Wikipedia

Les Paul

amerykański gitarzysta jazzowy, wynalazca-konstruktor

Les Paul, właśc. Lester William Polsfuss (ur. 9 czerwca 1915 w Waukesha, zm. 13 sierpnia 2009 w White Plains) – amerykański gitarzysta jazzowy i wynalazca w dziedzinie technik nagrywania oraz konstruktor gitar elektrycznych. Określany jako "Thomas Edison przemysłu muzycznego"[1].

Les Paul
Ilustracja
Les Paul, 2004
Imię i nazwisko

Lester William Polsfuss

Data i miejsce urodzenia

9 czerwca 1915
Waukesha, Wisconsin

Data i miejsce śmierci

13 sierpnia 2009
White Plains, Nowy Jork

Instrumenty

gitara, banjo, harmonijka ustna

Gatunki

jazz, country, blues

Aktywność

1928–2009

Powiązania

Mary Ford

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Eksperymentując od końca lat 30., w 1946[2] zbudował gitarę elektryczną z litego drewna, bez pudła rezonansowego, opartą na prostej, grubej desce[3]. Prototyp nie spotkał się z entuzjazmem ze strony producenta gitar, firmy Gibson, lecz Paul został poproszony o konsultacje w sprawie stworzenia nowego modelu gitary tej firmy, nazwanego Gibson Les Paul. Gitara ta, bardzo ciężka, o charakterystycznym dźwięku, przyczyniła się do powstania muzyki rockowej i pozostaje mniej więcej niezmieniona w produkcji od tego czasu[4]. Był również wynalazcą i pionierem overdubbingu, delaya oraz metody nagrywania wielośladowego[5].

Był honorowym członkiem Little Kids Rock, organizacji typu non-profit, zajmującej się dostarczaniem dzieciom w szkołach w Stanach Zjednoczonych darmowych instrumentów muzycznych[6]. Odznaczony Narodowym Medalem Sztuki.

Życiorys

edytuj

Urodził się 9 czerwca 1915 w Waukesha w stanie Wisconsin w rodzinie George’a i Evelyn (z domu Stutz) Polsfuss[7][8]. Zarówno dziadek Lesa Paula ze strony ojca, jak i rodzina matki pochodzili z Niemiec i imigrowali po roku 1870 do Stanów Zjednoczonych[9]. Rodzice Paula rozwiedli się jeszcze w okresie jego dzieciństwa[10]. Rodzina zaczęła używać uproszczonej formy nazwiska Polfuss, nie dokonując jednak oficjalnej zmiany nazwiska. Lester zaczął używać pseudonimu "Les Paul" oraz wymyślonego przez matkę (od jego rudych włosów) "Red Hot Red" i później "Rhubarb Red"[11].

Les Paul zainteresował się muzyką w wieku ośmiu lat. Od robotników pracujących w okolicy nauczył się gry na harmonijce ustnej, zafascynował się również pianolą matki. Dziurkowanie dodatkowych dziurek na kartach do pianoli było pierwszą formą nagrania wielośladowego, które później wynalazł[9]. Nauczył się gry na banjo, a potem zajął się grą na gitarze. W wieku trzynastu lat wykonywał półprofesjonalne koncerty muzyki country. W wieku siedemnastu lat dołączył do Rube Tronson’s Texas Cowboys. Wkrótce rzucił szkołę i dołączył do Wolverton Radio Band.

W latach 30. XX wieku pracował w rozgłośni radiowej w Chicago, gdzie wykonywał muzykę jazzową. Pierwsze nagrania muzyka ukazały się w 1936. Pierwsze z nich było sygnowane jako Rhubarb Red, natomiast kolejne zrealizował z Georgią White.

W styczniu 1948 Paul uległ wypadkowi samochodowemu w Oklahomie, podczas którego doznał urazu ramienia i łokcia prawej ręki. Muzyk przeszedł rehabilitację trwającą dwa lata. Wypadek bezpośrednio przyczynił się do oryginalnego kształtu gitary Gibson Les Paul, który umożliwiał wygodną dla Paula grę na gitarze[12].

Rodzina a życie muzyczne

edytuj

Les Paul był ojcem chrzestnym gitarzysty rockowego Steve’a Millera, lidera Steve Miller Band[13]. Miller był pierwszym podopiecznym, któremu Les Paul udzielał lekcji gry na gitarze.

W 1949 rozwiódł się ze swą pierwszą żoną Virginią Webb Paul. Tego samego roku wziął ślub z wokalistką Mary Ford (1924-1977), z którą wydał 36 "złotych płyt", używając opracowanej przez siebie metody overdubbingu dla powielania jej głosu[14]. Ford i Paul rozwiedli się w 1964 roku. Bezpośrednią przyczyną rozstania było uzależnienie Ford od alkoholu[15].

Paul mieszkał na przedmieściu Nowego Jorku, Mahwah w stanie New Jersey, skąd miał blisko do jazzowych klubów na Manhattanie. Miał dwóch synów z pierwszego małżeństwa oraz córkę i syna ze związku z Mary Ford, pięcioro wnucząt i jednego prawnuka. Jego jedyna córka zmarła w niemowlęctwie w 1954[15].

Śmierć

edytuj

Muzyk zmarł 13 sierpnia 2009, w wyniku komplikacji chorobowych po przebytym zapaleniu płuc, w szpitalu w przedmieściu White Plains k. Nowego Jorku[16][17][18]. Na wieść o śmierci wyrazy szacunku i uznania wyrazili tacy muzycy jak: Billy Gibbons z ZZ Top, The Edge, Pat Metheny, Richie Sambora z Bon Jovi, Slash, Joe Satriani, Tom Morello, John Mayer, Ace Frehley, Brian "Head" Welch, Tad Kubler, Brian Wilson z The Beach Boys oraz Keith Richards[19][20][21]. Ten ostatni skwitował tę wieść następująco:

Wszyscy musimy przyznać, iż bez Lesa Paula pokolenia zafajdanych typków naszej maści szwendałyby się po więzieniach lub czyściłyby kible. Wszyscy mamy wobec niego niewyobrażalny dług za całą jego pracę i talent[21].

Nagrody i wyróżnienia

edytuj

W 1978 Les Paul i Mary Ford zostali wprowadzeni do Grammy Hall of Fame. Paul otrzymał nagrodę Grammy Trustees Award za całokształt osiągnięć w 1983, natomiast w 1988 został wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame Cleveland[22], a w 2005 do National Inventors Hall of Fame – za wynalezienie gitary typu solid body. Był także honorowym członkiem Audio Engineering Society[23]. W 2003 został sklasyfikowany na 46. miejscu listy 100 najlepszych gitarzystów wszech czasów magazynu Rolling Stone[24].

9 czerwca 2011 roku, w 96 rocznicę urodzin Lesa Paula, wyszukiwarka Google zamieściła na swojej stronie głównej interaktywną gitarę ku czci jego pamięci[25].

Dyskografia

edytuj
  • Feedback (1944, kompilacja)
  • Les Paul Trio (1946, kompilacja)
  • Hawaiian Paradise (1949)
  • The Hit Makers! (1950)
  • The New Sound (1950)
  • Les Paul’s New Sound, Volume 2 (1951)
  • Bye Bye Blues! (1952)
  • Gallopin' Guitars (1952, kompilacja)
  • Les and Mary (1955)
  • Time to Dream (1957)
  • Lover's Luau (1959)
  • The Hits of Les and Mary (1960, kompilacja)
  • Bouquet of Roses (1962)
  • Warm and Wonderful (1962)
  • Swingin’ South (1963)
  • Fabulous Les Paul and Mary Ford (1965)
  • Les Paul Now! (1968)
  • The Guitar Artistry of Les Paul (1971)
  • The World is Still Waiting for the Sunrise (1974, kompilacja)
  • The Best of Les Paul with Mary Ford (1974, kompilacja)
  • Chester and Lester (1976, oraz Chet Atkins)
  • Guitar Monsters (1977, oraz Chet Atkins)
  • Les Paul and Mary Ford (1978, kompilacja)
  • Multi Trackin (1979)
  • All-Time Greatest Hits (1983, kompilacja)
  • The Very Best of Les Paul with Mary Ford (1983, kompilacja)
  • Tiger Rag (1984, kompilacja)
  • Famille Nombreuse (1992, kompilacja)
  • The World Is Waiting (1992, kompilacja)
  • All-Time Greatest Hits (1992, kompilacja)
  • Their All-Time Greatest Hits (1995, kompilacja)
  • Les Paul: The Legend and the Legacy (1996, kompilacja)
  • 16 Most Requested Songs (1996, kompilacja)
  • The Complete Decca Trios—Plus (1936-1947) (1997, kompilacja)
  • California Melodies (2003)
  • Les Paul & Friends: American Made World Played (2005)
  • Les Paul And Friends: A Tribute To A Legend (2008)

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Les Paul, the jazz guitarist who died on August 13 aged 94. telegraph.co.uk. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
  2. ↑ Les Paul biography. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
  3. ↑ Les Paul – The New York Times obituary. legacy.com. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
  4. ↑ Voices from the Smithsonian Associates. Les Paul, Musician and Inventor. web.archive.org. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
  5. ↑ The Wizard Of Waukesha. pbs.org. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
  6. ↑ Roberto Azula: Little Kids Rock Leads the Way in Music Philanthropy. thedailytell.com. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
  7. ↑ Richard S. Ginell: Les Paul Biography. allmusic.com. [dostęp 2012-06-04]. (ang.).
  8. ↑ American Masters (2007 Season) – "Les Paul: Chasing Sound". thirteen.org. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
  9. ↑ a b Fragment książki: The Early Years of the Les Paul Legacy 1915 – 1963 (ang.)
  10. ↑ David Henry: Les Paul, Pioneer of Electric Guitar, Inventor, Dies at 94. bloomberg.com. [dostęp 2009-08-15]. (ang.).
  11. ↑ Les Paul: The Living Legend of the Electric Guitar. classicjazzguitar.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-08)]., Robert Denman, 2007(ang.)
  12. ↑ Guitar Hero: Les Paul, 1915-2009, Fresh Air, audycja WHYY z 14 sierpnia 2009 (powtórzenie wywiadu z Les Paulem z roku 1992)
  13. ↑ Steve Huey, Al Campbell: Steve Miller Biography. allmusic.com. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
  14. ↑ A Visit With Les Paul and Mary Ford. reevesaudio.com. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
  15. ↑ a b Guitar virtuoso Les Paul dies. www2.ljworld.com. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
  16. ↑ R.I.P. Les Paul: pioneering guitarist, inventor, New York character. newyork.decider.com. [dostęp 2009-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-15)]. (ang.).
  17. ↑ Guitarist and recording pioneer Les Paul dies, aged 94. list.co.uk. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
  18. ↑ Nie żyje współtwórca legendarnej gitary Gibson. wiadomosci.gazeta.pl. [dostęp 2009-08-13]. (pol.).
  19. ↑ Les Paul Remembered: Guitar Greats on Their True Hero. rollingstone.com. [dostęp 2009-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-16)]. (ang.).
  20. ↑ Musicians pay tribute to the ‘original guitar hero’ Les Paul. entertainment.timesonline.co.uk. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
  21. ↑ a b Music world pay tribute to Les Paul, 'father of the electric guitar'. telegraph.co.uk. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
  22. ↑ Les Paul: inducted in 1988. The Rock and Roll Hall of Fame and Museum, Inc.. [dostęp 2016-07-01]. (ang.).
  23. ↑ AES Awards. aes.org. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
  24. ↑ Rolling Stone’s "The 100 Greatest Guitarists of All Time" Do you agree?. theinsider.com. [dostęp 2010-05-22]. (ang.).
  25. ↑ Guitar pioneer Les Paul honoured with his own playable Google Doodle. dailymail.co.uk. [dostęp 2011-06-09]. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Les_Paul&oldid=75005089”