczególności jego stryj Fryderyk II dążył do stworzenia jednolitego kodeksu prawa cywilnego. Landrecht sprawdził się i obowiązywał w Prusach do 1900 roku.

Potomstwo

edytuj

14 sierpnia 1765 roku ożenił się z Elżbietą Krystyną Ulryką z Brunszwiku-Wolfenbüttel (1746–1840):

Małżeństwo zostało rozwiązane w 1769 roku, gdy pod presją Fryderyka Wielkiego Elżbietę Krystynę oskarżono o cudzołóstwo. 14 sierpnia 1769 roku ożenił się z Fryderyką Luizą z Hesji-Darmstadt (1751–1805):

Dzieci ze związków morganatycznych

  • ze związku z Wilhelminą Enke, której nadał tytuł hrabiny von Lichtenau: syn Alexander von der Mark (1779–1787) i Marianne Wilhelmine von der Mark (1780–1814), której drugim mężem był Kacper Miaskowski, oficer wojsk polskich.
  • ze związku z hrabianką Julianą von Dönhoff (1768–1837) wywodzili się hrabiowie von Brandenburg. Ich syn Friedrich Wilhelm von Brandenburg (1792–1850) był premierem Prus. Rodzina wygasła w drugim pokoleniu wraz ze śmiercią hr. Gustawa w 1909 r.
  • ze związku z Julią von Voss, której nadał tytuł hrabiny von Ingenheim, miał syna Gustawa Adolfa (1789–1855), protoplastę rodu hrabiów von Ingenheim.

Genealogia

edytuj
Prapradziadkowie

elektor Brandenburgii
Fryderyk Wilhelm I Hohenzollern
(1620–1688)
∞1646
Luiza Henriette Nassau
(1627–1667)

elektor Hanoweru
Ernest August Hanowerski
(1629–1698)
∞1658
Zofia Dorota Wittelsbach
(1630–1714)

Jerzy Wilhelm z Brunszwiku-Lüneburga
(1624–1705)
∞1676
Eleonora d'Olbreuse
(1639–1722)

August II z Brunszwiku-Lüneburga
(1579–1666)
∞1635
Elżbieta Zofia z Mecklemburgii-Güstrow
(1613–1676)

Fryderyk Hessen-Eschwege
(1617–1655)
∞1646
Eleonora Wittelsbach (Pfalz-Zweibrücken-Kleeburg)
(1626–1692)

Antoni Ulryk z Brunszwiku-Wolfenbüttel
(1633–1714)
∞1656
Elżbieta Juliana ze Szlezwiku-Holsztynu-Sonderburga
(1634–1704)

Albert Ernest I Oettingen
(1642–1683)

Fryderyka Wirtemberska
(1644–1674)

Pradziadkowie

Król w Prusach
Fryderyk I Hohenzollern
(1657–1713)
∞1684
Zofia Charlotta Hanowerska
(1668–1705)

król Wielkiej Brytanii
Jerzy I Hanowerski
(1660–1727)
∞1682
Zofia Dorota Welf
(1666–1726)

Ferdynand Albrecht I z Brunszwiku-Lüneburga
(1636–1687)
∞1667
Krystyna Wilhelmina z Hesji-Eschwege
(1648–1702)

Ludwik Rudolf z Brunszwiku-Lüneburga
(1671–1735)
∞1690
Krystyna Luiza Oettingen-Oettingen
(1671–1747)

Dziadkowie

Król w Prusach
Fryderyk Wilhelm I Hohenzollern
(1688–1740)
∞1706
Zofia Dorota Hanowerska
(1687–1757)

Ferdynand Albrecht II z Brunszwiku-Lüneburga
(1680–1735)
∞1712
Antonina Amalia z Brunszwiku-Wolfenbüttel
(1696–1762)

Rodzice

August Wilhelm Hohenzollern
(1722–1758)
∞1742
Luiza Amelia z Brunszwiku-Wolfenbüttel
(1722–1780)

Fryderyk Wilhelm II Hohenzollern (1744–1797), król Prus

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Wolnomularstwo w świetle encyklopedyj. Wypisy, Warszawa 1934, s. 6.
  2. Stanisław Salmonowicz, Fryderyk Wielki, Wrocław 2006, s. 250
  3. Martha Schad, Hohenzollernowie, Warszawa 2004, s. 43
  4. Władysław A. Serczyk, Katarzyna II, Wrocław 2004, s. 243-244
  5. Władysław A. Serczyk, op. cit., Wrocław 2004, s. 244
  6. Władysław A. Serczyk, op. cit., Wrocław 2004, s. 291
  7. Władysław A. Serczyk, op. cit., Wrocław 2004, s. 294
  8. Krzysztof Jóźwiak: Korona przetopiona na monety. uwazamrze.pl, 9 maja 2013. [dostęp 2014-04-12].

Bibliografia

edytuj
  • Sebastian Haffner: Prusy bez legendy: Zarys dziejów. Warszawa: Oficyna Historii XIX i XX wieku, 1996. ISBN 83-905989-3-0.
  • Stanisław Salmonowicz, Fryderyk Wielki, Wrocław 2006.
  • Władysław A. Serczyk, Katarzyna II, Wrocław 2004.
  • Stanisław Salmonowicz, Prusy: dzieje państwa i społeczeństwa, Warszawa 1987.
  • Martha Schad, Hohenzollernowie, Warszawa 2004.

Linki zewnętrzne

edytuj