Lizyna (nazwa skrótowa Lys, skrót jednoliterowy K) – organiczny związek chemiczny z grupy aminokwasów białkowych. Dla człowieka jest aminokwasem egzogennym, gdyż nie jest syntetyzowany w organizmie i musi być dostarczany z pożywieniem.
|
|
|
|
| Nazewnictwo
|
|---|
|
| | Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
| kwas 2,6-diaminoheksanowy
| | Inne nazwy i oznaczenia
| | Skróty literowe: Lys, K
|
|
| Ogólne informacje
|
| Wzór sumaryczny
|
C6H14N2O2 |
| Inne wzory
|
H2N(CH2)4CH(NH2)CO2H
|
| Masa molowa
|
146,19 g/mol
|
| Wygląd
|
białe ciało stałe
|
| Identyfikacja
|
| Numer CAS
|
56-87-1
|
| PubChem
|
866
|
| DrugBank
|
DB00123
|
|
|
| InChI
|
|---|
InChI=1S/C6H14N2O2/c7-4-2-1-3-5(8)6(9)10/h5H,1-4,7-8H2,(H,9,10)
| KDXKERNSBIXSRK-UHFFFAOYSA-N
|
|
|
|
|
|
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
|
|
|
| Klasyfikacja medyczna
|
| ATC
|
B05XB03 V03AF11
|
|
|
Lizyna jest aminokwasem polarnym. Zawiera zasadowy łańcuch boczny, który w pH komórki ma ładunek dodatni (−NH+
3). Wchodzi w skład białek wiążących ujemnie naładowane cząsteczki kwasów nukleinowych, takich jak histony.
Rola lizyny w organizmie:
- Niezbędna przy budowie białek, głównie w mięśniach i w kościach, istotna w okresie rozwoju.
- Wchłania wapń, poprawia koncentrację umysłową.
- Łagodzi objawy przeziębienia, grypy oraz opryszczki.
- Obecna przy wytwarzaniu hormonów, przeciwciał, enzymów i przy budowie kolagenu.
- Jej niedobór skutkuje objawami zmęczenia i rozdrażnienia, powoduje anemię i wypadanie włosów.
- Najprawdopodobniej jeden z czynników wpływających w dużej mierze na procesy antykancerogenne w połączeniu z dużymi dawkami antyoksydantów.
- Uczestniczy w procesach odnowy tkanek, tworzenia się przeciwciał, stymulacji wzrostu, a także wytwarzania hormonów i enzymów.
Na skalę przemysłową otrzymuje się ją z kaprolaktamu[1].
W postaci chlorowodorku jest stosowana jako dodatek do pasz w celu podniesienia ich wartości odżywczej (podobnie jak metionina). Roczna światowa produkcja lizyny i jej soli wyniosła w 2005 r. 850 tys. ton (w przybliżeniu tyle samo, co łączna produkcja pozostałych – poza kwasem glutaminowym – podstawowych aminokwasów i ich soli)[3].
