Mila (jednostka długości)

Mila – dawna jednostka długości o różnej wartości, zależnej od rejonu i okresu. Nazwa pochodzi z łac. mille – tysiąc. Początkowo mila oznaczała 1000 kroków podwójnych.

W Polsce w użyciu pozostała jedynie mila morska o długości 1,852 km. W krajach anglosaskich stosowana jest mila międzynarodowa = 1,609344 km[1], nazywana skrótowo ang. mile.

Wybrane wielkości:

Porównanie

edytuj

Lista obejmuje też ligi, tłumaczone również jako mile. Ich długość mieści się między krótkimi zachodnioeuropejskimi i długimi północno-, środkowo- i wschodnioeuropejskimi milami.

Długość (m) Oznaczenie Miejsce od do Definicja Komentarze
00500 Li, mila chińska Chiny dzisiaj Obecna ustandaryzowana wartość
00576 Li, mila chińska Chiny dawniej
01482 mille passus, milliarium Cesarstwo rzymskie
01486,6 Miglio[2] Sycylia
01500 mila perska Persja
01524 London Mile Anglia 5000 stóp (mila londyńska)
01609,3426 statute mile (hist.) Wielka Brytania 01.07.1959
01609,344 mile międzynarodowa 1959 dzisiaj 1760 jardów Pierwszego lipca 1959 różne anglo-amerykańskie jednostki zostały ujednolicone. Wartość w metrach jest dokładna.
01609,3472 (statute) mile USA dzisiaj 1760 jardów Od ujednolicenia w 1959 roku „U.S. Survey Mile”. Od tego momentu jest jedyną jednostką pomiaru gruntu. Od 1893 roku, dokładna jej długość w metrach wynosi:  
01820 Włochy
01852 mila morska, Nautische Meile, Seemeile międzynarodowa dzisiaj 1 minuta kątowa Mierzona względem koła wielkiego o obwodzie 40 000 km. Symbol: NM, nm (w języku polskim Mm, w języku niemieckim również sm)
01852,3 (dla porównania) 1 minuta południkowa
01853,181 mila morska Turcja
01855 mila admiralska[1]
01855,4 (dla porównania) 1 minuta równikowa Mierzona względem równika (o obwodzie 40 076 km).
02220 liga Kultura gallo-romańska 1,5 mili Za panowania cesarza Septymiusza Sewera, na obszarze Galii i rzymskiej Germanii, liga oficjalnie zastąpiła milę jako jednostkę miary[3][brak potwierdzenia w źródle].
02470 Sardynia, Piemont
02622 Szkocja
02880 Irlandia
03780 Flandria
03898 Lieue Francja 2000 Körperlängen
04000 liga ogólna lub metryczna
04000 Legue Gwatemala
04190 Legue Meksyk[4] = 2500 Tresas = 5000 Varas
04444,8 Mila lądowa   długości geograficznej
04452,2 lieue commune Francja
04513 Legue Paragwaj
04513 Legua Chile[4] (Gwatemala, Haiti) = 36 Cuadros = 5400 Varas
04808 Szwajcaria
04828 angielska land league (liga lądowa) Anglia 3 miles
04800
04900
niemiecka Rasta, też „Doppelleuge”
05000 légua nova Portugalia[4]
05196 Legua Boliwia[4] = 40 Ladres
05152 Legua argentina Argentyna, Buenos Aires[4] = 6000 Varas
05154 Legue Urugwaj
05200 Legua Boliwia
05370 Legue Wenezuela
05500 Legua Portugalia
05510 Legue Ekwador
05532,5 Landleuge Prusy
05540 Legue Honduras
05556 liga morska = 3 mile morskie
05570 Legua Hiszpania i Chile
05572 Legua Kolumbia[4] = 3 Millas
05572,7 Legue Peru[4] = 20000 Fuß
05572,7 Legua antigua
dawna Legua
Hiszpania[4] = 3 Millas = 15000 stóp
05590 Légua Brazylia[4] = 5000 Varas = 2500 Bracas
05600 Legua Brazylia
06197 légua antiga Portugalia[4] = 3 Milhas = 24 Estadios
06277 Luksemburg
06280 Belgia
06687,24 Legua nueva
Legua nowa, od 1766
Hiszpania[4] = 8000 Varas
06797 Landvermessermeile Saksonia
07400 Niderlandy
07409 (dla porównania) 4 minuty południkowe
07419,2 Królestwo Hanoweru
07419,4 Księstwo Brunszwiku
07420,4
07414,9
Bawaria
07420,439 mila geograficzna   stopnia równikowego
07421,6 (dla porównania) 4 minuty równikowe (mila geograficzna)
07448,7 Wirtembergia
07450 Hohenzollern-Hechingen
07467,6 Rosja 7 wiorst
07480 Czechy
07500 kleine / neue Postmeile (mała / nowa mila pocztowa) Saksonia 1840 mila niemiecka, mila saksońska
07532,5 Deutsche Land(es)meile (Niemiecka mila lądowa)
07585,9 Postmeile Austro-Węgry
07850 Rumunia
08800 Szlezwik-Holsztyn
08888,89 Badenia
09062 mittlere Post- lub Polizeimeile (średnia mila pocztowa lub policyjna) Saksonia 1722
09206,3 Wielkie Księstwo Hesji
09261,4 (dla porównania) 5 minut południkowych
09277 (dla porównania) 5 minut równikowych
09323 alte Landmeile (dawna mila lądowa) Hanower 1836
09347 alte Landmeile (dawna mila lądowa) Hanower 1836
09869,6 Oldenburg
10 000 mila metryczna, mila skandynawska Skandynawia obecnie Ujednolicona mila szwedzka i norweska.
10 044 große Meile Westfalia
10 670 Finlandia 1889 Obecnie używana jest mila skandynawska (10 000 m).
10 688,54 mil Szwecja 1889 Obecnie używana jest mila skandynawska (10 000 m).
11 113,7 (dla porównania) 6 minut południkowych
11 132,4 (dla porównania) 6 minut równikowych
11 299 mil Norwegia 1889 Obecnie używana jest mila skandynawska (10 000 m).

Zobacz też

edytuj
 
Różne historyczne mile/ligi w niemieckim podręczniku z 1848 roku

Przypisy

edytuj
  1. a b Mila. WIEM.
  2. Leopold Carl Bleibtreu, Handbuch der Münz-, Maß- und Gewichtskunde und des Wechsel-Staatspapier-, Bank- und Aktienwesens europäischer und außereuropäischer Länder und Städte, Stuttgart, Verlag von J. Engelhorn, 1863, S. 332.
  3. Hierarchische Gliederung der vormetrischen Längeneinheiten [online], vormetrische-laengeneinheiten.de [dostęp 2018-11-04] (niem.).
  4. a b c d e f g h i j k Helmut Kahnt: BI-Lexikon Alte Maße, Münzen und Gewichte. Wyd. 1. Leipzig: VEB Bibliographisches Institut, 1986, s. 380.