Ligue 1
Ligue 1 (od sezonu 2020/21 marketingowa nazwa: Ligue 1 Uber Eats) – najwyższa w hierarchii klasa męskich ligowych rozgrywek piłkarskich we Francji, będąca jednocześnie najwyższym szczeblem centralnym (I poziom ligowy), utworzona w 1932 r. i zarządzana przez Ligue de football professionnel (LFP), a wcześniej przez Francuski Związek Piłki Nożnej (FFF). Zmagania w jej ramach toczą się cyklicznie (co sezon) systemem kołowym „jesień-wiosna” i przeznaczone są dla 20 najlepszych drużyn klubowych (wyłącznie profesjonalnych). Jej triumfator zostaje mistrzem Francji, zaś najsłabsze zespoły relegowane są do Ligue 2 (II ligi francuskiej).
| |
 2022/2023
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Oficjalny skrót |
L1 |
| Dyscyplina | |
| Organizator rozgrywek |
Ligue de football professionnel |
| Data założenia |
16 stycznia 1932 |
| Założyciel |
Georges Bayrou |
| Poprzednia nazwa |
Première Division |
| Przekształcona na zawodową |
|
| Prezes |
Nathalie Boy de la Tour |
| Partner TV |
Canal+, beIN Sports |
| Sponsor tytularny |
Uber Eats |
| Rozgrywki | |
| Liczba drużyn |
20 (od 2002/03) |
| Zwycięzca | |
| Niższy poziom ligowy | |
| Puchary | |
| Zwycięzcy | |
| Pierwszy zwycięzca | |
| Obecny zwycięzca | |
| Najwięcej zwycięstw | |
| Strona internetowa | |
Ligue 1 jest częścią Ligue de Football Professionnel, obejmującej również Ligue 2. Od chwili powstania do sezonu 2001/02 nosiła ona oficjalną nazwę Première Division (w skrócie D1), zaś w 2002 r. zmieniono ją na Ligue 1 (w skrócie L1) i pod tą nazwą rozgrywana jest od edycji 2002/03[1].
Spośród wszystkich zawodników występujących w historii D1/L1 najwięcej spotkań rozegrał w niej bramkarz Mickaël Landreau (618 meczów), a najwięcej goli zdobył Delio Onnis (299 bramek).
HistoriaEdytuj
Era przedligowaEdytuj
Przez niemal 50 lat utworzenie ogólnokrajowej ligi piłkarskiej było we Francji niemożliwe z uwagi na brak zgody władz na wprowadzenie profesjonalizmu oraz mnogość organizacji, zajmujących się sprawami futbolu w tym kraju. Coś, co udało się w Wielkiej Brytanii już w 1885 r., w „kraju nad Sekwaną” stawało się przedmiotem licznych debat publicznych, lecz ostatecznie za każdym razem przeważała wyidealizowana wizja tej materii. Brak oficjalnego zawodowstwa nie dotyczył wyłącznie piłki nożnej, lecz całego francuskiego sportu. Na początku XX wieku najważniejsze jego dyscypliny, z futbolem na czele – ze względu na dochody, które już generował – zostały dotknięte tzw. „brązowym amatorstwem” (franc. L'amateurisme marron), czyli nielegalnym wynagradzaniem rzekomo amatorskich zawodników. Kolejną przeszkodą na drodze do jednej ligi, obejmującej cały kraj, była duża liczba podmiotów, odpowiadających za rozwój piłki nożnej we Francji. Na przestrzeni lat były to: USFSA, FSAF, CFI, FGSPF, FCAF i LFA. Przed „erą ligową” organizowanych było aż sześć różnych rozgrywek o piłkarskie mistrzostwo Francji, bowiem każda z tych organizacji prowadziła własne. Wszystkie one toczyły się systemem pucharowym i miały charakter amatorski, a po latach żadnych z nich nie uznano za oficjalne. Pierwsze w historii zmagania o tytuł mistrza Francji zorganizowała w 1894 r. najstarsza z francuskich federacji – USFSA. Do 1896 r. odbywały się one systemem „wiosna-jesień”, a od sezonu 1896/97 wprowadzono formułę „jesień-wiosna”. Ich ostatnią pełną edycję rozegrano w sezonie 1913/14, bowiem przeprowadzenie kolejnych uniemożliwił wybuch I wojny światowej. Po jej zakończeniu udało się zorganizować faktycznie ostatnią edycję w sezonie 1919, po czym zaprzestano rozgrywania następnych. Od tej pory (nieprzerwanie do sezonu 1931/1932) najlepszą klubową drużynę kraju wyłaniano poprzez Puchar Francji, którego ranga i prestiż rosły z roku na rok.
Początki ligiEdytuj
Przełom w kwestii stworzenia rozgrywek ligowych nastąpił pod koniec lat 20. XX wieku, gdy kolejne dyskusje nad wprowadzeniem zawodowstwa we francuskim sporcie zaczęły wreszcie przynosić pierwsze efekty. Ich zwieńczeniem było wyrażenie zgody na oficjalną profesjonalizację piłki nożnej przez Krajową Radę FFF w lipcu 1930 r. stosunkiem głosów 128 „za” do 20 „przeciw”, przy 1 głosie wstrzymującym (prezesa FFF – Julesa Rimeta). Przeciwni byli wyłącznie przedstawiciele okręgowych związków z Paryża, Alzacji i Owernii. Jako datę obowiązywania nowego prawa wskazano 1 lipca 1932, więc na dostosowanie się do niego zainteresowane kluby mały aż 2 lata. Wskazano, że zawodowa liga może liczyć maksymalnie 20 klubów, które muszą spełnić jednocześnie trzy kryteria:
- prezentowanie wysokiego poziomu sportowego (piłkarskiego), popartego wynikami odnoszonymi w przeszłości,
- pełna wypłacalność, stabilna i przejrzysta sytuacja finansowa, wystarczające dochody z prowadzonej działalności,
- zatrudnianie na kontraktach co najmniej ośmiu profesjonalnych zawodników.
16 stycznia 1932 utworzono w Paryżu pierwszą w historii zawodową ligę piłkarską we Francji, nadając jej nazwę Première Division (w skrócie Division 1 lub D1). Jej założycielami byli: Georges Bayrou, Emmanuel Gambardella i Gabriel Hanot. Premierową edycję przeprowadzono w sezonie 1932/33 (od samego początku rozgrywki toczono systemem „jesień-wiosna”), gdy do rywalizacji przystąpiło 20 drużyn, podzielonych na dwie 10-zespołowe grupy (inauguracyjna kolejka odbyła się 11 września 1932). Pierwszymi triumfatorami zostały: Olympique Lillois (w grupie A) oraz FC Antibes (w grupie B), zaś 14 maja 1933 na stadionie Colombes w Paryżu rozegrano finał ligi, w którym Olympique Lillois pokonało drugie w tabeli grupy B AS Cannes 4:3 (FC Antibes zostało zdyskwalifikowane przez władze ligi i niedopuszczone do udziału w finale).
System rozgrywekEdytuj
Obecny format ligi zakładający brak systemu pucharowego obowiązuje od sezonu 1932/33. Po przerwie spowodowanej działaniami wojennymi w latach 1939–1945, od sezonu 1945/46 reaktywowano rozgrywki.
Rozgrywki składają się z 38 kolejek spotkań rozgrywanych pomiędzy drużynami systemem kołowym. Każda para drużyn rozgrywa ze sobą dwa mecze – jeden w roli gospodarza, drugi jako goście. Od sezonu 2002/03 w lidze występuje 20 zespołów. W przeszłości liczba ta wynosiła od 14 do 18. Drużyna zwycięska za wygrany mecz otrzymuje 3 punkty (do sezonu 1993/94 – 2 punkty), 1 punkt za remis oraz 0 punktów za porażkę.
Zajęcie pierwszego miejsca po ostatniej kolejce spotkań oznacza zdobycie tytułu Mistrzów Francji w piłce nożnej. Mistrz Francji, podobnie jak drużyna z drugiego miejsca zdobywa prawo gry w Lidze Mistrzów UEFA. Trzecia drużyna zdobywa prawo uczestniczenia w fazie Play-off Ligi Mistrzów. Czwarta drużyna zdobywa możliwość gry w Lidze Europy UEFA. Ekipy z piątego i szóstego miejsca również mają szansę na udział w tych rozgrywkach (Francja posiada bowiem możliwość wystawienia w nim 3 klubów), jednak zależy to od wyników Pucharu Francji oraz Pucharu Ligi Francuskiej (zwycięzcy tych dwóch rozgrywek również mają możliwość gry w Lidze Europy UEFA, jeśli nie znajdą się w czołowej "trójce" ligi). Zajęcie 2 ostatnich miejsc wiąże się ze spadkiem drużyn do Ligue 2. Trzeci zespół od końca, po zakończeniu rozgrywek rozgrywa mecze barażowe z trzecim zespołem Ligue 2 o pozostanie w lidze.
W przypadku zdobycia tej samej liczby punktów o kolejności decyduje bilans bramkowy.
Uczestnicy w sezonie 2022/23Edytuj
| Uczestnicy poprzedniej edycji | |||
|---|---|---|---|
| PSG | Paris Saint-Germain  |
Paryż | 1 |
| OMA | Olympique Marsylia | Marsylia | 2 |
| ASM | AS Monaco | Monako | 3 |
| REN | Stade Rennes | Rennes | 4 |
| NIC | OGC Nice | Nicea | 5 |
| RCS | RC Strasbourg | Strasbourg | 6 |
| RCL | RC Lens | Lens | 7 |
| LYO | Olympique Lyon | Lyon | 8 |
| NAN | FC Nantes | Nantes | 9 |
| LIL | Lille OSC | Lille | 10 |
| BRS | Brest | Brest | 11 |
| REI | Stade de Reims | Reims | 12 |
| MHS | Montpellier HSC | Montpellier | 13 |
| ANG | Angers SCO | Angers | 14 |
| TRO | Troyes | Troyes | 15 |
| LOR | Lorient | Lorient | 16 |
| CLE | Clermont Foot | Clermont-Ferrand | 17 |
 Spadek z Ligue 1 2021/22
| |||
| STE | AS Saint-Étienne | Saint-Étienne | 18 |
| MET | FC Metz | Metz | 19 |
| BOR | Girondins Bordeaux | Bordeaux | 20 |
 Awans z Ligue 2 2021/22
| |||
| TFC | Toulouse FC | Tuluza | 1 |
| AJA | Ajaccio | Ajaccio | 2 |
| Zwycięzca baraży o Ligue 1 | |||
| AUX | Auxerre | Auxerre | 3 |
|
Oznaczenia:
| |||
Lista sezonówEdytuj
UczestnicyEdytuj
W dotychczasowych 84 edycjach ligowych mistrzostw Francji (od sezonu 1932/33 do sezonu 2021/22 włącznie) wzięło udział 75 drużyn klubowych, jednak żadna z nich nie uczestniczyła we wszystkich edycjach. Najwięcej sezonów pierwszoligowych ma na swym koncie Olympique Marsylia, który jednocześnie rozegrał najwięcej meczów w D1/L1.
Pogrubiono zespoły biorące udział w Ligue 1 sezonu 2021/22.
- 72 razy: Olympique Marsylia
- 69 razy: Girondins Bordeaux, AS Saint-Étienne
- 66 razy: FC Sochaux-Montbéliard
- 65 razy: Stade Rennais
- 64 razy: Olympique Lyon
- 63 razy: AS Monaco, OGC Nicea, Lille OSC
- 62 razy: FC Metz
- 61 razy: RC Strasbourg
- 60 razy: RC Lens
- 54 razy: FC Nantes
- 49 razy: Paris Saint-Germain
- 40 razy: Montpellier HSC
- 37 razy: Stade de Reims
- 36 razy: Nîmes Olympique
- 35 razy: SC Bastia
- 33 razy: Valenciennes FC
- 32 razy: AJ Auxerre, Toulouse FC
- 30 razy: AS Nancy-Lorraine, RC Paris, Angers SCO
- 24 razy: Le Havre AC
- 23 razy: CS Sedan Ardennes
- 22 razy: AS Cannes
- 19 razy: Red Star FC, FC Rouen, Toulouse FC (1937)
- 18 razy: SM Caen, Troyes AC
- 16 razy: FC Sète, Stade Brestois 29
- 15 razy: FC Nancy, FC Lorient
- 13 razy: AC Ajaccio, EA Guingamp, Stade Lavallois
- 12 razy: Sporting Toulon Var, Stade Français
- 10 razy: CO Roubaix-Tourcoing
- 7 razy: FC Antibes, Excelsior AC Roubaix, SC Fives, Olympique Lillois
- 6 razy: Le Mans FC, FC Mulhouse, Olympique Alès, Dijon FCO
- 4 razy: Évian Thonon Gaillard, Grenoble Foot 38, Tours FC
- 3 razy: AS Angoulême, Amiens SC, Limoges FC, FC Martigues, SC Nîmois, Paris FC, RC Roubaix
- 2 razy: CA Paris
- 1 raz: AC Arles-Avignon, AC Avignonnais, AS Béziers, US Boulogne, Chamois Niortais FC, LB Châteauroux, SR Colmar, Club Français, Gazélec Ajaccio, FC Gueugnon, Hyères FC, FC Istres, Pays d'Aix FC, Clermont Foot 63
Tabela medalowaEdytuj
W dotychczasowych 84 zakończonych edycjach ligowych mistrzostw Francji (od sezonu 1932/33 do sezonu 2021/22 włącznie) na podium stawało 30 drużyn klubowych, a liderem tej klasyfikacji jest Olympique Marsylia (27-krotny medalista). Natomiast tytuł ligowego mistrza Francji został do tej pory zdobyty przez 19 zespołów, a najczęściej wywalczał go AS Saint-Étienne i Paris Saint-Germain (10 razy). Stan po zakończeniu sezonu 2021/22.
| Lp. | Klub | Miejsca na podium | Zwycięskie sezony | ||
|---|---|---|---|---|---|
|
|
| |||
| 1. | Paris Saint-Germain | 10 | 9 | 3 | 1985/86, 1993/94, 2012/13, 2013/14, 2014/15, 2015/16, 2017/18, 2018/19, 2019/20, 2021/22 |
| 2. | AS Saint-Étienne | 10 | 3 | 2 | 1956/57, 1963/64, 1966/67, 1967/68, 1968/69, 1969/70, 1973/74, 1974/75, 1975/76, 1980/81 |
| 3. | Olympique Marsylia | 9 | 13 | 5 | 1936/37, 1947/48, 1970/71, 1971/72, 1988/89, 1989/90, 1990/91, 1991/92, 2009/10 |
| 4. | AS Monaco | 8 | 7 | 13 | 1960/61, 1962/63, 1977/78, 1981/82, 1987/88, 1996/97, 1999/00, 2016/17 |
| 5. | FC Nantes | 8 | 7 | 2 | 1964/65, 1965/66, 1972/73, 1976/77, 1979/80, 1982/83, 1994/95, 2000/01 |
| 6. | Olympique Lyon | 7 | 5 | 9 | 2001/02, 2002/03, 2003/04, 2004/05, 2005/06, 2006/07, 2007/08 |
| 7. | Girondins Bordeaux | 6 | 9 | 4 | 1949/50, 1983/84, 1984/85, 1986/87, 1998/99, 2008/09 |
| 8. | Stade Reims | 6 | 3 | 4 | 1948/49, 1952/53, 1954/55, 1957/58, 1959/60, 1961/62 |
| 9. | Lille OSC | 4 | 6 | 5 | 1945/46, 1953/54, 2010/11, 2020/21 |
| 10. | OGC Nicea | 4 | 3 | 1 | 1950/51, 1951/52, 1955/56, 1958/59 |
| 11. | FC Sochaux-Montbéliard | 2 | 3 | 4 | 1934/35, 1937/38 |
| 12. | FC Sète | 2 | 0 | 1 | 1933/34, 1938/39 |
| 13. | RC Lens | 1 | 4 | 2 | 1997/98 |
| 14. | RC Paryż | 1 | 2 | 5 | 1935/36 |
| 15. | RC Strasbourg | 1 | 1 | 3 | 1978/79 |
| 16. | Olympique Lillois | 1 | 1 | 0 | 1932/33 |
| 17. | AJ Auxerre | 1 | 0 | 5 | 1995/96 |
| 18. | CO Roubaix-Tourcoing | 1 | 0 | 1 | 1946/47 |
| Montpellier HSC | 1 | 0 | 1 | 2011/12 | |
| 20. | Nîmes Olympique | 0 | 4 | 1 | |
| 21. | Toulouse FC | 0 | 1 | 2 | |
| 22. | FC Metz | 0 | 1 | 1 | |
| 23. | AS Cannes | 0 | 1 | 0 | |
| SC Fives | 0 | 1 | 0 | ||
| 25. | Angers SCO | 0 | 0 | 2 | |
| CS Sedan | 0 | 0 | 2 | ||
| US Valenciennes-Anzin | 0 | 0 | 2 | ||
| 28. | Le Havre AC | 0 | 0 | 1 | |
| SC Bastia | 0 | 0 | 1 | ||
| Stade Rennes | 0 | 0 | 1 | ||
Klasyfikacja według miastEdytuj
Siedziby klubów. Stan po zakończeniu sezonu 2021/22.
| Miasto | Liczba tytułów | Kluby |
|---|---|---|
| Paryż | Paris Saint-Germain (10), RC Paryż (1) | |
| Saint-Étienne | AS Saint-Étienne (10) | |
| Marsylia | Olympique Marsylia (9) | |
| Monako | AS Monaco (8) | |
| Nantes | FC Nantes (8) | |
| Lyon | Olympique Lyon (7) | |
| Bordeaux | Girondins Bordeaux (6) | |
| Reims | Stade Reims (6) | |
| Lille | Lille OSC (4), Olympique Lillois (1) | |
| Nicea | OGC Nicea (4) | |
| Montbéliard | FC Sochaux-Montbéliard (2) | |
| Sète | FC Sète (2) | |
| Auxerre | AJ Auxerre (1) | |
| Lens | RC Lens (1) | |
| Montpellier | Montpellier HSC (1) | |
| Roubaix | CO Roubaix-Tourcoing (1) | |
| Strasburg | RC Strasbourg (1) |
Spadki z ligiEdytuj
Stan po zakończeniu sezonu 2020/21.
| Lp. | Klub | Liczba spadków | Sezony spadków |
|---|---|---|---|
| 1. | RC Strasbourg | 11 | 1938/39, 1951/52, 1956/57, 1959/60, 1970/71, 1975/76, 1985/86, 1988/89, 2000/01, 2005/06, 2007/08 |
| 2. | FC Metz | 10 | 1932/33, 1938/39, 1949/50, 1957/58, 1961/62, 2001/02, 2005/06, 2007/08, 2014/15, 2017/18 |
| 3. | Troyes AC | 8 | 1955/56, 1960/61, 1977/78, 2002/03, 2006/07, 2012/13, 2015/16, 2017/18 |
| = | Valenciennes FC | 8 | 1935/36, 1937/38, 1960/61, 1970/71, 1972/73, 1981/82, 1992/93, 2013/14 |
| = | FC Sochaux-Montbéliard | 8 | 1938/39, 1945/46, 1959/60, 1961/62, 1986/87, 1994/95, 1998/99, 2013/14 |
| = | Stade Rennais | 8 | 1936/37, 1952/53, 1956/57, 1974/75, 1976/77, 1983/84, 1986/87, 1991/92 |
| 7. | RC Lens | 7 | 1946/47, 1967/68, 1977/78, 1988/89, 2007/08, 2010/11, 2014/15 |
| = | Lille OSC | 7 | 1938/39, 1955/56, 1958/59, 1967/68, 1971/72, 1976/77, 1996/97 |
| = | Le Havre AC | 7 | 1946/47, 1953/54, 1961/62, 1987/88, 1999/00, 2002/03, 2008/09 |
| = | AS Nancy | 7 | 1973/74, 1986/87, 1991/92, 1996/97, 1999/00, 2012/13, 2016/17 |
| 11. | Nîmes Olympique | 6 | 1934/35, 1966/67, 1980/81, 1983/84, 1992/93, 2020/21 |
| = | SM Caen | 6 | 1994/95, 1996/97, 2004/05, 2008/09, 2011/12, 2018/19 |
| = | OGC Nicea | 6 | 1933/34, 1963/64, 1968/69, 1981/82, 1990/91, 1996/97 |
Prawa telewizyjne w PolsceEdytuj
Prawa telewizyjne do meczów Ligue 1 od sezonu 2020/21 do sezonu 2023/24 posiadają Eleven Sports (główny nabywca praw) i Canal+ (na zasadzie sublicencji)[3]. Mecze Ligue 1 można też oglądać na stronach internetowych bukmacherów Fortuna, Superbet oraz Betclic[4].
| Lata | Stacja telewizyjna | Źródło |
|---|---|---|
| 1997–2015 2020–2024 |
Canal+ | [5][6] |
| 2008–2012 | Orange Sport | [7] |
| 2015–2018 2020–2024 |
Eleven Sports | [8][6] |
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ France 2002/03
- ↑ Tytuł odebrany w związku z aferą korupcyjną.
- ↑ Ligue 1 mecze na żywo i transmisje online za darmo • Gdzie oglądać?, Piłkarski Świat.com [dostęp 2022-01-20] (pol.).
- ↑ Ligue 1 (Liga Francuska) mecze na żywo, transmisje online TV, live stream • Gdzie oglądać?, Mecze na żywo online, meczyki, sport live • Transmisje Online i TV | Mecze24.pl [dostęp 2022-01-20] (pol.).
- ↑ Canal+ z ligą francuską. satkurier.pl, 2008-08-08. (pol.).
- ↑ a b Francuska liga piłkarska znów w polskiej telewizji, pokażą ją Eleven Sports i Canal+. wirtualnemedia.pl, 2020-11-13. (pol.).
- ↑ Nowe mecze w Orange Sport. satkurier.pl, 2008-08-12. (pol.).
- ↑ Grupa Eleven Sports Network nabyła prawa do ligi włoskiej i francuskiej. wirtualnemedia.pl, 2015-07-07. (pol.).
Linki zewnętrzneEdytuj
- Oficjalna strona internetowa LFP (fr.)
- Oficjalna strona internetowa Ligue 1 (ang.)
- Ligue 1, [w:] baza Soccerway (liga) [online] [dostęp 2021-01-02].
- Archiwum wyników meczów i tabel w bazie RSSSF (ang.)
- Tabele ligowe w bazie League321 (ang.)