Wikipedia

Niszczyciele typu Samsun

typ tureckich niszczycieli

Niszczyciele typu Samsun – tureckie niszczyciele z początku XX wieku. W latach 1906–1907 we francuskich stoczniach Forges et Chantiers de la Gironde w Bordeaux i Schneidera w Nantes zbudowano cztery okręty tego typu. Jednostki weszły w skład marynarki Imperium Osmańskiego w 1907 roku. Okręty wzięły udział w wojnie włosko-tureckiej, I wojnie bałkańskiej i I wojnie światowej. Podczas tego ostatniego konfliktu utracony został „Yarhisar”, zaś pozostałe jednostki po remoncie w latach 20. służyły pod banderą Republiki Turcji do 1932 roku. Okręty zostały złomowane w 1949 roku.

Niszczyciele typu Samsun
Kraj budowy

 Francja

Użytkownicy

 Imperium Osmańskie,  Turecka Marynarka Wojenna

Stocznia

Forges et Chantiers de la Gironde, Bordeaux
Schneider, Nantes

Wejście do służby

1907

Wycofanie

1915–1932

Zbudowane okręty

4

Okręty w służbie

0

Dane taktyczno-techniczne[1][2]
Wyporność

normalna: 284 tony

Długość

całkowita: 58,2 metra
między pionami: 56,3 metra

Szerokość

6,3 metra

Zanurzenie

2,8 metra

Napęd

2 maszyny parowe o łącznej mocy 5950 KM
2 kotły, 2 śruby

Prędkość

28 węzłów

Zasięg

975 Mm przy prędkości 15 węzłów

Załoga

67

Uzbrojenie

1 działo kal. 65 mm
4 działa kal. 47 mm (4 x I)
2 wt kal. 450 mm (2 x I)

Multimedia w Wikimedia Commons

Projekt i budowa edytuj

Niszczyciele typu Samsun[a] zostały zamówione przez Turcję we Francji w 1906 roku[1][4]. Kontrakt na budowę jednostek podpisano 22 stycznia 1906 roku[5]. Okręty były ulepszoną wersją pierwszego typu francuskich niszczycieli – Durandal[1][4].

Okręty zbudowane zostały w stoczni Forges et Chantiers de la Gironde w Bordeaux (trzy jednostki) i Schneidera w Nantes (jedna)[1][2]. Stępki okrętów położono w 1906 roku, a zwodowane zostały w 1907 roku[4][2].

Okręt Stocznia Położenie stępki Wodowanie Wejście do służby Los
„Samsun” Forges et Chantiers de la Gironde czerwiec 1906 1907 3 września 1907 wycofany 1932
„Yarhisar” 1906 1907 zatopiony 3 grudnia 1915
„Taşoz” Schneider czerwiec 1906 wycofany 1932
„Basra” Forges et Chantiers de la Gironde 3 września 1907

Dane taktyczno-techniczne edytuj

Okręty były niszczycielami z kadłubami wykonanymi ze stali o długości całkowitej 58,2 metra (między pionami 56,3 metra) szerokości 6,3 metra i zanurzeniu 2,8 metra[2][6]. Wyporność normalna wynosiła 284 tony[1][2][b]. Jednostki napędzane były przez dwie pionowe maszyny parowe potrójnego rozprężania SACAG o łącznej mocy 5950 KM, do których parę dostarczały dwa kotły typu Normand[6][7]. Prędkość maksymalna napędzanych dwoma śrubami okrętów wynosiła 28 węzłów[1][8]. Niszczyciele zabierały zapas 70 ton węgla, co zapewniało zasięg wynoszący 975 Mm przy prędkości 15 węzłów[2][9][c].

Na uzbrojenie artyleryjskie okrętów składały się: pojedyncze działo kalibru 65 mm QF L/50 M1902 z zapasem 300 nabojów i cztery pojedyncze szybkostrzelne działa kal. 47 mm QF L/50 M1902 (z łącznym zapasem 1200 nabojów)[2][6]. Broń torpedową stanowiły zamontowane na pokładach dwie pojedyncze obracalne wyrzutnie kal. 450 mm, z łącznym zapasem sześciu torped[6][7].

Załoga pojedynczego okrętu składała się z 67 oficerów, podoficerów i marynarzy[1][6][d].

Służba edytuj

Wszystkie niszczyciele typu Samsun zostały wcielone w skład marynarki wojennej Imperium Osmańskiego w 1907 roku w Stambule[2][6]. W maju 1909 roku „Samsun” i „Yarhisar” wzięły udział w pierwszych manewrach floty tureckiej na Morzu Marmara[10]. W październiku 1911 roku, po wybuchu wojny włosko-tureckiej, cztery okręty typu Samsun weszły w skład zespołu floty osmańskiej skierowanego do obrony Dardaneli (składającego się oprócz nich z pancerników „Barbaros Hayreddin”, „Turgut Reis” i „Mesudiye” oraz torpedowca „Demirhisar”), nie przejawiając jednak większej aktywności do końca konfliktu[11].

Wszystkie jednostki tego typu wzięły udział w I wojnie bałkańskiej, uczestnicząc m.in. w bitwie z flotą grecką koło przylądka Elli („Samsun”) czy w starciu koło Lemnos („Yarhisar” i „Basra”)[12].

W momencie wybuchu I wojny światowej niszczyciele były już przestarzałe i miały niską wartość bojową[2]. Mimo to, rankiem 29 października 1914 roku „Samsun” i „Taşoz” i krążownikiem liniowym „Yavuz Sultan Selim” wzięły udział w przeprowadzonym bez wypowiedzenia wojny ataku na rosyjski port w Sewastopolu[13]. W 1915 roku wyeksploatowane siłownie okrętów pozwalały na osiągnięcie prędkości maksymalnej 17 węzłów, a liczebność załóg wzrosła do 91 osób (17 Niemców i 74 Turków)[6][7].

Przed atakiem sił Ententy na Gallipoli niszczyciele typu Samsun eskortowały transporty wojsk tureckich, organizowane w celu wzmocnienia sił broniących Dardaneli[14]. 3 grudnia 1915 roku nieopodal Yalova „Yarhisar” został zatopiony w ataku torpedowym przez brytyjski okręt podwodny HMS E11[1][15].

20 stycznia 1918 roku niszczyciele „Samsun” i „Basra” wzięły udział w zabezpieczeniu wypadu krążowników „Yavuz Sultan Selim” i „Midilli” pod Imroz, m.in. osłaniając powrót do Dardaneli uszkodzonego na minach „Yavuza Sultana Selima”[16][17]. W październiku 1918 roku trzy ocalałe okręty odstawiono do rezerwy w Stambule[2][6].

Po zakończeniu wojny, 29 października 1923 roku niszczyciele zostały formalnie wcielony do nowo powstałej marynarki wojennej Republiki Turcji[18][19]. W latach 1924–1925 jednostki przeszły remont i podjęły czynną służbę[6][18]. Wszystkie trzy okręty wycofano ze składu floty w 1932 roku, po zakupie we Włoszech nowych niszczycieli[6][18]. Jednostki zostały złomowane dopiero w 1949 roku w Gölcük[2][6].

Uwagi edytuj

  1. ↑ Zwane również typem Basra[3].
  2. ↑ Identycznie podaje Noppen 2016 ↓, s. 10. Brassey 1915 ↓, s. 187 podaje, że wyporność okrętów wynosiła 280 ton, Moore 1990 ↓, s. 255 i Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 406 podają 290 ton, zaś Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 587 – 300 ton.
  3. ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 391 podaje, że okręty zabierały zapas 60 ton węgla.
  4. ↑ Gogin 2021 ↓ podaje omyłkowo, że załoga pojedynczego okrętu liczyła 23 osoby

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 391.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k Gogin 2021 ↓.
  3. ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 587.
  4. ↑ a b c Noppen 2016 ↓, s. 8.
  5. ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 13.
  6. ↑ a b c d e f g h i j k Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 158.
  7. ↑ a b c Noppen 2016 ↓, s. 10.
  8. ↑ Brassey 1915 ↓, s. 187.
  9. ↑ Moore 1990 ↓, s. 255.
  10. ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 14.
  11. ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 15-16.
  12. ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 22-24.
  13. ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 159-160.
  14. ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 34.
  15. ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 43.
  16. ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 450.
  17. ↑ Noppen 2016 ↓, s. 44.
  18. ↑ a b c Noppen 2016 ↓, s. 46.
  19. ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 59.

Bibliografia edytuj

  • Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
  • Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. Robert Gardiner, Roger Chesneau (red.). London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
  • Ivan Gogin: SAMSUN destroyers (1907). Navypedia. [dostęp 2021-12-08]. (ang.).
  • Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
  • Jane’s Fighting Ships of World War I. John Moore (red.). London: Studio Editions, 1990. ISBN 978-1557506597. (ang.).
  • Bernd Langensiepen, Ahmet Güleryüz: The Ottoman Steam Navy 1828–1923. Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-659-0.
  • Ryan K. Noppen: Okręty osmańskiej marynarki wojennej 1914-1918. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2016. ISBN 978-83-65652-65-2.
  • The Naval Annual, 1915. T.A. Brassey (red.). London: William Cloves and Sons, 1915. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Niszczyciele_typu_Samsun&oldid=71992071”