Wikipedia

Mirtowate

rodzina roślin

Mirtowate (Myrtaceae Juss.) – rodzina roślin należąca do rzędu mirtowców. Obejmuje około 140 rodzajów skupiających około 5,8 tysiąca gatunków. Występują na wszystkich kontynentach w strefie tropikalnej – w Ameryce Środkowej i Południowej, w Afryce subsaharyjskiej, w Azji południowej i wschodniej oraz w Australii i na wyspach Pacyfiku. Jeden rodzaj – mirt (Myrtus) rośnie także w basenie Morza Śródziemnego[3]. Największe zróżnicowanie roślin tej rodziny występuje w Australii i Ameryce Południowej. Do cech charakterystycznych tych roślin należą kuliste zbiorniczki z olejkami eterycznymi powstającymi w wyniku rozpuszczania ścian komórek[4].

Mirtowate
Ilustracja
Mirt zwyczajny
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

mirtowce

Rodzina

mirtowate

Nazwa systematyczna
Myrtaceae L.
Gen. Pl.: 322. 4 Aug 1789
Multimedia w Wikimedia Commons

Szereg roślin z rodziny dostarcza jadalnych owoców, przy czym największe znaczenie mają: gujawa pospolita i truskawkowa, a mniejsze: akka Sellowa, goździkowiec brazylijski i inne gatunki z tego rodzaju, mirt zwyczajny, różne gatunki z rodzaju czapetka, Ugni molinae, Plinia cauliflora. Eukaliptusy to ważne źródło drewna, ale też po rozprzestrzenieniu poza Australią także powód dużych zagrożeń pożarowych (liście słabo się rozkładają, a za sprawą dużej zawartości olejków są łatwopalne). Te bogate w olejki eteryczne rośliny znajdują wiele zastosowań w przemyśle kosmetycznym, perfumeryjnym, spożywczym, aromaterapii i medycynie. Mirt zwyczajny jako roślina poświęcona Afrodycie i Wenus odgrywała istotną rolę w mitologii rzymskiej i greckiej i wciąż jest ważną rośliną symboliczną wykorzystywaną do strojenia bukietów i wianków ślubnych. Liczne gatunki uprawiane są jako ozdobne, zwłaszcza z rodzajów: melaleuka (w tym kuflik), eukaliptus, goździkowiec, metrosideros, mirt, Calothamnus, Chamaleucium, Corymbia, Syncarpia, Verticordia i in.[5]

MorfologiaEdytuj

 
Acca sellowiana
Pokrój
Najczęściej rośliny należące do rodziny to okazałe drzewa i krzewy[3], ale reprezentowane są w niej wszelkie formy wzrostowe[4]. Do rodziny należą najwyższe znane drzewa okrytonasienne – współczesne okazy eukaliptusa królewskiego sięgają 101 m wysokości, a w przeszłości ścinano drzewa o długości do 122 m[5].
Liście
Zwykle naprzeciwległe, rzadziej skrętoległe[3], czy nawet okółkowe[5], zwykle bez przylistków, po przełamaniu lub roztarciu aromatyczne z powodu zawartości olejków eterycznych[3]. Liście są pojedyncze i całobrzegie, często dimorficzne – na młodych roślinach odmienne pod względem kształtu i wielkości od liści okazów starszych[5].
Kwiaty
Mają zróżnicowaną budowę i rosną w różnego rodzaju kwiatostanach lub pojedynczo. Zwykle kwiaty są obupłciowe i promieniste, z kubeczkowatym dnem kwiatowym otaczającym przynajmniej częściowo zalążnię[5]. Działki kielicha są najczęściej cztery lub jest ich pięć, rzadko trzy, są wolne lub zrośnięte, czasem ich brzeg jest silnie powcinany. Płatki korony w liczbie czterech lub pięciu (rzadko brak ich zupełnie) są wolne lub zrośnięte, czasem odpadają zaraz po rozwinięciu się kwiatu. Częstą cechą jest rozwój wielu okazałych pręcików, które wyrastają w jednym lub wielu okółkach. Ich nitki są wolne lub wyrastają w pęczkach w różnym stopniu połączone ze sobą. Pylniki otwierają się podłużnymi pęknięciami, czasem na szczycie. Koniec łącznika często zakończony jest gruczołkiem lub gruczołkami[5]. Zalążnia jest dolna lub wpół dolna z 2–5 komorami zawierającymi od dwóch do wielu zalążków[3].
Owoc
Suchy lub mięsisty, przy czym u przedstawicieli australijskich najczęściej jest to sucha torebka, a u roślin z kontynentów amerykańskich – jagoda[3], rzadko pestkowiec[5].

SystematykaEdytuj

 
Corymbia ficifolia
 
Leptospermum squarrosum
 
Callistemon citrinus
 
Metrosideros excelsa
 
Owoce gujawy
Pozycja według APWeb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina siostrzana dla Vochysiaceae w obrębie rzędu mirtowców (Myrtales)[2].

mirtowce

Combretaceae – trudziczkowate





Onagraceae – wiesiołkowate



Lythraceae – krwawnicowate






Myrtaceae – mirtowate



Vochysiaceae





Melastomataceae – zaczerniowate




Crypteroniaceae




Alzateaceae



Penaeaceae








Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Myrtanae Takht., rząd mirtowce (Myrtales Rchb.), podrząd Myrtinae Burnett., rodzina mirtowate (Myrtaceae Juss.)[6].

Podział rodziny

W ujęciu APWeb rodzina dzielona jest na dwie podrodziny Psiloxyloideae i Myrtoideae. W systemach preferujących wydzielanie licznych i drobnych rodzin taksony te podnoszone są do rangi odrębnych rodzin (rodzinę Psiloxylaceae Croizat wyróżniają np. systemy Takhtajana i Reveala). W systemie Takhtajana rodzaj Heteropyxis z Psiloxyloideae wyodrębniony został dodatkowo do rangi odrębnej rodziny Heteropyxidaceae Engler & Gilg.

Podrodzina Psiloxyloideae Schmid[2][7]:

Podrodzina Myrtoideae Sweet[2][8]:

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b c d Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-15] (ang.).
  3. ↑ a b c d e f Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 209. ISBN 1-55407-206-9.
  4. ↑ a b Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. T. 1. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 275-280. ISBN 83-7079-778-4.
  5. ↑ a b c d e f g Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 350-353. ISBN 978-1-842466346.
  6. ↑ Crescent Bloom: Myrtaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-01-15]. (ang.).
  7. ↑ List of Genera in MYRTACEAE, [w:] Vascular plant families and genera [online], Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-11-09] (ang.).
  8. ↑ Myrtaceae Juss.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-23].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mirtowate&oldid=66846362”