Kępice
Kępice (do 1946 Businko[4], kaszb. Kãpice[5], niem. Hammermühle[6]) – miasto w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, położone na skraju Wysoczyzny Polanowskiej w dolinie rzeki Wieprzy, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kępice. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. słupskiego, teraz należy do woj. pomorskiego.
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Ul. Niepodległości w Kępicach | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Prawa miejskie | |||||
| Burmistrz |
Magdalena Majewska | ||||
| Powierzchnia |
6,11[2] km² | ||||
| Wysokość |
33,2 do 113 m n.p.m. | ||||
| Populacja (30.06.2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
+48 59 | ||||
| Kod pocztowy |
77–230 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
GSL | ||||
Położenie na mapie gminy Kępice  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu słupskiego  | |||||
 54°14′28″N 16°53′23″E/54,241111 16,889722
| |||||
| TERC (TERYT) |
2212054 | ||||
| SIMC |
0977344 | ||||
Urząd miejski ul. Niepodległości 677–230 Kępice | |||||
| Strona internetowa | |||||
Z historycznego punktu widzenia Kępice związane są z Pomorzem Zachodnim[7].
Miasto, otoczone lasami Puszczy Słupskiej
W okolicy znajduje się kilka jezior np. Obłęskie, Kryształek (nazwa gwarowa z powodu bardzo czystej wody), Łętowo, Jezioro Korzybie, Przyjezierze, Nakło. Przez miasto przepływa rzeka Wieprza.
Według danych z 31 grudnia 2022 Kepice liczyły 3 307 mieszkańców[8]
Nazwa
edytujRada Języka Kaszubskiego proponuje kaszubską formę nazwy Kãpice[9].
Historia
edytuj
W X–XII w. poniżej zakładu garbarskiego w zakolu Wieprzy znajdował się gródek, po którym pozostał obrys wałów, czyli grodzisko. Przez wieki był to teren puszczy. Przyspieszony rozwój osadnictwa zaczął się w drugiej połowie XIX w.
W dolinie Wieprzy na wschód od Warcina znajdowała się kuźnia. 7 lipca 1867 ówczesny pruski premier Otto von Bismarck zakupił od Wernera Ewalda von Blumenthala majątek Warcino, dzięki dotacji w wysokości 400 tys. talarów uzyskanej po zwycięskiej wojnie prusko-austriackiej. W 1868 Bismarck zlecił wybudowanie nad Wieprzą papierni "Papierfabrik Hammermühle". Następnie powstał większy zakład w Kruszce (Fuchsmühle). Papiernie te, które od 1889 funkcjonowały pod nazwą "Varziner Papierfabrik A.G.", stały się największym przedsiębiorstwem przemysłowym na niemieckim Pomorzu Wschodnim i znaczącym producentem banknotów. Obok zakładów powstały nowe osiedla. Wraz z zakończeniem budowy linii kolejowej ze Szczecinka przez Miastko do Słupska miejscowość uzyskała dworzec kolejowy, a przez położone 7 km na północ Korzybie połączenie z linią Sławno-Bytów. W roku 1898 nowym właścicielem został Wilhelm von Bismarck, syn kanclerza Rzeszy i nadprezydent Prus Wschodnich. Po jego śmierci dobra warcińskie odziedziczył jego jedyny syn Wilhelm Nikolaus von Bismarck (1896–1940).
Po roku 1890 na potrzeby papierni i tartaku zostały uruchomione elektrownie wodne. W 1918 r. na Wieprzy istniał system czterech elektrowni: w Kępce (Kampmühle), Kruszce (Fuchsmühle), Biesowicach (Beßwitz) i Kępicach (Hammermühle). Wszystkie one, oprócz elektrowni w Kępce (obecnie zabytek), zostały zniszczone w czasie II wojny światowej.
.jpg)
W wyniku reformy administracyjnej w 1928 doszło do scalenia osiedli znajdujących się na terenie niwy warcińskiej (Varziner Flur), czyli Kruszki, Kępic, Kępki i dworca kolejowego w jedną gminę w ramach powiatu miasteckiego pod nazwą Kępice. Coraz więcej ludzi znajdowało zatrudnienie w przemyśle. Liczba mieszkańców w 1939 wzrosła do 2169 osób.
W czasie II wojny światowej w papierniach na przymusowych robotach pracowało wielu Polaków. Wytwarzano w nich fałszywe amerykańskie dolary i angielskie funty szterlingi, służące destabilizacji gospodarek USA i Wielkiej Brytanii. Oprócz tego w czasie wojny produkowano w Kępicach i Kruszce śmigła i szyby na wyposażenie samolotów myśliwskich.
Wśród polskich robotników przymusowych istniała komórka organizacji konspiracyjnej Odra, która została rozbita przez Gestapo w 1944.
Po ciężkich walkach w okresie między 2 i 4 marca 1945 Kępice zostały zdobyte przez Armię Czerwoną. Urządzenia fabryczne zostały zdemontowane przez Rosjan w latach 1946/47.
Po zakończeniu wojny miejscowość przeszła pod polski zarząd. Rozpoczął się proces wysiedlania ludności niemieckiej i zastępowania jej przez przesiedleńców z głębi kraju i kresów wschodnich spoza linii Curzona. Przez pierwsze powojenne miesiące ówczesna wieś nosiła nazwę Businko[10];, a stacja kolejowa Businko Korzybskie. Nazwę Kępice wprowadzono rozporządzeniem Ministerstwa Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 roku[11].
W miejsce zdemontowanej papierni i fabryki celulozy uruchomiono w 1957 garbarnię. Kępickie Zakłady Garbarskie Kegar zatrudniały do 1000 pracowników i posiadały zakłady filialne w Białogardzie i Dębnicy Kaszubskiej. Zostały sprywatyzowane w 1996. W 1958 pracownicy garbarni odbudowali zdemontowaną elektrownię wodną w Kępicach. W 1980 elektrownia została przekazana w użytkowanie do Zakładu Energetycznego w Słupsku. W 1996 dokonano gruntownej modernizacji jej urządzeń.
Przez pierwsze 15 powojennych lat Kępice były grupą niewielkich osiedli. Dopiero w styczniu 1959 otrzymały status osiedla robotniczego. Dzięki garbarni miejscowość szybko się rozwijała i 1 stycznia 1967 r. Kępice otrzymały prawa miejskie.
Demografia
edytuj| Rok | Liczba ludności |
|---|---|
| 1905 | 414 |
| 1930 | 1400 |
| 1933 | 2008 |
| 1939 | 2169 |
| 1946 | 1107 |
| 1950 | 631 |
| 1960 | 2049 |
| 1970 | 2878 |
| 1978 | 3106 |
| 1987 | 4156 |
| 2007 | 3778[12] |
| 2022 | 3307[8] |
- Piramida wieku mieszkańców Kępic w 2014 roku[8].
Transport
edytujPrzez Kępice przebiega Droga wojewódzka nr 208. Alternatywną drogą do miasta jest droga lokalna z Ciecholuba. Dobra jakość dróg powoduje krótki czas dojazdu do pobliskich miast [Słupsk - 35 minut, Miastko 32 minuty czy Koszalin 1 godzina].
Głównym przewoźnikiem autobusowym obsługującym linie do Kępic jest PKS Bytów. Obsługuje on kursy do Słupska i Miastka a także kursy szkolne do pobliskich wsi.
Przez miasto przebiega niezelektryfikowana linia kolejowa nr 405 z dwoma przystankami kolejowymi na terenie miasta Kępice i Kępka.Oba przystanki obsługuje przewoźnik Polregio.Jednak aby skorzystać z pociągów pośpiesznych należy udać do Słupska lub Sławna.
Miasta partnerskie
edytuj
Wspólnoty wyznaniowe
edytujLudzie związani z Kępicami
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ kepice.pl. [dostęp 2011-10-03].
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08].
- ↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2023-11-29] (pol.).
- ↑ Jarosław Kociuba "Pomorze. Praktyczny przewodnik turystyczny po ziemiach dawnego Księstwa Pomorskiego", Walkowska Wydawnictwo Szczecin 2012
- ↑ Uchwała nr 6 2010 – Nazwy miast, wsi gminnych i sołeckich – Skarbnica Kaszubska [online] [dostęp 2023-12-21] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Kępice, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-01-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-01-15].
- ↑ a b c Rocznik Demograficzny 2023 - Podstawowe informacje o liczbie i strukturze ludności Polski w 2022 r.
- ↑ Felicja Baska-Borzyszkowska i inni, Polsko-kaszubski słownik nazw miejscowych, Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, 2017, s. 207, ISBN 978-83-62137-50-3.
- ↑ Słownik współczesnych nazw geograficznych Pomorza Zachodniego z nazwami przejściowymi z lat 1945-1948. Tadeusz Białecki (red.). Szczecin: Książnica Pomorska w Szczecinie, 2002, s. 96. ISBN 83-87879-34-7.
- ↑ M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262, s. 4
- ↑ Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). [dostęp 2016-05-06].
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-05].
Linki zewnętrzne
edytuj- Kępice On-line Serwis Gminy Kępice
- Kępice Info Serwis Informacyjny Gminy Kępice. kepice.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-22)].