Marcin Świetlicki

polski dziennikarz, pisarz i wokalista

Marcin Adam Świetlicki (ur. 24 grudnia 1961 w Lublinie[1]) – polski poeta, powieściopisarz, dziennikarz, wokalista zespołu Świetliki, Czarne Ciasteczka, Najprzyjemniejsi, Zgniłość i Morświn. Współpracował także z wieloma innymi artystami, między innymi z Robertem Brylewskim, Krzysztofem „Grabażem” Grabowskim, Katarzyną Nosowską, Bogusławem Lindą, Mikołajem Trzaską i Cezarym Ostrowskim. Wziął udział w nagraniu tribute albumu „Janerka na basy i głosy” poświęconemu Lechowi Janerce.

Marcin Świetlicki
Ilustracja
Marcin Świetlicki (1997)
Imię i nazwisko

Marcin Adam Świetlicki

Data i miejsce urodzenia

24 grudnia 1961
Lublin

Instrumenty

kazoo

Zawód

poeta, powieściopisarz, dziennikarz, wokalista

Wydawnictwo

Karrot Kommando

Współpracownicy
Grzegorz Dyduch
Zespoły
Świetliki, Zgniłość, Morświn
Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Życiorys

edytuj
 
Marcin Świetlicki na koncercie The Users w 1999 roku.

Marcin Świetlicki jest synem Lucjana Świetlickiego i Anny z Łysakowskich Świetlickiej[2]. Jego ojciec jest historykiem i regionalistą związanym z Piaskami[3].

Świetlicki uczęszczał najpierw do Szkoły Podstawowej im. Mikołaja Kopernika w Piaskach koło Lublina, a następnie do III Liceum Ogólnokształcącego im. Unii Lubelskiej w Lublinie. Studiował polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Dostał powołanie do Ludowego Wojska Polskiego i w latach 1984–1986 odbył zasadniczą służbę wojskową w Słupsku. Po jej ukończeniu zamieszkał w Krakowie (gdzie mieszka do dziś) i pracował m.in. w krakowskim Pałacu Sztuki[4], był dozorcą kamienicy przy ul. Ziai, pracował nad korektami tekstów.

Debiutował w harcerskim czasopiśmie młodzieżowym „Na przełaj”. Jego pierwszym tomikiem były Zimne kraje, wydane w 1992 roku[5] przez fundację „brulionu”, chociaż jeszcze przed debiutem[6] został dostrzeżony przez krytyków i uznany za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli tzw. pokolenia brulionu. Do 2009 wydał siedemnaście tomików poezji.

Był też związany z redakcją podziemnego czasopisma „Tumult”, dla którego przeprowadził jeden z pierwszych wywiadów z Maciejem Maleńczukiem[7].

W 1992 roku wspólnie z muzykami krakowskiego zespołu Trupa Wertera Utrata założył grupę Świetliki, wykonującą jego teksty w oprawie rockowej. Marcin Świetlicki występuje jako wokalista Świetlików, posługując się charakterystyczną manierą melorecytacji. Zespół wydał siedem płyt długogrających. Marcin Świetlicki znany jest także ze współpracy z wieloma muzykami alternatywnymi, takimi jak Robert Brylewski, Cezary Ostrowski, i yassowymi (Mikołaj Trzaska).

 
Marcin Świetlicki podczas koncertu z zespołem Zgniłość w 2017 r. w klubie 100cznia w Gdańsku.

Do 2004 roku pracował zawodowo jako korektor w redakcji „Tygodnika Powszechnego” w Krakowie. Przez pewien czas prowadził program telewizyjny Pegaz, w duecie z Grzegorzem Dyduchem. Zagrał główną rolę w dramacie Wojciecha Smarzowskiego – zrealizowanego w formie spektaklu – Małżowina (1998) oraz gościnnie pojawił się w filmie Anioł w Krakowie (2002). Był członkiem redakcji wydawanego w latach 2010–2015 pisma mówionego Gadający Pies.

Jako dziennikarz był związany ze stacją radiową Roxy FM w której wraz Grzegorzem Dyduchem prowadził audycję „Ostatnia Niedziela”.

W prozie pod własnym nazwiskiem zadebiutował w 2006, wydając książkę Dwanaście, która dała początek trylogii – następnie ukazały się Trzynaście w 2007 i Jedenaście w 2008. Nieznany z imienia i nazwiska główny bohater trylogii opisywany jako mistrz przypomina podmiot liryczny wierszy Świetlickiego, co rodzi spekulacje dotyczące pierwowzoru. Sam Świetlicki odcina się od takich interpretacji, natomiast niektórzy krytycy sugerują, że bohater trylogii o mistrzu jest grą z przejaskrawionym obrazem Świetlickiego wykreowanym przez fanów[8].

Ma dorosłego syna[9].

Wyróżnienia

edytuj
 
Marcin Świetlicki, laureat Nagrody Literackiej Gdynia 2009

Był laureatem wielu nagród literackich, między innymi promocyjnej nagrody im. Georga Trakla[10], nagrody Kościelskich, Grand Prix w konkursie czasopisma „brulion”, nagrody im. ks. Jana Twardowskiego, Paszportu Polityki (przyjęcia którego odmówił).

Czterokrotnie nominowany do Nagrody Literackiej Nike: w 1999 za tom Pieśni profana[11], w 2002 finał nagrody za tom Czynny do odwołania[12], w 2007 finał nagrody za tom Muzyka środka[13], w 2014 finał nagrody za tom Jeden[14] (odmówił uczestnictwa w konkursie[15]).

W listopadzie 2006 za książkę Muzyka środka otrzymał nagrodę Krakowska Książka Miesiąca. Za tę książkę był nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia 2007[16].

13 czerwca 2009 roku otrzymał Nagrodę Literacką Gdynia, w kategorii proza, za kryminał Jedenaście[17].

W czerwcu 2014 roku ponownie otrzymał Nagrodę Literacką Gdynia, tym razem w kategorii poezja, za tom Jeden[18] (za ten tom był nominowany również do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej „Silesius”[19]). Jest też laureatem Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej „Silesius” za całokształt twórczości (2012)[20]. Był też nominowany do tej nagrody w 2010 w kategorii książka roku za tom Niskie pobudki[21]. 7 listopada 2014 odsłonił swoją płytę w Alei Pisarzy przy Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Ł. Górnickiego "Galeria Książki" w Oświęcimiu[22]. W 2016 został nominowany do Nagrody Poetyckiej im. Wisławy Szymborskiej za tom Delta Dietla[23].

Postanowieniem prezydenta RP Bronisława Komorowskiego z 30 maja 2014 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w pracy twórczej i działalności artystycznej, za osiągnięcia w promowaniu polskiej kultury[24].

Książka Ale o co ci chodzi? zdobyła główną nagrodę w 60. Konkursie Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek – Najpiękniejsze Książki Roku 2019[25]. W 2024 roku został laureatem Poznańskiej Nagrody Literackiej – Nagrody im. Adama Mickiewicza[26].

Twórczość

edytuj

Poezja

edytuj

Opracowania

edytuj
  • Mistrz świata. Szkice o twórczości Marcina Świetlickiego, red. Piotr Śliwiński, Poznań 2011.
  • Pierwsza połowa Marcina. Szkice o twórczości Marcina Świetlickiego, red. Joanna Roszak i Emilia Kledzik, Poznań 2012.
  • Katarzyna Niesporek, „Ja” Świetlickiego, Katowice 2014.
  • Paweł Panas, Opisanie świata. Szkice o poezji Marcina Świetlickiego, Kraków 2014.

Rysunki

edytuj
  • Rysunki zabrane przez Jarosława Borowca, ułożone przez Teodora Jeske-Choińskiego, Poznań 2009.

Dyskografia

edytuj

Z zespołem Świetliki

edytuj
Zobacz więcej w artykule Świetliki, w sekcji Dyskografia.

Jako współlider lub członek zespołu

edytuj
  • 2000: Cierpienie i wypoczynek (LP)[31]

Z grupą Czarne Ciasteczka

edytuj
  • 2003: Tradycyjne Polskie Pieśni Wielkopostne (LP)[31]

Z grupą Najprzyjemniejsi

  • 2015: Wzięli i zagrali (LP)[32]

Z grupą Julia i Nieprzyjemni

edytuj

Z grupą Zgniłość

edytuj

Z grupą Morświn

edytuj
  • 2021: Rewolucjaaa (LP)[36]

Gościnnie

edytuj

Filmografia

edytuj
  • 1998: Małżowina (dramat, reż. W. Smarzowski, w roli głównej jako M.)
  • 1999: Człowiek zwany „Świnia” (film biograficzny, reż. Aleksandra Czernecka, Dariusz Pawelec, jako on sam)[40]
  • 2002: Anioł w Krakowie (komedia, reż. A. Więcek, jako on sam)
  • 2008: Historia polskiego rocka (dokument, reż. L. Gnoiński, W. Słota)

Przypisy

edytuj
  1. Marcin Świetlicki Drobna zmiana. [dostęp 2015-11-09].
  2. Gmina Rybczewice – Lucjan Świetlicki. [dostęp 2009-11-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-13)].
  3. Lucjan Świetlicki – Lublin2016 – Europejska Stolica Kultury.
  4. Wspominał o tym w wierszu Etos pracy zaczynającym się od słów: Zamiatam schody w Pałacu Sztuki.
  5. Książka, podobnie jak cała fioletowa seriabrulionu”, była antydatowana (Kraków – Warszawa 1992) – faktycznie ukazała się na rynku w 1993 roku.
  6. Obszerne i często entuzjastyczne omówienia poezji Świetlickiego ukazywały się już od 1990 roku m.in. na łamach „NaGłosu”, „Tygodnika Literackiego” i „brulionu”.
  7. Chwast na ulicy, „Tumult” nr 7. s. 21–24.
  8. Grzegorz Tomicki: Mistrz mimo woli. FA-art. [dostęp 2016-09-05]. (pol.).
  9. Poeta Pegaza – przedruk z Życia z dnia 2001-02-23. [dostęp 2011-09-06].
  10. Nagrody im. Georga Trakla (Dekada literacka, 1991, nr. 36). [dostęp 2013-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-04)].
  11. Nagroda Nike 1999. nike.org.pl. [dostęp 2015-07-21].
  12. Nagroda Nike 2002. nike.org.pl. [dostęp 2015-07-21].
  13. Nagroda Nike 2007. nike.org.pl. [dostęp 2015-07-21].
  14. Nagroda Nike 2014. nike.org.pl. [dostęp 2015-07-21].
  15. Świetlicki nie chce Nike, „Wyborcza.pl”, wyborcza.pl [dostęp 2016-12-16].
  16. Nominowani 2007 | Nagroda Literacka Gdynia [online], nagrodaliterackagdynia.pl [dostęp 2015-12-01] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-20].
  17. Nagroda Literacka Gdynia dla Tkaczyszyn-Dyckiego, Świetlickiego i Poprzęckiej (Wyborcza.pl 15.06.2009). [dostęp 2009-06-16].
  18. Laureaci 2014 | Nagroda Literacka Gdynia. nagrodaliterackagdynia.pl. [dostęp 2015-07-08].
  19. nominacje do nagrody Silesius 2014. wyborcza.pl. [dostęp 2015-07-16].
  20. Laureaci | Silesius. silesius.wroclaw.pl. [dostęp 2015-07-15].
  21. Wrocławska Nagroda Poetycka Silesius 2010 | Wydarzenie | Culture.pl. [dostęp 2015-09-30].
  22. Aleja Pisarzy [online], Miejska Biblioteka Publiczna w Oświęcimiu [dostęp 2022-11-30] (pol.).
  23. Nagroda im. Wisławy Szymborskiej – nominacje 2016 [online], nagrodaszymborskiej.pl [dostęp 2016-04-18].
  24. M.P. z 2014 r. poz. 923.
  25. Wybrano Najpiękniejsze Książki Roku 2019 / Konkursy, promocje, okazje / Z ostatniej chwili / Czytelnia / Home – Świat Druku :: miesięcznik branży poligraficznej [online], www.swiatdruku.eu [dostęp 2020-12-20].
  26. Karol, Poznańska Nagroda Literacka 2024 dla Marcina Świetlickiego! [online], Poznańska Nagroda Literacka, 10 maja 2024 [dostęp 2024-05-12].
  27. Ale o co ci chodzi? – Marcin Świetlicki – Wydawnictwo Wolno. Wydawnictwo Wolno, circa 2019. [dostęp 2019-06-17].
  28. Wybór Marcina Świetlickiego: 444 wiersze - Wydawnictwo Wolno 2021 [online], Wydawnictwo Wolno [dostęp 2021-11-30] (pol.).
  29. Wiersze Audiobook Marcin Świetlicki [online], Wydawnictwo Wolno [dostęp 2023-06-27] (pol.).
  30. Sierotka Marcin Świetlicki: wiersze - Wydawnictwo Wolno 2023 [online], Wydawnictwo Wolno [dostęp 2023-06-27] (pol.).
  31. a b c d e Świetlicki Marcin; Księżyk Rafał – Autobiografia – Nieprzysiadalność, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2017 str. 638 (rozdział Dyskografia).
  32. Najprzyjemniejsi – Wzięli i zagrali (2015, CD). [dostęp 2022-01-19].
  33. Artykuł o płycie „Wojaczek” zespołu Julia i Nieprzyjemni na stronie wydawcy – Intytutu Mikołowskiego. Instytut Mikołowski, 2017. [dostęp 2021-06-09].
  34. a b c d e Świetlicki Marcin; Księżyk Rafał – Autobiografia – Nieprzysiadalność, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2017 str. 639 (rozdział Dyskografia).
  35. Artykuł o płycie „Siedmiościan” zespołu Zgniłość na stronie wydawcy – Fundacji na Rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza i księgarni Tajne Komplety. Fundacja na Rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza, 2017-09-16. [dostęp 2021-06-09].
  36. Artykuł o płycie „Rewolucjaaa” zespołu Morświn na stronie wydawcy – Karrot Kommando. Karrot Kommando, 2021. [dostęp 2021-06-09].
  37. Artykuł o płycie „Uwodzenie” zespołu Kapela ze Wsi Warszawa na stronie wydawcy – Karrot Kommando. Karrot Kommando, 2020. [dostęp 2021-06-09].
  38. Artykuł o płycie „Się” zespołu Kirszenbaum na stronie wydawcy – Karrot Kommando. Karrot Kommando, 2021. [dostęp 2021-06-09].
  39. Artykuł: RÓŻNI WYKONAWCY - "I MILCZEĆ, I ŚPIEWAĆ. PIOSENKI Z WIERSZY TADEUSZA RÓŻEWICZA" na stronie wydawcy – Karrot Kommando. Karrot Kommando, 2021. [dostęp 2021-12-15].
  40. Człowiek zwany „Świnia”. [dostęp 2017-10-06].

Linki zewnętrzne

edytuj