Wikipedia

Gęsice (województwo świętokrzyskie)

wieś w województwie świętokrzyskim

Gęsice – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Łagów[4][5].

Gęsice
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Powiat

kielecki

Gmina

Łagów

Wysokość

300-360 m n.p.m.

Liczba ludności (2019)

229[2]

Strefa numeracyjna

41

Kod pocztowy

26-025[3]

Tablice rejestracyjne

TKI

SIMC

0247628[4]

Położenie na mapie gminy Łagów
Mapa konturowa gminy Łagów, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Gęsice”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Gęsice”
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Gęsice”
Położenie na mapie powiatu kieleckiego
Mapa konturowa powiatu kieleckiego, blisko prawej krawiędzi nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Gęsice”
Ziemia50°44′34″N 21°06′16″E/50,742778 21,104444[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Integralne części wsi Gęsice[4][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0247634 Dąbrówki część wsi

Były wsią biskupstwa włocławskiego w województwie sandomierskim w ostatniej ćwierci XVI wieku[6].

Do 1954 roku istniała gmina Gęsice. W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Gęsice, po jej zniesieniu w gromadzie Łagów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Historia edytuj

Wieś założona w I połowie XIV w. Nazwa pochodzi od formy osobowej Gęś. W roku 1356 zwane Ganssycze, u Długosza jako Gaschycze.

W latach 1470-1480 Jan Długosz opisał Gęsice jako wieś w parafii łagowskiej, należącą do biskupstwa włocławskiego. Wówczas było tu 6 łanów kmiecych, z których dziesięcina o wartości 6 grzywien oddawana była plebanowi w Baćkowicach. Kmiecie osadzeni na półłankach, płacili 34 grosze czynszu oraz jeden wiardunek obiednego, odrabiali po jednym dniu w tygodniu jutrzyny i powaby oraz zapewniali podróże do Opatowa i Bodzentyna. Dawali również po 3 kapłony, 30 jaj i po jednym wozie siana.

W 1510 r. wymieniono dwa łany sołtysie. W inwentarzu dóbr biskupich z 1534 r. Gassicze miały 4½ łanów osiadłych i dwa puste. Kmiecie dawali czynsz w wysokości 28 groszy oraz po 6 korczyków owsa, 3 kapłony i 30 jaj. Odrabiali jeden dzień w tygodniu. Karczmarz opłacał ½ grzywny. W rejestrze z roku 1578 wymieniono 6 kmieci osadzonych na trzech łanach. Wieś należała do parafii w Baćkowicach.

Na początku XIX wieku wieś rządowa w województwie sandomierskim i powiecie opatowskim[7]. W roku 1827 w Gęsicach były 24 domy i 192 mieszkańców[8].

Do 1835 r. zachował się tu niwowy układ gruntów. Wieś podzielona była na kilka niw, do każdej prowadziła oddzielna droga. Na niwie domowej o powierzchni około 43,8 ha, skupiła się zabudowa. Jej długość wynosiła 690, a szerokości 580–690 m. Nawsie miało długość 110 m., szerokość 106 m., a powierzchnię 1,2 ha.

W roku 1840 wieś włączono do utworzonej Ekonomii Piórków. W latach 1848-1860 jej dzierżawcą był Maksymilian Zakrzewski. Po komasacji gruntów, każdy gospodarz otrzymał rolę w jednym kawałku. Po północnej stronie każdej działki wydzielono miejsce pod zabudowę. W roku 1859 było tu 40 zagród. Gospodarzy całorolnych, posiadających powyżej 10 ha było 6, półwolnych (do 10 ha) – 28, resztę stanowili małorolni i komornicy. Grunt gospodarzy całorolnych obejmował 135 morgów i 149 prętów, półrolnych 285 morgów i 174 prętów, małorolni i komornicy posiadali 19 morgów i 295 prętów. Kowal posiadał jedną morgę i 20 prętów. Wspólne pastwiska o powierzchni 175 morgów i 275 prętów.

Na mapie Galicji Zachodniej wieś oszacowano na 26 domów, 30 mężczyzn i 6 koni.

Pod koniec XIX w. we wsi 49 domów i 269 mieszkańców, powierzchnia ziemi włościańskiej 618, a dworskiej 3 morgi.

W XIX w. Gęsice były rządową wsią gminną, do której należały takie okoliczne miejscowości jak: Duraczów, Kozłów, Łagowica, Melonek, Ruda, Sadków, Zbilutka[8].

W roku 1921 miejscowość gminna[9]. W Gminie Gęsice naliczono 459 budynków z przeznaczeniem mieszkalnym i 2462. mieszkańców. Narodowość polską podało 2442. mieszkańców, żydowską 20. Do Gminy Gęsice należały wsie: Duraczów (136. mieszkańców), Gęsice, Kozłów (72.), Łagowica (158.), Melonek (206.), Ruda (118.), Sadków (484.), Zbielutka (754.) oraz kolonie: Zbielutka Majorat (113.) i Zbielutka Poduchowna (61. mieszkańców[9].

W Gęsicach naliczono 65 budynków mieszkalnych oraz 360. mieszkańców (170. mężczyzn i 190 kobiet). Wszyscy zgłosili narodowość polską i wyznanie rzymskokatolickie[9].

„Przewodnik Gospodarczy” z roku 1938 wymienia funkcjonującą tu firmę usługową: Józef Dederski – powidła[10].

Położenie edytuj

Gęsice położone są w południowo-wschodniej części gminy Łagów, na wschód od drogi łączącej Łagów z Rakowem. Od południa wieś sąsiaduje z Sadkowem i Zbelutką, od wschodu z Rudą i Melonkiem, od północnego wschodu z Duraczowem, a od północnego zachodu z Wolą Łagowską[11].

Miejscowość leży w centralnej części województwa świętokrzyskiego, we wschodniej części ziemskiego powiatu kieleckiego. Pod względem fizjograficznym jest to teren Gór Świętokrzyskich.

Warunki naturalne edytuj

Powierzchnia sołectwa wynosi 340 ha. W 2002 r. użytki rolne zajmowały obszar 299 ha, użytki zielone – 37 ha, sady - 10 ha. We wsi występują gleby od III do VI klasy[11]. Urozmaiconej rzeźbie terenów lessowych towarzyszą także dolinne krajobrazy, charakteryzujące się lokalnym nagromadzeniem gleb madowych, okresowo nadmiernie uwilgotnionych, użytkowane jako łąki i pastwiska. Gleby lessowe tworzą kompleksy pszenne. W obrębie obszaru wsi występują obszary narażone na działanie wodnej erozji spowodowanej opadami atmosferycznymi, oraz wiosennymi spływami roztopowymi[12].

Znajdująca się w Gęsicach studnia o głębokości 27,05 m. należy do sieci krajowego monitoringu IMiGW badania jakości zwykłych wód podziemnych w województwie świętokrzyskim[13].

Obszar wsi należy do tzw. otuliny Cisowsko-Orłowińskiego Parku Krajobrazowego[14].

Demografia edytuj

Wykres liczby ludności Gęsic od 1827 roku:

Źródła:[11][12][15],,

Klimat edytuj

Według A. Wosia Gęsice położone są w regionie klimatycznym zachodniomałopolskim, w strefie małej zmienności występowania poszczególnych typów pogody. Przeważają wiatry zachodnie (pow. 35%). Podstawowe parametry klimatyczne przedstawiają się następująco:

  • średnia temperatura powietrza w roku – 6 °C
  • średnia temperatura stycznia – 5 °C
  • średnia temperatura lipca – 17 °C
  • długość zimy – 100 dni
  • długość lata – 80 dni
  • długość okresu wegetacji – ok. 198 dni
  • roczna suma opadów ok. 700 mm

Współcześnie edytuj

Układ przestrzenny wsi składa się z ciągu zwartej zabudowy po północnej stronie drogi oraz kilku gospodarstw po jej stronie południowej. W czasie spisu powszechnego w roku 2011 naliczono tu 246 mieszkańców. Powierzchnia gruntów we wsi 348,18 ha.

 
Zabytkowa zagroda w Gęsicach

Obiekty zabytkowe w Gęsicach edytuj

  • 2 domy o konstrukcji drewnianej z połowy XIX w.
  • 7 domów o konstrukcji drewnianej z pierwszej połowy XX w.
  • obora z końca XIX w.
  • kuźnia z pierwszej połowy XX w.
  • zespół zagrody z pierwszej połowy XX w.
  • figura murowana z roku 1921
  • krzyż-figura murowana z 1882 roku
  • krzyż-figura murowana- lata trzydzieste XX w.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 32340
  2. ↑ Raport o stanie gminy w roku 2019. Stan ludności 31.12.2010 str. 14 [dostęp 2022-03-1]
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 295 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku. ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1993, s. 112.
  7. ↑ Tabela miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, tom I: A-Ł, Warszawa 1827,
  8. ↑ a b Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, tom II, str. 541
  9. ↑ a b c Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie pierwszego powszechnego spisu ludności z dnia 30 września 1921 r., Województwo kieleckie, Powiat Opatów, Gmina Gęsice
  10. ↑ Przewodnik Gospodarczy Województw Kieleckiego, Krakowskiego i Śląskiego, Dąbrowsko-Śląskie Zakłady Drukarskie, Sosnowiec 1938
  11. ↑ a b c E. Traczyński, Gęsice Budownictwo ludowe, Kielce: Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Kielcach, 2003.
  12. ↑ a b Uwarunkowania wynikające z miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego gminy Łagów, str. 55-57 [www.bip.lagow-gmina.pl/publikacje/508.doc] : dostęp 21 sierpnia 2011 r.
  13. ↑ Wykaz punktów sieci krajowej monitoringu jakości zwykłych wód podziemnych w województwie świętokrzyskim [w:] [1], dostęp 27 lipca 2016 r.
  14. ↑ Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr XXXV/626/13 Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego z dnia 23 września 2013 r. Opis granic Cisowsko-Orłowińskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu
  15. ↑ Uchwała Nr 8/66/15 Rady Gminy Łagów z dnia 30 maja 2015 r.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gęsice_(województwo_świętokrzyskie)&oldid=72613750”