Hormon antydiuretyczny
Hormon antydiuretyczny, wazopresyna, adiuretyna, ADH (ang. antidiuretic hormone), AVP (ang. arginine vasopressin) – organiczny związek chemiczny z grupy oligopeptydów, pełniący u ssaków (także u człowieka) funkcję hormonu[1].
| ||
| ||
| Identyfikacja | ||
| Inne nazwy i oznaczenia |
wazopresyna, adiuretyna, ADH (ang. antidiuretic hormone), AVP (ang. arginine vasopressin) | |
|---|---|---|
| numer CAS | ||
| DrugBank | ||
| OMIM | ||
| Klasyfikacja medyczna | ||
| ATC | ||
BudowaEdytuj
Wazopresyna jest cyklicznym nonapeptydem (zbudowany jest z 9 reszt aminokwasowych) o masie cząsteczkowej 1084 Da.
Hormon ten wytwarzany jest przez podwzgórze w postaci preprowazopresynoneurofizyny i uwalniany w ostatecznej postaci przez tylny płat przysadki mózgowej.
DziałanieEdytuj
Powoduje zagęszczanie moczu, pobudzając resorpcję wody w kanalikach nerkowych (kanalikach dalszych i cewkach zbiorczych)[2] poprzez pobudzanie receptorów V2. Na akwaporyny działa w dwojaki sposób: krótkoterminowa regulacja kieruje AQP2 do błony (odpowiedź w ciągu kilku minut), natomiast długoterminowa (efekty widoczne na przestrzeni kilku dni) powoduje ekspresję genów kodujących kanał AQP2 (w przeciwieństwie do AQP1 stale obecnego w błonie) dla wody, następnie translację tegoż mRNA oraz wbudowanie tego produktu w błonę bieguna apikalnego komórek sześciennych budujących kanaliki nerkowe.
Powoduje skurcz naczyń krwionośnych poprzez receptory V1, obecne na ich powierzchni.
Sądzi się, że ma udział w regulacji zachowań społecznych różnych gatunków zwierząt, w tym ludzi[3][4][5].
Regulacja wydzielaniaEdytuj
Wydzielanie wazopresyny jest pobudzane przez wzrost osmolalności osocza krwi[6] i płynu mózgowo-rdzeniowego, hipowolemię[6] lub angiotensynę II[7]. Jej zwiększone wydzielanie następuje także podczas snu.
Spadek osmolalności osocza lub hiperwolemia hamują jej wydzielanie.
Choroby związane z wazopresynąEdytuj
NiedobórEdytuj
Niedobór hormonu antydiuretycznego lub brak jego działania powoduje moczówkę prostą. Jeśli dotyczy ona zaburzenia wydzielania na poziomie podwzgórza lub przysadki, jest to moczówka prosta ośrodkowa. Jeżeli występuje niewrażliwość cewek nerkowych na działanie hormonu antydiuretycznego – jest to moczówka prosta nerkowa.
NadmiarEdytuj
Nadmiar wazopresyny prowadzi do zespołu Schwartza-Barttera.
AnalogiEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Ramon Lim, Abel Lajtha: Handbook of neurochemistry and molecular neurobiology. New York, NY: Springer, 2006, s. 573–607. ISBN 0-387-30348-0.
- ↑ Stanisław Konturek, Fizjologia człowieka, Tomasz Brzozowski (red.), wyd. 3, Wrocław: Edra Urban & Partner, 2019, s. 445, ISBN 978-83-66310-09-4.
- ↑ Neurobiologia zaufania. [dostęp 2010-09-26].
- ↑ Young LJ. The neuroendocrinology of the social brain. „Front Neuroendocrinol”. 30 (4), s. 425–428, October 2009. DOI: 10.1016/j.yfrne.2009.06.002. PMID: 19596026.
- ↑ Walum H, Westberg L, Henningsson S, Neiderhiser JM, Reiss D, Igl W, Ganiban JM, Spotts EL, Pedersen NL, Eriksson E, Lichtenstein P. Genetic variation in the vasopressin receptor 1a gene (AVPR1A) associates with pair-bonding behavior in humans. „Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A.”. 105 (37), s. 14153–14156, September 2008. DOI: 10.1073/pnas.0803081105. PMID: 18765804.
- ↑ a b Andrzej Szczeklik, Piotr Gajewski: Interna Szczeklika 2017. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2017, s. 1242. ISBN 978-83-7430-517-4.
- ↑ Arthur J. Vander: Renal physiology. New York: McGraw-Hill, Health Professions Division, 1995. ISBN 0-07-067009-9.
