Mirtowate

Mirtowate (Myrtaceae Juss.) – rodzina roślin należąca do rzędu mirtowców. Obejmuje około 140 rodzajów skupiających około 5,8 tysiąca gatunków. Występują na wszystkich kontynentach w strefie tropikalnej – w Ameryce Środkowej i Południowej, w Afryce subsaharyjskiej, w Azji południowej i wschodniej oraz w Australii i na wyspach Pacyfiku. Jeden rodzaj – mirt (Myrtus) rośnie także w basenie Morza Śródziemnego[2]. Największe zróżnicowanie roślin tej rodziny występuje w Australii i Ameryce Południowej. Do cech charakterystycznych rodziny należy występowanie u jej przedstawicieli kulistych zbiorniczków z olejkami eterycznymi powstającymi w wyniku rozpuszczania ścian komórek[3]. Szereg roślin z rodziny dostarcza jadalnych owoców, przy czym największe znaczenie mają: gujawa pospolita i truskawkowa, a mniejsze: akka Sellowa, goździkowiec brazylijski i inne gatunki z tego rodzaju, mirt zwyczajny, różne gatunki z rodzaju czapetka, Ugni molinae, Plinia cauliflora. Eukaliptusy to ważne źródło drewna, ale też po rozprzestrzenieniu poza Australią także powód dużych zagrożeń pożarowych (liście słabo się rozkładają, a za sprawą dużej zawartości olejków są łatwopalne). Bogate w olejki eteryczne różne organy licznych gatunków znajdują zastosowanie w przemyśle kosmetycznym, perfumeryjnym, spożywczym, aromaterapii i medycynie. Mirt zwyczajny jako roślina poświęcona Afrodycie i Wenus odgrywała istotną rolę w mitologii rzymskiej i greckiej i wciąż jest ważną rośliną symboliczną wykorzystywaną do strojenia bukietów i wianków ślubnych. Liczne gatunki uprawiane są jako ozdobne, zwłaszcza z rodzajów: kuflik, eukaliptus, goździkowiec, metrosideros, mirt, Calothamnus, Chamaleucium, Corymbia, Melaleuca, Syncarpia, Verticordia i in.[4]

Mirtowate
Ilustracja
Mirt zwyczajny
Systematyka[1]
Domena eukarionty
Królestwo rośliny
Klad rośliny naczyniowe
Klad rośliny nasienne
Klasa okrytonasienne
Klad różowe
Rząd mirtowce
Rodzina mirtowate
Nazwa systematyczna
Myrtaceae L.
Gen. Pl.: 322. 4 Aug 1789
Multimedia w Wikimedia Commons

MorfologiaEdytuj

 
Acca sellowiana
Pokrój
Najczęściej rośliny należące do rodziny to okazałe drzewa i krzewy[2], ale reprezentowane są w niej wszelkie formy wzrostowe[3]. Do rodziny należą najwyższe znane drzewa okrytonasienne – współczesne okazy eukaliptusa królewskiego sięgają 101 m wysokości, a w przeszłości ścinano drzewa o długości do 122 m[4].
Liście
Zwykle naprzeciwległe, rzadziej skrętoległe[2], czy nawet okółkowe[4], zwykle bez przylistków, po przełamaniu lub roztarciu aromatyczne z powodu zawartości olejków eterycznych[2]. Liście są pojedyncze i całobrzegie, często dimorficzne – na młodych roślinach odmienne pod względem kształtu i wielkości od liści okazów starszych[4].
Kwiaty
Mają zróżnicowaną budowę i rosną w różnego rodzaju kwiatostanach lub pojedynczo. Zwykle kwiaty są obupłciowe i promieniste, z kubeczkowatym dnem kwiatowym otaczającym przynajmniej częściowo zalążnię[4]. Działki kielicha są najczęściej cztery lub jest ich pięć, rzadko trzy, są wolne lub zrośnięte, czasem ich brzeg jest silnie powcinany. Płatki korony w liczbie czterech lub pięciu (rzadko brak ich zupełnie) są wolne lub zrośnięte, czasem odpadają zaraz po rozwinięciu się kwiatu. Częstą cechą jest rozwój wielu okazałych pręcików, które wyrastają w jednym lub wielu okółkach. Ich nitki są wolne lub wyrastają w pęczkach w różnym stopniu połączone ze sobą. Pylniki otwierają się podłużnymi pęknięciami, czasem na szczycie. Koniec łącznika często zakończony jest gruczołkiem lub gruczołkami[4]. Zalążnia jest dolna lub wpół dolna z 2–5 komorami zawierającymi od dwóch do wielu zalążków[2].
Owoc
Suchy lub mięsisty, przy czym u przedstawicieli australijskich najczęściej jest to sucha torebka, a u roślin z kontynentów amerykańskich – jagoda[2], rzadko pestkowiec[4].

SystematykaEdytuj

 
Corymbia ficifolia
 
Leptospermum squarrosum
 
Callistemon citrinus
 
Metrosideros excelsa
 
Owoce gujawy
Pozycja według APWeb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina siostrzana dla Vochysiaceae w obrębie rzędu mirtowców (Myrtales)[1].


mirtowce

Combretaceae – trudziczkowate





Onagraceae – wiesiołkowate



Lythraceae – krwawnicowate






Myrtaceae – mirtowate



Vochysiaceae





Melastomataceae – zaczerniowate




Crypteroniaceae




Alzateaceae



Penaeaceae








Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Myrtanae Takht., rząd mirtowce (Myrtales Rchb.), podrząd Myrtinae Burnett., rodzina mirtowate (Myrtaceae Juss.)[5].

Podział rodziny

W ujęciu APWeb rodzina dzielona jest na dwie podrodziny Psiloxyloideae i Myrtoideae. W systemach preferujących wydzielanie licznych i drobnych rodzin taksony te podnoszone są do rangi odrębnych rodzin (rodzinę Psiloxylaceae Croizat wyróżniają np. systemy Takhtajana i Reveala). W systemie Takhtajana rodzaj Heteropyxis z Psiloxyloideae wyodrębniony został dodatkowo do rangi odrębnej rodziny Heteropyxidaceae Engler & Gilg.

Podrodzina Psiloxyloideae Schmid[1][6]:

Podrodzina Myrtoideae Sweet[1][6]:

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ a b c d Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-15] (ang.).
  2. ↑ a b c d e f Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 209. ISBN 1-55407-206-9.
  3. ↑ a b Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. T. 1. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 275-280. ISBN 83-7079-778-4.
  4. ↑ a b c d e f g Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 350-353. ISBN 978-1-842466346.
  5. ↑ Crescent Bloom: Myrtaceae (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2010-01-15].
  6. ↑ a b List of Genera in MYRTACEAE, [w:] Vascular plant families and genera [online], Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-11-09] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mirtowate&oldid=62488548”