Geografia Tunezji
Tunezja (Tunis, Republika Tunezyjska - Al-Dżumhurija at-Tunisija) – państwo arabskie leżące w północnej Afryce nad Morzem Śródziemnym. Graniczy z Algierią i Libią. W latach 1881–1956 pod protektoratem Francji. Od 12 listopada 1956 w ONZ, a od 1 października 1958 roku członek Ligi Państw Arabskich. Stolicą kraju jest Tunis, a inne większe miasta to: Safakis (Sfax), Arjana (Ariana), Bizerta (Banzart), Kabis (Gabés), Susa (Sousse).
Powierzchnia i granice edytuj
Powierzchnia całkowita wynosi: 164 tys. km²
Długość granic lądowych Tunezji wynosi: 1424 km Tunezja graniczy z:
Podział administracyjny edytuj
Tunezja jest podzielona na 24 gubernatorstwa zwane wilajetami. Gubernatorstwa dzielą się dalej na łącznie 262 dystrykty, a te na gminy.
- Lista gubernatorstw
Ukształtowanie powierzchni edytuj
Północna część kraju obejmuje wschodnie krańce Atlasu z pasmami górskimi Madżarda (900–1200 m), Tabassa i Górami Tunezyjskimi (z najwyższym szczytem kraju Dżabal asz-Szanabi), rozdzielonymi wąską żyzną doliną. Na północy góry opadają bezpośrednio do morza, ich przedłużeniem jest wysunięty w Cieśninę Sycylijską i zamykający od południa Zatokę Tuniską, górzysty półwysep Al-Watan al-Kibli z przylądkiem Ar-Ras at-Tajjib. Wśród wschodniego wybrzeża rozciąga się szeroki pas nizin z plażami i licznymi lagunami. Linia brzegowa dość dobrze rozwinięta, kilka zatok. Obszar rozciągnięty na południe od Atlasu był niegdyś zatoką Morza Śródziemnego, obecnie znajdują się tam stopniowe równiny (miejscami depresje do –17 m) z okresowymi jeziorami. Nad Morzem Śródziemnym, przy granicy libijskiej rozciąga się nizina Al-Dżifara, ku zachodowi przechodząca w silnie zerodowany płaskowyż Az-Zahr (do 700 m). Południową i południowo-zachodnią część kraju zajmuje fragment Wielkiego Ergu Wschodniego.
Klimat edytuj
Na wybrzeżu klimat śródziemnomorski. Na wschodnim wybrzeżu bardziej suchy. Na północy występuje klimat podzwrotnikowy, od pośredniego między morskim a kontynentalnym, na południu zwrotnikowy skrajnie suchy-kontynentalny. Temperatura maksymalna od 15-17 °C (styczeń) do 31-37 °C (wyjątkowo 45-50 °C) w lipcu. Temperatura minimalna na wybrzeżu od 7-9 °C (styczeń, skrajnie 0-5 °C) do 21 °C (sierpień), w pozostałej części kraju 4-5 °C (-2-5 °C) do 22-23 °C. Roczna suma opadów 400–600 mm w Atlasie i 100–200 mm na południu od niego. Pora deszczowa od października do marca-kwietnia. Z pustyni wieje niosący pył wiatr sirocco, który w górach nabiera cech fenu, silnie odczuwany na wybrzeżu, gdzie zwykle wieje bryza morska.
Wody edytuj
Północna i wschodnia część Tunezji jest odwadniana do Morza Śródziemnego, wnętrze i południe kraju zajmują obszary bezodpływowe. Rzeki stałe występują tylko na północy i uchodzą do Zatoki Tuniskiej. W górach leży jezioro Bizerta oraz liczne sztuczne zbiorniki wodne. Szotty mają charakter okresowych, słonych bagien, zasilanych okresowymi rzekami. W sąsiedztwie Wielkiego Szottu występują obfite wody artezyjskie, wykorzystane w oazach.
Świat roślinny edytuj
Na północy kraju występuje roślinność śródziemnomorska. Na nizinie zarośla typu makii lub kultury subtropikalne. W górach Madżarda zachowały się lasy złożone z dębu korkowego, a w górach Dżibal at-Tabursuk lasy z dębem ostrolistnym i sosną alpejską (lesistość kraju wynosi 4%). W środkowej i południowej części kraju panują półpustynie trawiaste z ostnicą esparto lub piołunowe. W zasolonych obniżeniach występują skupiska halofitów.
Świat zwierzęcy edytuj
Występują tu m.in.: szczuroskoczki, wielbłąd, szakal, serwal, dzik, arui, antylopa oraz gazele. U wybrzeży Morza Śródziemnego spotyka się mniszkę śródziemnomorską, finwala i morświna.
Ochrona środowiska naturalnego edytuj
Głównym zagrożeniem środowiska naturalnego są: niewłaściwa gospodarka ściekami i odpadami oraz niekontrolowane stosowanie nawozów sztucznych. System ochrony przyrody obejmuje 7 parków narodowych o łącznej powierzchni ok. 500 km². Od kilku lat w górach prowadzi się zalesienia.
Demografia edytuj
W 2014 roku w Tunezji mieszkało 10 982 754 ludzi[potrzebny przypis]. Przyrost naturalny wynosi 0,86% (szacunki na rok 2016)[1]. Głównymi miastami Tunezji są Tunis, Safakis (Sfax), Arjana (Ariana), Bizerta (Banzart), Kabis (Gabés), Susa (Sousse), Kairuan.
Struktura etniczna edytuj
- Arabowie: 98%
- Berberowie: 1%
- inni: 1%
Struktura religijna edytuj
- Muzułmanie: 98%
- Chrześcijanie: 1%
- inni: 1%
Urbanizacja edytuj
Struktura wiekowa mieszkańców edytuj
- do 14 lat: 25%
- 15-64 lat: 68%
- Powyżej 65 lat: 7%
Przewidywana długość życia edytuj
- kobiety: 77 lat
- mężczyźni: 73 lata
Przypisy edytuj
- ↑ Tunisia. [w:] The World Factbook [on-line]. CIA. [dostęp 2017-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-16)]. (ang.).