Gudniki (powiat kętrzyński)
Gudniki (niem. Gudnick[4]) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Korsze.
| wieś | |
.jpg) Kościół pw. św. Andrzeja Boboli | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
41[2] |
| Strefa numeracyjna |
89 |
| Kod pocztowy |
11-430[3] |
| Tablice rejestracyjne |
NKE |
| SIMC |
0478693 |
Położenie na mapie gminy Korsze  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kętrzyńskiego  | |
 54°06′16″N 21°08′46″E/54,104444 21,146111[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
Położenie geograficzne
edytuj
Wieś jest położona w południowej części gminy Korsze w bezpośredniej bliskości z gminą Reszel. Pod względem fizycznogeograficznym jest częścią Pojezierza Mrągowskiego[5]. Ukształtowanie powierzchni wsi i okolic jest pagórkowate. Miejscowość jest otoczona terenami leśnymi. Są to: od północy: Łankiejmski Las (niem. Langheimer Forst)[6], od wschodu Tołkiński Las (niem. Tolksdorfer Wald[6]), a także niewielki las pomiędzy wsiami Babieniec i Worpławki. Ok. 2 km na wschód od Gudnik jest położone Jezioro Babienieckie.
Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 590, łącząca Reszel – 7 km i Korsze – 7,7 km.
Historia
edytujWieś lokowana była w 1340 roku na pięciu włókach. Zasiedlona została wtedy przez Prusów. Po wojnie trzynastoletniej wieś znajdowała się na terenie Prus Zakonnych, później Prus Książęcych na pograniczu z Warmią.
W 1913 roku Gudniki wraz z Łankiejmami (siedziba majoratu) i nieistniejącym folwarkiem od przedstawiciela rodu von der Groeben dzierżawił Walter Hering, a ostatnim dzierżawcą był Albert Krieger. Dzierżawione majątki miały powierzchnię 920,5 ha. W tym czasie w Gudnikach był nieduży dwór i cegielnia.
Przed II wojną światową w Gudnikach funkcjonowała szkoła jednoklasowa (budynek szkoły z 1870 r.). Po roku 1945 była tu szkoła czteroklasowa.
Po 1945 dawny majątek ziemski włączony był do PGR, we wsi równolegle funkcjonowały też gospodarstwa chłopskie. W roku 1973 Gudniki należały do sołectwa Babieniec, a obecnie są samodzielną wsią sołecką[7].
Dawna parafia
edytujPod koniec XV w. była tu samodzielna parafia, która należała do archiprezbiteraratu reszelskigo. Po reformacji, gdy na terenie Prus Książęcych od 1525 wprowadzono wyznanie luterańskie jako obowiązujące, kościół w Gudnikach do roku 1528 był filią katolickiej parafii w Reszlu. Później do 1945 r. był kościołem filialnym parafii luterańskiej w Łankiejmach. Pierwszym znanym pastorem dla tych kościołów był Johann Wagner w latach 1554-1557, a ostatnim Curt Schlösser w latach 1939–1945. W okresie od XVI do XVIII w. nabożeństwa odprawiane były tu w języku niemieckim i polskim. Po I wojnie światowej katolicy z Gudnik należeli do parafii w Korszach. W grupie tej prowadzili działalność duszpasterską pallotyni z placówki misyjnej w Klewnie.
Współcześnie jest to kościół filialny parafii katolickiej w Reszlu pod wezwaniem św. Andrzeja Boboli.
Zabytki i obiekty historyczne
edytuj- Kościół[8] z drugiej połowy XIV w. murowany z cegły i kamienia polnego, przebudowany w roku 1731, z dobudowaną w połowie XVIII w. niską, drewnianą wieżą. Wyposażenie wnętrza kościoła pochodzi z XVII i XVIII w. Na uwagę zasługuje wykonana z czerwonego marmuru płyta nagrobna lekarza Johana Bernarda Varnbagena, pochowanego tu w 1647.
- Obelisk przy kościele upamiętniający siedemnastu mieszkańców wsi poległych w czasie I wojny światowej.
- Ruiny kaplicy grobowej[8] przedstawicieli rodu von der Groeben z Łankiejm. Kaplica znajduje się nieco dalej od kościoła, na wzniesieniu przy drodze w stronę Reszla.
- Pozostałości nieczynnego wiejskiego cmentarza ewangelicko-augsburskiego z końca XVIII w.[8]
-
-
Kościół - widok od boku -
Kościół - chór i organy -
Obelisk ku czci poległych w czasie I wojny światowej -
XVIII-wieczna kapliczka
Demografia
edytujWieś w roku 1785 miała 23 domy mieszkalne, a w roku 1817 było ich 26.
Liczba mieszkańców: w roku 1817 – 226 osób, w 1925 – 274 osoby, w 1939 – 223 osoby, w 1970 – 100 osób, w 2016 – 49.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 40158
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 349 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Tadeusz Korowaj, Powiat Kętrzyński w starych pocztówkach, s.75.
- ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska: geoserwis mapy. [dostęp 2022-05-14]. (pol.).
- ↑ a b Jan Oryńczak: Środowisko geograficzne. W: Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic. Olsztyn: Pojezierze, 1978, s. 32-34, seria: Z dziejów miasta i powiatu.
- ↑ Obwieszczenie NR 1/2017 Rady Miejskiej w Korszach z dnia 28 grudnia 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Statutu Gminy Korsze. 4 stycznia 2018. [dostęp 2022-05-02]. (pol.).
- ↑ a b c Rejestr zabytków. Woj. warmińsko-mazurskie. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2022-04-30].
Bibliografia
edytuj- Rudolf Grenz, Der Kreis Rastenburg, Marburg/Lahn, 1976, s. 227 i s. 308.
- Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic, Pojezierze, Olsztyn 1978, s. 188.
- Tadeusz Korowaj, Powiat Kętrzyński w starych pocztówkach, Wydawnictwo LABRITA, ISBN 978-83-944169-2-8, Kętrzyn 2016.
- Wulf/Tiesler, Das war unser Rastenburg, Gesamtherstellung Gerhard Rautenberg, Leer, 1983, ISBN 3-7921-0290-0, s. 137.